Δεν μπορεί να είναι τυχαίο το γεγονός ό, τι η Λίβερπουλ πηγαίνει για το πρώτο της πρωτάθλημα Αγγλίας μετά από 24 χρόνια σε μία περίοδο όπου επιτέλους αποδίδεται Δικαιοσύνη για τα 96 θύματα της τραγωδίας του Χίλσμπορο.
Μπορεί κανείς να εντοπίσει πολλούς λόγους για τους οποίους σε ένα ολόκληρο τέταρτο αιώνα οι «ρεντς» δεν μπόρεσαν όχι να κατακτήσουν, αλλά καλά-καλά να διεκδικήσουν τον τίτλο που γι’ αυτούς είχε γίνει ρουτίνα στη μεγαλύτερη διάρκεια των 60’s, 70’s και των 80’s.
H άνοδος της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, τα λεφτά του Τσάμπιονς Λιγκ και του Sky, η έλλειψη μεγάλου γηπέδου, οι κακές επιλογές παικτών, αλλά και προπονητών πολλές φορές. Σίγουρα ο συνδυασμός όλων αυτών των παραγόντων έπαιξε μεγάλο ρόλο στην πτώση της αυτοκρατορίας που εγκαθίδρυσε ο Σάνκλι, εδραίωσε ο Πέισλι και επέκτειναν οι Φέιγκαν και Νταλγκλίς.
Κατά την ταπεινή μας άποψή όμως, αν έπρεπε να συνοψίσουμε σε ένα μόνο γεγονός, ένα μοναδικό αίτιο, την ανομβρία τίτλων της Λίβερπουλ, είναι αυτή η σημαδιακή ημερομηνία πριν από 25 ολόκληρα χρόνια.
Η 15η Απριλίου του 1989, ο θάνατος 96 ατόμων από ασφυξία μέσα στον καθαρό αέρα σε έναν ημιτελικό Κυπέλλου Αγγλίας, άλλαξε μια για πάντα το αγγλικό ποδόσφαιρο και τη Λίβερπουλ. Το πρώτο προς το καλύτερο, μια και η τραγωδία -ειρωνικά- βελτίωσε κατακόρυφα τις συνθήκες παρακολούθησης ποδοσφαιρικών αγώνων στα αγγλικά γήπεδα, μετατρέποντάς τα σε σύγχρονα «κοσμήματα». Για τη Λίβερπουλ όμως οι αρνητικές συνέπειες της τραγωδίας θα επηρέαζαν για πάνω από δύο δεκαετίες, εντός και εκτός αγωνιστικού χώρου.
Χωρίς το Χίλσμπορο για παράδειγμα, πιθανότατα η Λίβερπουλ δεν θα είχε χάσει ποτέ το πρωτάθλημα του 1989 από την Άρσεναλ σε εκείνο το ιστορικό 2-0 υπέρ των «κανονιέρηδων» στο «Άνφιλντ». Σκεφτείτε το λίγο. Στις 15 Απριλίου οι παίκτες και ο προπονητής της Λίβερπουλ, είδαν 96 ανθρώπους να πεθαίνουν μπροστά στα μάτια τους και για τις επόμενες μέρες, η μοναδική δραστηριότητά τους ήταν να πηγαίνουν σε κηδείες. Όταν επιτέλους επέστρεψαν στη δράση, είχαν να δώσουν επτά παιχνίδια πρωταθλήματος και τον ημιτελικό Κυπέλλου που διεκόπη, σε διάστημα λιγότερο του ενός μήνα, σε μία εποχή που η έννοια του rotation στην ενδεκάδα ήταν άγνωστη ακόμα. Στις 26 Μαίου η Άρσεναλ πήγε στο «Άνφιλντ» θέλοντας νίκη με δύο γκολ διαφορά για να πάρει το πρωτάθλημα στη διαφορά τερμάτων. Πέτυχε το πρώτο και το ματς είχε φτάσει στις καθυστερήσεις. Εκεί, η σωματική και συναισθηματική εξάντληση των παικτών των «ρεντς» έφτασε πλέον στα όριά της και ο Μάικλ Τόμας το εκμεταλλεύτηκε, διαμορφώνοντας ένα ιστορικό αποτέλεσμα.
