Δυο εικοσιτετράωρα πριν ανοίξουν οι κάλπες του δημοψηφίσματος, η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας καλείται να κρίνει αν οι όροι και οι προϋποθέσεις διεξαγωγής του είναι σύμφωνοι με το Σύνταγμα.
Το μεσημέρι συγκαλείται εκτάκτως η Ολομέλεια για να κρίνει την προσφυγή δυο πολιτών που χαρακτηρίζουν το δημοψήφισμα αντισυνταγματικό και παράνομο και ζητούν το “πάγωμα” του. Παράλληλα, θα αποφανθούν και για την τύχη της παρέμβασης 17 δικηγόρων οι οποίοι τάσσονται υπέρ της διενέργειας του δημοψηφίσματος και της σχετικής απόφασης του υπουργικού Συμβουλίου. Η κρίσιμη απόφαση της Ολομέλειας θα δημοσιευθεί σήμερα αφού θα έχει προηγηθεί διάσκεψη κεκλεισμένων των θυρών και θα κρίνει εάν θα διεξαχθεί ή όχι το δημοψήφισμα.
Δικαστικοί κύκλοι, ωστόσο, εκτιμούν ότι η νομολογία του δικαστηρίου δεν δίνει πολλά περιθώρια στους δικαστές και αυτό γιατί θεωρείται δύσκολο να κριθεί μια κυβερνητική απόφαση (πράξη του υπουργικού συμβουλίου), καθώς το δικαστήριο κρίνει τη συνταγματικότητα νόμων.
Τι λέει η προσφυγή
Οι προσφεύγοντες αναφέρονται στους όρους διεξαγωγής του δημοψηφίσματος υποστηρίζοντας ότι:
– προσκρούουν στο άρθρο 44 του Συντάγματος και στο νόμο 4023/2011 που αφορά τους κανόνες διεξαγωγής των δημοψηφισμάτων.
– δεν επιτρέπεται να τίθεται σε δημοψήφισμα ερωτήματα τα οποία “ανάγονται στη διαχείριση της δημοσιονομικής πολιτικής και την αντιμετώπιση ζητημάτων που προκύπτει ή επηρεάζουν άμεσα (δυσμενώς ή ευμενώς) την δημοσιονομική κατάσταση του κράτους”.
– τα κείμενα των θεσμών έχουν “σαφέστατο και σχεδόν αποκλειστικό οικονομικό αντικείμενο και άμεσο δημοσιονομικό αντικείμενο στην λειτουργία του κράτους και την χρηματική επάρκεια για αντιμετώπιση των κρατικών δαπανών”.
– το ερώτημα δεν διατυπώνεται με σαφήνεια -όπως απαιτεί ο νόμος- αλλά είναι πολυσύνθετο, περιγράφεται με ειδικούς τεχνικούς και επιστημονικούς όρους, οι οποίοι είναι “αδύνατον να γίνουν κατανοητοί από την συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων”.
– δεν προσδιορίζονται “έστω κατά προσέγγιση” οι νομικές και οι οικονομικές συνέπειες στην κρατική λειτουργία και την κοινωνική ζωή του τόπου “εκ της υιοθετήσεως της μίας ή της άλλης εκ των δύο ζητουμένων απαντήσεων”.
– δεν τηρείται το εύλογο χρονικό διάστημα διεξαγωγής του δημοψηφίσματος, που έχει ως αποτέλεσμα να καθιστά αδύνατη την ενημέρωση του εκλογικού σώματος.
Ο αντίλογος
Οι 17 δικηγόροι με την παρέμβαση τους στρέφονται σε βάρος των δυο πολιτών και ζητούν να απορριφθεί η προσφυγή τους υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων ότι:
– η προκήρυξη δημοψηφίσματος –όπως και η άρνηση ή η παράλειψη προκηρύξεως του– δεν συνιστά εκτελεστή διοικητική πράξη προσβλητή με αίτηση ακυρώσεως.
– Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με το άρθρο 100§1β Σ., ο έλεγχος του κύρους και των αποτελεσμάτων δημοψηφίσματος που ενεργείται κατά το άρθρο 44§2 Σ. υπάγεται στην αρμοδιότητα του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου
– τα δύο έγγραφα που τίθενται σε δημοψήφισμα άπτονται ζητημάτων που αφορούν την ίδια την κυριαρχία του ελληνικού κράτους στο σύνολό της
– η αναφορά στο άρθρο 44 παράγραφος 2 εδάφιο β' του Συντάγματος που εισάγει εξαίρεση στα “δημοσιονομικά” νομοσχέδια δεν αφορά το προκηρυχθέν δημοψήφισμα αφού ούτε “ψηφισθέν νομοσχέδιο” είναι το αιτούμενο του δημοψηφίσματος ούτε βέβαια “δημοσιονομικό”.
– Έστω και αν η ελληνική πολιτική τάξη υπήρξε απόλυτα φειδωλή στην ενεργοποίηση των διατάξεων του άρθρου 44 του Συντάγματος αφού επί 41 χρόνια (μετά το διεξαχθέν δημοψήφισμα για την μορφή του πολιτεύματος το 1974), υπάρχουν ευρωπαϊκά και διεθνή παραδείγματα δημοψηφισμάτων που καθιστούν τον ισχυρισμό των αιτούντων αβάσιμο. Έτσι, στην Γαλλία και στην Ολλανδία το 2005 τέθηκε ενώπιον του γαλλικού και του ολλανδικού λαού ερώτημα για την έγκριση ή μη του Ευρωσυντάγματος, ενός ζητήματος απείρως πιο “πολυσύνθετου” και “περιγραφόμενου με ειδικούς τεχνικούς και επιστημονικούς όρους” οι οποίοι θα μπορούσαν να θεωρηθούν ότι ήταν “αδύνατο να γίνουν κατανοητοί από τη συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων”, καθώς ήταν αποτέλεσμα πολύχρονων και επίμοχθων διαπραγματεύσεων ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα νομικά τους επιτελεία στο ανώτατο κρατικό επίπεδο.
– Στην περίπτωση του επίδικου δημοψηφίσματος, η ημερομηνία του Προεδρικού Διατάγματος που το προκηρύσσει είναι η 28/06/2015, οπότε η ημερομηνία της 05/07/2015 είναι “εντός τριάντα ημερών από τη δημοσίευση του προεδρικού διατάγματος”. Αν ο νομοθέτης επιθυμούσε να προσδιορίσει μια ελάχιστη χρονικά “προεκλογική περίοδο” θα το έπραττε, κάτι το οποίο ωστόσο δεν προκύπτει από τις σχετικές διατάξεις.
– Το πλήρες κείμενο της πρότασης των Τριών Θεσμών προς την Ελληνική Κυβέρνηση, επί της οποίας διεξάγεται το προκηρυχθέν δημοψήφισμα, έχει δοθεί στη δημοσιότητα από το Υπουργείο Εσωτερικών, με την επίσημη μετάφραση από τη Μεταφραστική Υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών.