Ο ένας είχε καταφέρει να γλυτώσει από τις κακουχίες και τις μάχες στο βουνό. Ο άλλος από τις διώξεις και την πολύχρονη φυλάκισή του. Ιδεολόγοι κομμουνιστές «παλαιάς κοπής» και οι δυο, είχαν την σπάνια εξυπνάδα και την εντιμότητα, σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες και με εντελώς διαφορετικούς τρόπους και συμβιβασμούς (ιδίως ο 2ος σε ένα καθεστώς λευκών αστών που αν το αιματοκυλούσε θα το χρησιμοποιούσε παντοτινά η συντήρηση), να παραμερίσουν την αυτοδικαίωσή τους για το λιγότερο δυνατό κακό, ή μάλλον -στην δεδομένη τους συγκυρία- για να κρατήσουν το στοίχημα για κάτι αληθινά καλύτερο, ανοιχτό.
Ο ένας ήταν ο Νέλσον Ροχινχάλα Μαντέλα, γεννημένος στις 18 Ιουλίου 1918 στη Νότια Αφρική, εκλεγμένος από το 1952 πρόεδρος του ANC και εθνικός επικεφαλής των εθελοντών για την Εκστρατεία Παραβίασης των Ρατσιστικών Νόμων του απαρτχάιντ. Ο άλλος ήταν ο Φιντέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρους, επαναστάτης και πολιτικός, πρόεδρος της Κούβας από το 1959 και έπειτα…
Το ραντεβού έγινε, εν μέσω αντιδραστικών διαδηλώσεων στο Μαιάμι κι αλλού, στα 1991 στην Κούβα. Ήταν ίσως το πρώτο μακρινό, και βαθιά συμβολικό, ταξίδι του Μαντέλα μετά την απελευθέρωσή του: Το καθεστώς Κάστρο στην Κούβα (κάτι που αποφεύγουν με κουτοπόνηρη κυνικότητα να δουν οι επικριτές του που το αποπλαισιοποιούν γεωπολιτικά, συγκρίνοντάς το με κάτι που θυμίζει την Σκανδιναβία του 70) ήταν το μοναδικό καθεστώς της περιοχής που εξάλειψε τον τεράστιο αναλφαβητισμό, που είχε μηδέν θανάτους από υποσιτισμό, μηδενική ανεργία κι ένα πρωτοποριακό σύστημα υγείας το οποίο θα κορυφωνόταν κάποια χρόνια αργότερα με την πλήρη (και περιέργως ξεχασμένη;;) αντιμετώπιση του Aids, κι όλα αυτά έχοντας απέναντι έναν απίστευτο οικονομικό αποκλεισμό 60 χρόνων…. Απείχε βέβαια (όπως κάθε τι στον κόσμο μας) από το ιδεατό πρότυπό του, αλλά απείχε σαφώς λιγότερο από τις διπλανές «δημοκρατίες» με τα χιλιάδες νεκρά από υποσιτισμό παιδιά (κι έχει κάνει και ο Εξάντας ένα σπαρακτικό ντοκιμαντέρ γι’ αυτό), και τα -υπό πολυεθνική προστασία-καρτέλ ναρκωτικών που καθιστούν κάθε ζωή φθηνότερη από τα γαριδάκια…
Χρόνια μετά, στην Φλόριντα, θυμάμαι το θράσος κάποιων εξόριστων υποστηρικτών του βαθιά διεφθαρμένου και δολοφονικού καθεστώτος Μπατίστα, (οι ίδιοι εξόριστοι που λέγεται πως κλαίγαν για την χαμένη «Δημοκρατία» της Κούβας ενώ κύκλοι τους δεν σεβάστηκαν την Δημοκρατία της χώρας που τους φιλοξενούσε, εμπλεκόμενοι στην δολοφονία ενός προέδρου της) που πίνοντας μπακάρντι στη Σάουθ Μπιτς, συνέκριναν τον Τσε με τον Χίτλερ και τα βάσανα τους με των Εβραίων του ’40. (Ναι, με τέτοιες συγκρίσεις πορεύεται ο πλανήτης που εκτοξεύοντας διαρκώς την λέξη ‘φασίστες’ σχετικοποιεί και «φυσιολογικοποιεί» τον φασισμό…)…
Από τις συνομιλίες των 2 ηγετών βγήκε πάντως ένα βιβλίο κι αφέθηκε στην κλειστή μποτίλια των τότε καιρών για να το μεταφέρουν τα κύματα της ιστορίας σε λιμάνια μελλοντικά, φτάνοντας (και) έως την εποχή μας, παρεμβαίνοντας εκκωφαντικά στο αδιέξοδο δίπολο της συγκυρίας: Αφού απαντούν όχι μόνο στην κυνικότητα των οικονομικά φιλελεύθερων και στα 2 μέτρα και σταθμά τους για την Δημοκρατία τότε και τώρα (αφού ανέχονται τις απειλές Τραμπ για αποστολή στρατευμάτων πχ), μα και (το πιο άβολο για μας, άρα και το πιο χρήσιμο από όλα για μελλοντικές πράξεις και συνειδήσεις) στις δικαιολογίες «αριστερών» ηγετών της περιοχής σήμερα, που χρησιμοποιούν τις «δυσκολίες» για να δομήσουν μια κομματική νομενκλατούρα στις πλάτες ενός δοκιμαζόμενου λαού. Το βιβλίο βγήκε τον επόμενο χρόνο, αρχές Φλεβάρη όπως τώρα, από τον εναλλακτικό εκδοτικό οίκο Pathfinder της Νέα Υόρκης, .και ο τίτλος του θύμιζε σπιρίτσουαλ. «Πόσο μακριά φτάσαμε εμείς οι σκλάβοι!».
