State of Mind Review

Ένα άξιο sci-fi thriller με φιλοσοφικούς προβληματισμούς σε ένα δυστοπικό κοντινό μέλλον.Τα πρώτα...

Ένα άξιο sci-fi thriller με φιλοσοφικούς προβληματισμούς σε ένα δυστοπικό κοντινό μέλλον.

Τα πρώτα παρθενικά βήματα νέων τεχνολογιών που πλησιάζουν σε νοητικές ικανότητες τους ανθρώπους μας έχουν απασχολήσει αρκετά τελευταία. Έξυπνες A.I, deep machine learning, artificial neural networks και hardware με αφάνταστες επεξεργαστικές ικανότητες έχουν κατακλύσει τον δημόσιο διάλογο. Επιστήμονες, entrepreneurs και πολιτικοί, όλοι έχουν κάνει την πρόβλεψή τους για το μέλλον της τεχνολογικής ανάπτυξης. Με καλό λόγο βέβαια, δείτε την ζωή γύρω μας. Από τα smartphones μέχρι τα self-driving αμάξια, οι δυνατότητες που ξεκλειδώνονται στην αυγή της νέας χιλιετίας είναι άπειρες.

Δυστυχώς όμως υπάρχει και η χθόνια σκιά όλων αυτών, συστήματα μαζικής παρακολούθησης αυτόνομα ρομπότ στρατιώτες, έξυπνα όπλα, πολλές από τις καθημερινές εξελίξεις ακούγονται βγαλμένες από θεωρία συνωμοσίας. Προφανώς τα ηθικά προβλήματα που προκύπτουν δεν είναι καινούργια, αλλά σίγουρα είναι πιο σημαντικά από ποτέ. Το State of Mind μας θέτει αντιμέτωπους με τα περισσότερα εξ’ αυτών αφήνοντας την εξαιρετική ιστορία του και τους ακόμη πιο εξαιρετικούς χαρακτήρες του να μας οδηγήσουν στην εξερεύνηση πολυσύνθετων νοητικών πειραμάτων.

Από τον μυθικό Δαίδαλο στον εσωτεριστή Τζιοβάνι Μιράντολα και από τον μηχανικό Moore στον φανταστικό κόσμο του Asimov

Κάπου εκεί ανάμεσα είναι και το State of Mind. Για να κατανοήσουμε την σημαντικότητα των ζητημάτων που απασχολούν τον τίτλο πρέπει να κάνουμε ένα άλμα πίσω: Ο διάλογος για την εξέλιξη του ανθρώπου είναι όσο παλιός είναι και ο ίδιος ο άνθρωπος. Από το έπος του Γιλγαμές για την εύρεση του ελιξιρίου της αθανασίας. Τον Δαίδαλο, που έφτιαξε μηχανικά φτερά για να πετάξει. Την προ-επιστημονική τεχνική των αλχημιστών για παραγωγή μικρών ανθρώπων σε σωλήνες εργαστηρίου έως τους φανταστικούς sci-fi κόσμους . Η βασική ιδέα είναι παρόμοια. Πως θα μπορέσει ο άνθρωπος να ξεπεράσει τα όρια της θνητότητας του; Πως θα ξεφύγει από αυτήν την “βρώμικη, μοναχική, βίαιη και σύντομη” ζωή;

Η μοναδικότητα του ανθρώπου, να χρησιμοποιεί τον λόγο για να επιβληθεί στον κόσμο και στον εαυτό του φαίνεται να είναι η μόνη διέξοδος στο παραπάνω πρόβλημα. Η βασική ορμή του να ορίσει ο ίδιος την φύση του πολλές φορές παίρνει θεϊκά χαρακτηριστικά, μια πρώτη ιδέα transhumanism φαίνεται σε ένα βιβλίο του αναγεννησιακού στοχαστή Τζιοβάνι Μιράντολα, Λόγος περί της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, που ο θεός λέει στον Αδάμ “[…] και σαν ελεύθερο και περήφανο ων θα έχεις την δυνατότητα εσύ να φτιάξεις το Είναι σου, και να ντυθείς με όποια μορφή επιθυμείς[…]” ο άνθρωπος όπως έχουν παρατηρήσει οι στοχαστές ανά τους αιώνες είναι από την φύση του ελεύθερος να πάει ενάντια σε αυτή.

