Κάτι παραπάνω από 30 χρόνια ζωής μετράει η Α1 που έτσι τη μάθαμε και έτσι τη λέμε από το 1986 που αντικατέστησε την Α’ Εθνική. Και αυτή με τη σειρά της είχε ξεκινήσει το 1963 επί ημερών που το μπάσκετ (και τις υπόλοιπες….αθλοπαιδιές πλην ποδοσφαίρου διαφέντευε ο ΣΕΓΑΣ). Ένα πρωτάθλημα που παρουσιάστηκε από τον ΕΣΑΚΕ και αισίως….γέρασε σε χρόνια: Μετράει πια 55 διοργανώσεις και πάνω από μισό αιώνα ζωής.
Το 1963 ήταν ο ΣΕΓΑΣ, δύο χρόνια αργότερα η ΕΟΚ και από εκεί φτάσαμε στην παλιά ΕΣΑΚ το 1992 που από θηλυκού γένους κατέληξε αρσενικό (ΕΣΑΚΕ) και κουβαλάει τον τίτλο της διοργανώτριας αρχής από το 1992.
Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία 30 χρόνια το πρωτάθλημα του μπάσκετ έκανε πολλά βήματα και αρκετά βήματα πίσω! Σίγουρα δεν θυμίζει σε τίποτα τις μέρες της δεκαετίας του ’80. Τότε, στην ανατολή της δεκαετίας όλα μύριζαν….eight-ίλα. Δεν υπήρχαν γιορτές, δεν υπήρχαν παρουσιάσεις, δεν υπήρχαν χορηγοί και μεγάλες αίθουσες. Στα ταπεινά γραφεία της οδού Σαριπόλου, δύο βήματα από το Πολυτεχνείο, μας υποδεχόταν η ΕΟΚ. Στην αίθουσα που συνεδρίαζε το διοικητικό συμβούλιο γίνονταν και όλες οι παράλληλες εκδηλώσεις όπως η κλήρωση του πρωταθλήματος. Σε μια απαρχαιωμένη μεταλλική κληρωτίδα όμοια με αυτές που χρησιμοποιούσαν για τις κληρώσεις του….εθνικού λαχείου έβγαιναν τα ζευγάρια. Και στο τέλος ο μακαρίτης –πια- γενικός διευθυντής της ομοσπονδίας ο Θόδωρος Μπαλφούσιας είχε σταθερή και μόνιμη ατάκα κάθε χρόνο: «Περάστε δίπλα έχουμε….πορτοκαλάδες’’. Αυτό ήταν το κέρασμα στους δημοσιογράφους και τους ανθρώπους των ομάδων. Ένα μπουκάλι πορτοκαλάδα ΗΒΗ με ή άνευ ανθρακικού, υπήρχε και η σχετική επιλογή, ανάλογα τα γούστα. Ούτε μπουφέδες, ούτε κέτερινγκ. Έμειναν στην ιστορία οι πορτοκαλάδες του Θόδωρου.
Δεν υπήρχαν και άλλα πράγματα εκείνα τα χρόνια που το πρωτάθλημα έμοιαζε σαν μια απλή διαδικασία. Ούτε τηλεοπτικές μεταδόσεις να καθορίζουν το πρόγραμμα, ούτε Ευρωπαϊκές υποχρεώσεις των ομάδων που έπαιζαν με το ζόρι 1-2 προκριματικούς γύρους στα τρία Ευρωπαϊκά Κύπελλα, ούτε χορηγοί και διαφημίσεις. Μετά άνοιξε η αγορά. Και άρχισαν να αλλάζουν όλα γύρω μας με ρυθμό που έφερνε ίλιγγο.
Τοι 1983 η ΕΡΤ και ο Συρίγος πήραν στο τζάμπα το πρωτάθλημα του μπάσκετ. Γιατί να πληρώσουν για κάτι που κανείς δεν ήθελε να μεταδώσει; Και ποιος άλλωστε να το μεταδώσει αφού δεν υπήρχαν άλλα κανάλια πλην των δύο κρατικών που πολλές φορές έπαιζαν το ίδιο πρόγραμμα σε….πανελλήνια μετάδοση! Ούτε τηλεκοντρόλ δεν είχαμε στο σπίτι. Και στις ομάδες αρκούσε να δείξει ένα παιχνίδι τους η τηλεόραση για να εισπράξουν ‘’μυθικά’’ για τα ταμεία και την εποχή ποσά από τις διαφημιστικές πινακίδες των γηπέδων. Έσοδα αδιανόητα μέχρι τότε για τον ταπεινό κορβανά τους. Μετά ήρθε το 1987 και το μπάσκετ από άθλημα άρχισε να γίνεται προϊόν! Ο Άρης με τη μεγάλη ομάδα της δεκαετίας του ’80 κτύπησε limit up στο χρηματιστήριο της εποχής. Οι Πέμπτες του Άρη έγιναν πανελλήνιο must! Η χώρα αγωνιούσε μπροστά σε μια οθόνη τηλεόρασης για τον Γκάλη, τον Γιαννάκη, τον Ιωαννίδη και τα άλλα παιδιά. «Οι γιαγιάδες στα χωριά μας ξεμάτιαζαν κάθε Πέμπτη για να παίξει καλά η ομάδα», μου έλεγε πρόσφατα ο ‘’ξανθός’’ στο πλαίσιο της αυτοβιογραφίας του που θα κυκλοφορήσει τους προσεχείς μήνες! Ο Άρης έμοιαζε πιο πολύ με τους Beatles παρά με ομάδα μπάσκετ και μαζί με την αυτοκρατορία του έληξε και η εποχή της αθωότητας. Για πρώτη φορά αγοράστηκαν με χρηματικό αντίτιμο τηλεοπτικά δικαιώματα, άλλαζε διαφήμιση στη φανέλα κάθε Πέμπτη, ανάλογα με το ποια εταιρεία πλήρωνε τα περισσότερα και η καλή κοινωνία της Θεσσαλονίκης μπορεί να μην καταλάβαινε πολλά από μπάσκετ αλλά γέμιζε τα επίσημα του Αλεξάνδρειου με αντίτιμο ένα παλιό πεντοχίλιαρο. Τα επίσημα που έμοιαζαν πιο πολύ με επίδειξη νεοπλουτισμού και με πασαρέλα όπου κυρίες της αριστοκρατίας επιδείκνυαν κοσμήματα και γούνες δίπλα σε ημίγυμνους που ούρλιαζαν για να κερδίσει η ομάδα ένα ακόμη παιχνίδι στο Πρωταθλητριών και να πάει στο φάιναλ φορ.