Όσο καλή και άξια ομάδα και να ήταν εκείνη η Άρσεναλ όμως, μοιάζει κομματάκι δύσκολο να έκλεβε το πρωτάθλημα μέσα σε ένα «Άνφιλντ» από το οποίο δεν θα έλειπαν 96 αγαπημένα πρόσωπα, απέναντι σε μία ομάδα φρέσκια, που δεν θα είχε γίνει μάρτυρας σε μία τερατώδη ανθρώπινη τραγωδία. Οι «ρεντς», τελικά θα επανέρχονταν στην κορυφή έναν χρόνο αργότερα, αλλά πλέον δεν ήταν η αήττητη αρμάδα του παρελθόντος και το πρωτάθλημα του 1990 θα ήταν το «κύκνειο άσμα» της αυτοκρατορίας.
Ο Νταλγκλίς και τα τραύματα της αδικίας
Χωρίς το Χίλσμπορο επίσης, είναι πολύ πιθανό πως ο Κένι Νταλγκλίς δεν θα είχε παραιτηθεί από τον πάγκο της Λίβερπουλ το 1990 μετά από ένα παιχνίδι με την Έβερτον, έχοντας εξαντληθεί σωματικά και ψυχολογικά να παίζει τον ρόλο του εκπροσώπου ενός συλλόγου και μίας πόλης βυθισμένης στο πένθος για μήνες. Με δεδομένο πως ο Σκωτσέζος οδήγησε τη Μπλάκμπερν στην κατάκτηση του τίτλου το 1995 (αποδεικνύοντας άρα την προπονητική του αξία και εκτός Λίβερπουλ), μπορεί να καταλάβει κανείς άλλη μία πληγή που προκάλεσε στο σώμα των «ρεντς» η τραγωδία της 15ης Απριλίου του 1989, με την απώλεια της ηγετικής προσωπικότητας του King Kenny.
Υπήρξαν όμως και βαθύτερα τραύματα, τα οποία ακόμα και σήμερα, 25 χρόνια μετά, δεν έχουν επουλωθεί. Ο τρόπος που το αγγλικό κατεστημένο και πολλά ΜΜΕ παρουσίασαν την τραγωδία ως μία τρέλα μεθυσμένων οπαδών, που αποφασισμένοι να μπουν στο γήπεδο με κάθε τρόπο ποδοπάτησαν δικούς τους ανθρώπους και μετά έκλεβαν τα πορτοφόλια των νεκρών και ουρούσαν πάνω στους αστυνομικούς, βύθισαν στην εσωστρέφεια τη Λίβερπουλ και το Λίβερπουλ.
Οι «ρεντς», εκείνη την εποχή ήταν ήδη αντιπαθητικοί σε μεγάλη μερίδα Άγγλων λόγω της παρατεταμένης επιτυχίας τους, αλλά και της τραγωδίας του Χέιζελ που απέκλεισε τις αγγλικές ομάδες από την Ευρώπη. Όσοι ήδη απεχθάνονταν το Μέρσεϊσαϊντ και τη Λίβερπουλ, βρήκαν έναν λόγο να τα μισήσουν ακόμα περισσότερο, προκαλώντας απόγνωση στις οικογένειες των θυμάτων, που είδαν την Αστυνομία να κάνει αλκοτέστ ακόμα και σε δεκάχρονα νεκρά παιδιά, για να βγάλει από πάνω της τις ευθύνες για τα τραγικά λάθη της μαύρη εκείνη μέρα.
Κάπως έτσι ξεκίνησε ο απόλυτα δίκαιος αγώνας για Δικαιοσύνη για τις οικογένειες των θυμάτων , που πολλές φορές κατά τη διάρκεια της 25ετίας έβρισκαν μπροστά τους τις προκαταλήψεις μίας ολόκληρης κοινωνίας. Μην κοιτάτε τώρα που το περασμένο Σαββατοκύριακο ολόκληρη η ποδοσφαιρική Αγγλία τίμησε τη μνήμη των 96 νεκρών. Η ποδοσφαιρική ομοσπονδία της χώρας, για δεκαετίες δεν παραδεχόταν τις ευθύνες της για την τραγωδία. Η Σέφιλντ Γουένσντεϊ με το ακατάλληλο γήπεδό της, για χρόνια αρνούνταν ακόμα και να τοποθετήσει μνημείο για τους 96 στον τόπο της τραγωδίας, πόσο μάλλον να αναγνωρίσει τις ευθύνες της γι’ αυτή. Και οι οπαδοί της Λίβερπουλ πολλές φορές ήταν αναγκασμένοι να αντιμετωπίζουν στα γήπεδα εμετικά συνθήματα του τύπου «always the victims, it’s never your fault».