Fast forward λίγους αιώνες μετά και η ανθρωπότητα έχει τριπλασιάσει το προσδοκώμενο όριο ζωής με την χρήση της επιστήμης και έχει αρχίσει να αλλάζει τον κόσμο με τρόπους αφάνταστους για τους προγόνους της. Το μόνο εμπόδιο που φαίνεται να έχει απομείνει είναι η ίδια η σκέψη του ανθρώπου, που σύμφωνα με τον Gordon Moore ήμαστε εξαιρετικά κοντά στο να λύσουμε, το μόνο που θα χρειαστούμε είναι ίσως μια μηχανή, αρκετά έξυπνη ώστε να φτιάχνει πιο έξυπνες μηχανές. Και εκεί θα αρχίσει η εποχή του Post-human.

Το State of Mind τοποθετείται σε αυτήν την μεταβατική περίοδο, που οι κοινωνίες είναι στα πρόθυρα μιας τρομακτικής αλλαγής, τα προβλήματα της οποίας φανερώνουν μια δυστοπία που δείχνει μόλις μερικές ανάσες μακριά από την εποχή μας, από καταστάσεις που έχουν γίνει δυνατές χάρη στην ανεξέλεγκτη έκρηξη της τεχνολογίας.

Η κύρια ιδέα με την οποία ασχολείται ο τίτλος είναι το post humanism, μια ομάδα ιδεών που σε γενικές γραμμές έχει να κάνει με την ανέλιξη του ανθρώπου σε μια ανώτερη κατάσταση ύπαρξης τόσο φυσικά όσο και πνευματικά π.χ οι υπεράνθρωποι του Νίτσε και η βουδιστική νιρβάνα (ο παρατηρητικός παίκτης θα δει πολλά references σε διαφορετικές θρησκείες). πιο συγκεκριμένα αυτό το ρεύμα που ασχολείται με την τεχνολογία λέγεται transhumanism.

Το transhumanism ορίζεται κατά την Wikipedia (σε ελεύθερη μετάφραση) ως εξής “Ένα κίνημα σκέψης που έχει ως στόχο την μεταμόρφωση της ανθρώπινης φύσης με την εξέλιξη και την χρήση νέων τεχνολογιών που θα βελτιστοποιήσουν την ανθρώπινη σκέψη και φυσιολογία”. Αυτή η ιδεολογία φαίνεται να έχει κυριαρχήσει στον κόσμο του παιχνιδιού. Έτσι Cyborgs, Androids και γενετικά τροποποιημένοι άνθρωποι, σαν μοντέρνοι Ίκαροι, βρίσκονται με την αφέλειά τους στο χείλος της καταστροφής.

Σε αυτό το εννοιολογικά φορτισμένο περιβάλλον είναι εύκολο να γίνουν μεγάλα λάθη και να προκληθούν έντονες συγχύσεις. Ευτυχώς το State of Mind καταφέρνει να αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στα περίπλοκα νοήματα βάζοντας τον παίκτη να ασκήσει την κριτική του για τα πράγματα που συμβαίνουν γύρω του χωρίς να πάρει μια απόλυτη θέση.