Οι πορτοκαλάδες του Μπαλφούσια άρχισαν να μοιάζουν άγευστες και παρωχημένες. Η ιδιωτική τηλεόραση στο τέλος της δεκαετίας είδε φως και….μπήκε. Το MEGA έκανε τηλεοπτικό….πραξικόπημα αγοράζοντας για πρώτη φορά τα δικαιώματα του πρωταθλήματος. Και το 1992 οι ομάδες κατάλαβαν ότι το πράγμα αντιπροσώπευε ένα μικρό θησαυρό. Έβαλαν δια παντός την ΕΟΚ στο περιθώριο. Τέρμα οι πορτοκαλάδες, ζήτω η νέα εποχή. Η δημιουργία του ΕΣΑΚ (νυν ΕΣΑΚΕ) έφερε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων κανάλια, εταιρείες, διαφημιστές. Η παρουσίαση του πρωταθλήματος γινόταν πια σε γκλαμουράτα νυχτερινά μαγαζιά όπου μετά τραγουδούσε η Άννα Βίσση για χάρη του μπάσκετ. Οι μάχες των τηλεοπτικών καναλιών για την αγορά των δικαιωμάτων του πρωταθλήματος έχουν γράψει ιστορία. Ιστορία προσφορών, ίντριγκας, παρασκηνιακών διαπραγματεύσεων που θα γέμιζαν ένα ολόκληρο βιβλίο. Το μπάσκετ πούλαγε σαν φρέσκο κουλούρι αλλά τα θαύματα σε τούτο τον τόπο δεν κρατάνε πολύ. Για το μπάσκετ κράτησαν παρά πάνω από…..τρεις μέρες. Για την ακρίβεια πολύ περισσότερο από τρία χρόνια.
Σιγά σιγά, οι τηλεοπτικοί σταθμοί βρήκαν πιο φτηνό προϊόν, ο κύκλος έκλεισε και το ταπεινό χαμηλών τόνων πρωτάθλημα γύρισε στην αφετηρία. Στην κρατική τηλεόραση που απλά του δίνει το δικαίωμα να επιβιώνει και να υπάρχει. Στην εκδήλωση της φετινής παρουσίασης έμοιαζε να έχει επέλθει μια ισορροπία. Από τις πορτοκαλάδες του Μπαλφούσια και τη μεταλλική κληρωτίδα-κλουβί με ενδιάμεση στάση τα μπουζουξίδικα της παραλίας και μέχρι το Expo της φετινής εκδήλωσης στα Σπάτα τριάντα χρόνια δρόμος έμοιαζαν με μια ανάσα. Και αν δεν υπήρχε η ειλικρινής και αντρίκεια φωνή διαμαρτυρίας του Βαγγέλη Αγγέλου που είπε τα πράγματα με το όνομα τους καταργώντας τον κανόνα του politically correct που ισχύει σε αυτές τις εκδηλώσεις ίσως να μην είχαμε καταλάβει ότι πέρασαν 30 και βάλε χρόνια. Ο Αγγέλου που μίλησε για τα λίγα λεφτά, για τον λίγο κόσμο, για όλα αυτά που όλοι οι υπόλοιποι ήθελαν να σκεπάσουν κάτω από το χαλί του σπιτιού όπως η προνοητική νύφη που θέλει να γλιτώσει την κριτική της….πεθεράς! Η φωνή διαμαρτυρίας του Αγγέλου ήταν τόσο αναγκαία όσο κάποτε οι… πορτοκαλάδες του Μπαλφούσια το αναγκαίο συνοδευτικό στις εκδηλώσεις της ομοσπονδίας.
Συνήθως σύγκριση εποχών δεν μπορεί να γίνει. Και είναι άδικο. Προφανώς, το μπάσκετ σήμερα έχει αυτό ακριβώς που μπορούν να διεκδικήσουν και να πάρουν οι άνθρωποι του. Όχι αυτό που του αξίζει αλλά αυτό που μπορεί. Καλά, λιγότερο καλά ή άσχημα μικρή σημασία έχει. Καλή μπασκετική σεζόν να έχουμε…