Με τον όρο «φαινόμενο γιο-γιο» αναφερόμαστε στις συχνές αυξομειώσεις του βάρους, στην απώλεια δηλαδή κιλών και τη σταδιακή επανάκτησή τους. Αυτές οι αυξομειώσεις του βάρους μπορεί να είναι της τάξης των 3-5 κιλών κάθε φορά, αλλά και μεγαλύτερες, καθώς δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις απώλειας και επανάκτηση δέκα ή και περισσότερων κιλών.
Πώς προκαλείται το φαινόμενο γιο-γιο;
Ο κυριότερος λόγος για την εμφάνιση του φαινομένου είναι κατά βάση η λανθασμένη επιλογή δίαιτας. Η αυξομείωση του σωματικού βάρους εμφανίζεται κυρίως όταν η δίαιτα είναι ιδιαίτερα στερητική και αποσκοπεί στο γρήγορο αδυνάτισμα, καθώς η ταχεία απώλεια βάρους μας καθιστά πιο επιρρεπείς στην γρήγορη επαναπρόσληψή του.
Σαν ένας γενικός κανόνας ισχύει ότι όταν χάνουμε περισσότερο από ένα κιλό την εβδομάδα, κατά βάση χάνουμε μυϊκό ιστό και υγρά, ενώ η απώλεια λίπους είναι ιδιαίτερα μικρή. Όμως ο μυϊκός ιστός είναι απαραίτητος για την διατήρηση του βασικού μεταβολικού ρυθμού, των θερμίδων δηλαδή που «καίει» σε ηρεμία το σώμα μας για να επιτελέσει τις βασικές του λειτουργίες. Έτσι, όσο πιο ατροφικοί είναι οι μύες, τόσο λιγότερες είναι και οι θερμίδες που καίμε. Συνεπώς, η διατήρηση του βάρους γίνεται πιο δύσκολη και αυξάνονται οι πιθανότητες επαναπρόσληψης των χαμένων κιλών.
Φαινόμενο γιο-γιο και υγεία
Οι επαναλαμβανόμενες αυξομειώσεις του βάρους επιδρούν αρνητικά όχι μόνο στην ψυχική διάθεση, αλλά και στην υγεία. Αν και χρειάζεται ακόμη περισσότερη έρευνα για να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα, υπάρχουν μελέτες που αποκαλύπτουν ότι οι αυξομειώσεις του σωματικού βάρους αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης – ακόμη και όταν αφορούν την «ανακύκλωση» μόλις πέντε κιλών. Επίσης, ορισμένες μελέτες συσχετίζουν το φαινόμενο γιο-γιο με την εξασθένιση της άμυνας του ανοσοποιητικού συστήματος.
Ενδιαφέρον προκαλεί και το γεγονός ότι όταν το βάρος επανακτάται, ο οργανισμός τείνει να αποθηκεύσει μεγαλύτερη ποσότητα λίπους από όση έχασε αρχικά. Αλλάζει δηλαδή η σύσταση του σώματός μας. Κατά συνέπεια, κάθε φορά που επανακτούμε το χαμένο βάρος, αυξάνεται και το ποσοστό λίπους στο σώμα μας. Μάλιστα σύμφωνα με έρευνες φαίνεται ότι αυξάνεται περισσότερο το λίπος στην περιοχή της κοιλιάς, γεγονός που σχετίζεται και με μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιοπαθειών και διαβήτη.
Με βάση τα παραπάνω, οι ειδικοί τείνουν να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι είναι προτιμότερο να διατηρεί κάποιος το βάρος του, ακόμη και αν έχει λίγα παραπανίσια κιλά, παρά να αδυνατίζει και να ξαναπαχαίνει.
Πώς να αποφύγετε το φαινόμενο γιο-γιο
- Στοχεύστε στην απώλεια του 1% του βάρους σας την εβδομάδα. Με αυτό το ρυθμό και χάνετε περισσότερο λίπος και δεν στερείστε.
- Μειώστε σταδιακά τις θερμίδες που καταναλώνετε. Μέσω της σταδιακής μείωσης των θερμίδων προφυλάσσουμε σε μεγάλο βαθμό την αποδόμηση του μυϊκού ιστού.
- Μην στερείστε. Ακολουθήστε μία δίαιτα που να περιλαμβάνει, με μέτρο, όλες τις ομάδες τροφίμων.
- Ασκηθείτε. Η άσκηση κατά τη διάρκεια της δίαιτας προφυλάσσει και ενδυναμώνει το μυϊκό σύστημα αποτρέποντας τη σημαντική μείωση του βασικού μεταβολικού ρυθμού (των καύσεων του οργανισμού σε κατάσταση ηρεμίας).
- Ζυγιστείτε τουλάχιστον σε εβδομαδιαία βάση μετά το τέλος της δίαιτας ώστε να κινητοποιηθείτε άμεσα μόλις το βάρος πρωτοαρχίσει να αυξάνεται και να προλάβετε τις μεγάλες αυξομειώσεις.
Ελίζα Τζόβα
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
www.dietcare.gr