Ένα Cyberpunk μέλλον που είναι πιο κοντά από ότι θα θέλαμε

Ο Richard Nolan, είναι ένας επιφανής δημοσιογράφος που έχει ανέβει στην κοινωνική ελίτ μέσω της εξαίρετης δουλειάς του. Είναι ένας από τους τελευταίους κριτικούς της ραγδαίας αυτής εξέλιξης που έχει φέρει τον κόσμο ένα βήμα πριν τον γκρεμό. Έλλειψη πόρων, νέες θανατηφόρες ασθένειες και ένας παγκόσμιος πόλεμος έχει ωθήσει διάφορους κρατικούς και ιδιωτικούς οργανισμούς να χρησιμοποιήσουν με αθέμιτους τρόπους την τεχνολογία. Τα ρομπότ σιγά σιγά μας αντικαθιστούν σε όλα τα επίπεδα, η εγκληματικότητα κτυπάει κόκκινο και η παρακολούθηση γίνεται σκληρότερη από ποτέ, παραβιάζοντας όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας με σχεδόν φασιστικό τρόπο.

Έτσι στο όχι και τόσο μακρινό 2048, στην πόλη του Βερολίνου, ο ιδιότροπος, Richard Nolan και η οικογένεια του παθαίνουν ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα. O Richard ξυπνάει λίγες ώρες μετά με αμνησία στο νοσοκομείο και ανακαλύπτει ότι η γυναίκα του και το παιδί του έχουν εξαφανιστεί. Το μόνο στοιχείο που έχει μείνει είναι ένας μυστηριώδης οικιακός βοηθός ρομπότ και οι κλειδωμένες αναμνήσεις μέσα στο memory module του. Ταυτόχρονα σε έναν άλλο, ψηφιακό τέλειο κόσμο που ονομάζεται City4, ο Adam, ζει χαρούμενος την ζωή του με την οικογένεια του αναρρώνοντας από ένα ατύχημα που είχε με το αμάξι του. Σύντομα θα βρεθεί να αμφισβητεί την ίδια του την ύπαρξη και πραγματικότητα όταν κάποιοι μυστήριοι σεισμοί τον ωθούν να προσπαθήσει να ανακαλύψει την αλήθεια και ο Richard αναπάντεχα επικοινωνεί μαζί του με την βοήθεια τεχνο αναρχικών χακερ που ετοιμάζουν μια μεγάλη επανάσταση.

Το παιχνίδι τοποθετεί τον παίκτη ανάμεσα σε δύο κόσμους, μια ουτοπία και μια δυστοπία και εξερευνεί τα διάφορα concepts των δύο κόσμων που παρουσιάζονται μέσα από υπέροχα γραφικά και τοπία. Οι χαρακτήρες είναι low-poly σε αντίθεση με το εξαιρετικά προσεγμένο περιβάλλον. Από που να ξεκινήσω για το περιβάλλον… Δεν υπάρχει κανένα σημείο μέσα στο παιχνίδι που να μην έχει χρειαστεί να σταματήσουμε και να εκτιμήσουμε την πειστικότητα και την δουλειά που έχει γίνει στον οπτικό τομέα. Τα δυνατά led φώτα με σκοτεινό background, καθώς και το ιδιόμορφο εργονομικό design κάνουν την εμπειρία αποχαυνωτική και καταθλιπτική. Οι δρόμοι του δυστοπικού Βερολίνου είναι σκοτεινοί, γεμάτοι με NPC, γκράφιτι και κρυφά σοκάκια. Τα γυμνά posters και οι διαφημίσεις βομβαρδίζουν συνεχώς το μάτι μας με πληροφορίες για το lore του παιχνιδιού.Στον αντίποδα η City4 (η ουτοπία) έχει άπλετο φως, πράσινο και λευκό, είναι ξεκούραστη και δείχνει ανάλαφρη, σχεδόν ψεύτικη. Με τους ελάχιστους πολίτες να ζουν σε μια εμφανή κατάσταση νιρβάνας, κάτι που φαίνεται από το τεράστιο 3-om άγαλμα στην κεντρική πλατεία. Δε θα πούμε αλλά, θα αφήσουμε τα screenshots να μιλήσουν μόνα τους!

