Η Κυπριακή Δημοκρατία επεξεργάζεται συγκεκριμένες ενέργειες αναφορικά με τους σχεδιασμούς της τουρκικής πλευράς για άνοιγμα υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου και της επιστροφής Μαρωνιτών στα χωριά τους.
Η κυπριακή κυβέρνηση είναι έτοιμη να συζητήσει ως Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) το άνοιγμα της περίκλειστης περιοχής της κατεχόμενης Αμμοχώστου υπό την αιγίδα των ΟΗΕ, για να επιστρέψουν εκεί οι νόμιμοι κάτοικοι της, δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών, Ιωάννης Κασουλίδης.
Ο Κύπριος υπουργός είπε ότι ο εκπρόσωπος της γραμματείας του ΟΗΕ «κατέστησε σαφές ότι τα Ηνωμένα Έθνη υποστηρίζουν άνοιγμα της περιφραγμένης πόλης της Αμμοχώστου υπό τη μορφή ΜΟΕ, μόνο με τη σύμφωνη γνώμη και των δύο πλευρών και όχι μονομερώς όπως έχει γράψει η τουρκική εφημερίδα “Milliyet” ότι σκοπεύει να κάνει η τουρκική πλευρά».
Η θέση της κυβέρνησης και της ελληνοκυπριακής πλευράς για την περίκλειστη περιοχή της είναι βασισμένη «σε σωρεία ψηφισμάτων, ετήσιων εκθέσεων του γενικού γραμματέα, ψηφισμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, πολλών άλλων αποφάσεων», ανέφερε ο κ. Κασουλίδης και πρόσθεσε ότι έχει ετοιμαστεί σχετικό έγγραφο, που θα διαβιβαστεί στις ξένες κυβερνήσεις και άλλους παράγοντες της διεθνούς σκηνής.
Σε ερώτηση εάν θα επανέλθει η πρόταση του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη για άνοιγμα των Βαρωσίων και παράλληλα να επιτραπεί το απευθείας εμπόριο των Τουρκοκυπρίων με την ΕΕ, ο υπουργός Εξωτερικών είπε ότι «μελετούμε την επανέναρξη της συζήτησης για Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, το οποίο θα προνοεί επιστροφή νόμιμων κατοίκων υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών».
Η ιστορία της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου
Η περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου, έχει έκταση περίπου 6,2 τετραγωνικά χιλιόμετρα και αποτελεί περίπου το 17% της έκτασης του δήμου Αμμοχώστου. Εκεί ζούσαν οι περισσότεροι Ελληνοκύπριοι από τις περίπου 43 χιλιάδες , που ήταν το 1974 ο πληθυσμός του Δήμου.
Μετά την κατάληψη της Αμμοχώστου, στις 16 Αυγούστου 1974, από τα τουρκικά στρατεύματα, η περιοχή, αφού λεηλατήθηκε, «σφραγίστηκε» και αποκόπηκε από τα δημοτικά όρια με συρματόπλεγμα και άλλα εμπόδια. Η περίκλειστη περιοχή είναι υπό την ευθύνη του τουρκικού στρατού, ο οποίος απαγορεύει την πρόσβαση σε αυτή για όλους. Εξαίρεση έγινε για ορισμένους στρατιωτικούς, στους οποίους ο τουρκικός στρατός επέτρεψε να εγκατασταθούν σε κάποια σημεία στις παρυφές της περιοχής. Η περίκλειστη περιοχή αποκαλείται «πόλη φάντασμα», όπως τη χαρακτήρισε ο Σουηδός δημοσιογράφος Γιαν Όλοφ Μπένγκστον (Jan-Olof Bengston), ο οποίος το 1977 επισκέφθηκε το λιμάνι της Αμμοχώστου με το απόσπασμα της χώρας του στην UNFICYP (Ειρηνευτική Δύναμη του ΟΗΕ στην Κύπρο). Από το λιμάνι είδε την περίκλειστη περιοχή και έγραφε στην εφημερίδα Kvallsposten: « Ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος γέμισε ρωγμές και στα πεζοδρόμια βλάστησαν θάμνοι. Σήμερα – Σεπτέμβριος 1977 – τα τραπεζάκια που σερβίρεται το πρόγευμα είναι εκεί, η μπουγάδα απλωμένη στα σχοινιά, και οι ηλεκτρικοί λαμπτήρες αναμμένοι. Το Βαρώσι είναι μια πόλη φάντασμα».
Το συρματόπλεγμα της περίκλειστης περιοχής αρχίζει από το οδόφραγμα της Δερύνειας, ακολουθεί ολόκληρη τη λεωφόρο Δερύνειας μέχρι την εκκλησία της Αγίας Ζώνης και διερχόμενο από τις οδούς Αγαμέμνονος, Προμηθέως και Λοχαγού Καποτά καταλήγει στην εκκλησία των Μαρωνιτών. Από εκεί κατευθύνεται προς το ξενοδοχείο Savoy -Πλατεία Νίκης- διέρχεται δια της οδού Αγίας Ελένης και καταλήγει στους Αλευρόμυλους στο τέρμα της οδού. Κατευθύνεται στη συνέχεια προς το pαγοποιείο, κοντά στο συγκρότημα NAAFI, διέρχεται και εφάπτεται του δυτικού και νότιου περιτοιχίσματος του σταδίου του Γυμναστικού Συλλόγου Ευαγόρας και στη συνέχεια ακολουθώντας την παραλιακή γραμμή ανατολικά των ξενοδοχείων Salaminia, Florida και Aspelia, καταλήγει στο μικρό ακρωτήριο γνωστό ως «Γλώσσα».
Η Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο διαθέτει πέντε παρατηρητήρια, τα οποία καθημερινά διεξάγουν περιπολίες σε προκαθορισμένες διαδρομές. Οι κατοχικές δυνάμεις διαθέτουν εντός της περιφραγμένης πόλης 12 επανδρωμένα παρατηρητήρια, ενώ από πολλά σπίτια παρακολουθούν στρατιώτες με πολιτική περιβολή. Μέχρι το 1974 στην Αμμόχωστο κατοικούσαν Ελληνοκύπριοι, εκτός από το τμήμα της μεσαιωνικής πόλης, όπου είχε δημιουργηθεί θύλακας Τουρκοκυπρίων.