“Είσαι ψεύτης, υποκριτής, σαδιστής διπρόσωπος και αντιπρόσωπος!”

Ναι, ο πρωταγωνιστής θα μπορούσε πολύ εύκολα να είναι από τους καλεσμένους σε απογευματινή εκπομπή με οικογενειακά δράματα. Ο Nolan είναι ψεύτης, διπρόσωπος και καιροσκόπος. Διατηρεί μια εξωσυζυγική σχέση με μια διαδικτυακή ιερόδουλη και οι απαντήσεις του είναι στην καλύτερη περίπτωση passive aggressive η απλά αλαζονικές. Στις προσωπικές του απόψεις θα μπορούσε κανείς να τον συγκρίνει με τους φανατικούς Λουδίτες (κίνημα εργατών του 18ου αιώνα που έσπαγε τις μηχανές των εργοστασίων για να μην αυξηθεί η ανεργία), κακομεταχειρίζεται τις μηχανές, και αρνείται μανιωδώς (με το δίκαιο του βέβαια) να κάνει εκτεταμένη χρήση της τεχνολογίας.

Δυστυχώς για τον ίδιο τον πετυχαίνουμε σε μια στιγμή που η ζωή του καταρρέει, τα ψέματα του αποκαλύπτονται, έχει ένα άσχημο ατύχημα και σύντομα χάνει την δουλειά του ενώ ταυτόχρονα η γυναίκα του τον εγκαταλείπει μαζί με το παιδί τους. Μένοντας με μόνη συντροφιά το πράγμα που μισεί περισσότερο, ένα ρομπότ. Οι χαρακτήρες είναι πολυεπίπεδοι και καλογραμμένοι, οι δημιουργοί δεν φοβήθηκαν καθόλου να παρουσιάσουν έναν αντιπαθητικό πρωταγωνιστή. Μια τολμηρή κίνηση που αποδίδει σε αληθοφάνεια.

Οι ανθρώπινες σχέσεις έχουν εξέχων ρόλο μέσα στην πλοκή, όλες οι καταστάσεις στο παιχνίδι είναι μια εξερεύνηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς σε αυτές τις δύσκολες στιγμές. Μια κοπέλα που αναγκάζεται να εργαστεί σαν sexcam model και πάσχει από καρκίνο ερωτεύεται τον Nolan, μια ανάπηρη ιδιοφυΐα που προσπαθεί να εγγυηθεί το μέλλον της ανθρωπότητας, ένα ρομπότ που ανακαλύπτει τι σημαίνει ελευθερία και ένα ξεχωριστό παιδί που χάνει την παιδικότητα του νωρίς, εξαιτίας των γονιών του. Οι σχέσεις αυτές και οι χαρακτήρες σιγά σιγά αλλάζουν, πολλές φορές με την επιλογή του παίκτη και προσαρμόζονται στις συνθήκες γύρω τους, καταλήγοντας πολλές φορές στην σύγκρουση ρόλων, με τους πρωταγωνιστές να σπάνε μέσα σε μια απελπισία συναισθημάτων.

“Περί γραφικών, ήχου και ελαττωμάτων”

Στην πλευρά του ήχου ο τίτλος έχει μερικές εξαιρετικές ερμηνείες και μερικές όχι και τόσο πειστικές. Το τεράστιο cast των voice actors δείχνει ότι η Daedalic Entertainment ήθελε να δώσει έμφαση στον τομέα, αλλά οι πολλές ώρες διαλόγου έχουν ένα ανάμεικτο αποτέλεσμα. Στον ρόλο του Richard συναντάμε ον βραβευμένο Doug Cockle (γνωστός κυρίως για την φωνή του Geralt από το The Witcher) κάτι που σώζει την κατάσταση στις περισσότερες περιπτώσεις, αλλά που δυστυχώς δεν είναι αρκετό για να καλύψει τις σχεδόν κωμικές ερμηνείες μερικών δευτερευόντων χαρακτήρων. Η μουσική είναι ξεκούραστη στο αυτί και απαρατήρητα συνοδεύει τις σκηνές. Σε σημεία που έρχεται στο προσκήνιο παίζει σημαντικό ρόλο, με leitmotif που μένουν με την μελωδία τους στο κεφάλι σου αφού κλείσεις το παιχνίδι, προφανώς το soundtrack από μόνο του είναι αρκετά καλό και διαθέσιμο για αγορά ανεξάρτητα από τον κύριο τίτλο.

Το gameplay είναι κατά βάση παθητικό, πηγαίνεις από το σημείο Α στο σημείο Β (σε πολλά σημεία θυμίζει walking simulator), μιλάς με συγκεκριμένα άτομα και η πλοκή προχωρεί με cutscenes και διαλόγους. Οι γρίφοι που παρουσιάζονται είναι απλοί και συμβολικοί, οι αναμνήσεις έρχονται εμβόλιμες μετά την λύση γρίφων και εξηγούν την υπόθεση, ενώ προς το τέλος τα puzzles γίνονται όλο και πιο περίπλοκα.

Στο κομμάτι των puzzles θα μπορούσαν τα πράγματα να είναι καλύτερα. Το State of Mind έχει κάποια ενδιαφέροντα minigames/puzzles, ωστόσο δεν τα αξιοποιεί όσο θα μπορούσε. Ενδιαφέροντα mechanics, όπως το Drone αναγνώρισης που σου επιτρέπει να σκανάρεις τους NPC, χρησιμοποιούνται μόνο μια φορά. Επίσης το πιάνο, που είναι εμφανές και στους δυο κόσμους και ο παίκτης μπορεί να παίξει με συγκεκριμένα controls ποτέ δεν αξιοποιείται ούτε στο ελάχιστο.

Η ύπαρξη του inventory είναι και αυτή τυπική καθώς πολύ σπάνια χρειάστηκε να το χρησιμοποιήσουμε στο παιχνίδι και αυτό γινόταν σε πολύ ξεκάθαρα σημεία. Γενικότερα ο τίτλος δείχνει να παίρνει τους παίκτες από το χέρι και να φοβάται να τους αφήσει να ταλαιπωρηθούν με τους κατά τα αλλά ιδιαίτερα ευχάριστους γρίφους του. Κάτι κατανοητό αν αναλογιστούμε το μέγεθος τον προβλημάτων που παρουσιάζονται… ήδη η πλοκή και ο κόσμος είναι αρκετά δύσπεπτα στο σύντομο 12ωρο που χρειάζεται ο τίτλος για την ολοκλήρωσή του.

Εδώ ερχόμαστε ίσως στο μεγαλύτερο πρόβλημα του τίτλου, η κατάληξη. Το State of Mind, προσπαθεί να εμβαθύνει σχεδόν σε όλους τους τομείς του Post-humanism σε τέτοιο βαθμό που μόνο σε δώδεκα ώρες γίνεται λίγο δύσκολο να αφομοιώσεις και να αφουγκραστείς τα ερωτήματα που σου παρουσιάζει, πόσο μάλλον να δώσει κάποια απάντηση σε αυτά. Προβλήματα τεχνητής νοημοσύνης, techno-fascism, mind uploading και προβλήματα ταυτότητας μπορεί να παρουσιαστούν απανωτά μέσα σε ένα 10λεπτο, με τον παίκτη να περιμένει μελλοντική επεξήγηση η κάποιου είδους λύση η οποία δεν έρχεται ποτέ. Ένα παρόμοιο πρόβλημα υπάρχει και με χαρακτήρες, όπως η γυναίκα και το ρομπότ του Νόλαν, ενώ η ιστορία τους είναι ιδιαίτερα σημαντική για την πλοκή, με έντονες στιγμές, καταλήγουν να μην παρουσιάζονται όσο θα έπρεπε.