Έτσι, η ενδοσκόπηση και εσωστρέφεια ήταν μάλλον αναπόφευκτη στο «Άνφιλντ», την ώρα που το τρένο των ποδοσφαιρικών εξελίξεων και η έλευση της εποχής της Πρέμιερ Λιγκ, του Τσάμπιονς Λιγκ, του Διαδικτύου και των μεγιστάνων ιδιοκτητών προσπερνούσε την αυτοκρατορία όπως μία υπερταχεία ένα γαϊδούρι.
Η «συγγνώμη» που άλλαξε τα πάντα
Η σύνδεση των αγωνιστικών αποτελεσμάτων της Λίβερπουλ με τις εξελίξεις στην υπόθεση του Χίλσμπορο φάνηκε και στην 20ή επέτειο της τραγωδίας, όταν ξεκίνησε ουσιαστικά η χιονοστιβάδα των εξελίξεων που οδηγεί σήμερα κοντά στην απονομή Δικαιοσύνης.
Όταν στις 15 Απριλίου του 2009 το «Άνφιλντ» γέμισε κατά τα τρία τέταρτα από χιλιάδες οπαδούς των «ρεντς» και όχι μόνο, η ομάδα με τον Ράφα Μπενίτεθ στον πάγκο της βρισκόταν εν μέσω μιας -σπάνιας για τα «πέτρινα χρόνια» – μάχης για τον τίτλο με τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, που θα στεφόταν τελικά από αποτυχία. Τα όσα έγιναν όμως σε εκείνο το Μνημόσυνο αποτέλεσαν το ξεκίνημα για την αποκάλυψη της σκευωρίας από το κατεστημένο κατά της μνήμης θυμάτων και επιζώντων. Ο Υπουργός Αθλητισμού και γεννημένος στο Λίβερπουλ, Άντι Μπέρναμ, είδε πάνω από 20.000 κόσμου να τον αποδοκιμάζει την ώρα που εκφωνούσε λόγο, με τους αγανακτισμένους Liverpudlians να ζητούν πιο δυνατά από ποτέ «Justice» και δικαίωση για νεκρούς και ζωντανούς έπειτα από 20 χρόνια. Σαστισμένος από το πάθος του κόσμου ο Μπέρναμ, βγήκε εκτός κειμένου και υποσχέθηκε πως θα έκανε τα πάντα ώστε το αγγλικό κράτος επιτέλους να εντοπίσει τους πραγματικούς υπαιτίους.
Κάπως έτσι στήθηκε η Ανεξάρτητη Επιτροπή του Χίλσμπορο, η οποία επί δύο συναπτά έτη εξέτασε πάνω από 450.000 σελίδες εγγράφων προερχόμενες από πάνω από 80 οργανισμούς που είχαν να κάνουν με την καταστροφή τα προηγούμενα 20 χρόνια. Στις 12 Σεπτεμβρίου του 2012, η Επιτροπή ανακοίνωσε το πόρισμά της, που αποτελούσε καταπέλτη για τις ευθύνες των Αρχών, της FA, της Γουένσντεϊ όσον αφορά την τραγωδία, τη συγκάλυψη των αιτίων της και την αποδεδειγμένη πλέον συνομωσία για τη σπίλωση της μνήμης όσων πέθαναν αλλά και όσων γλίτωσαν.
Ακολούθησε η δημόσια «συγγνώμη» του Πρωθυπουργού Κάμερον προς τις οικογένειες αλλά και την πόλη του Λίβερπουλ, με την Ομοσπονδία να ακολουθεί και την αγγλική κυβέρνηση να ανακοινώνει πως ανοίγει και πάλι την υπόθεση, διεξάγοντας μεταξύ άλλων και την μεγαλύτερη εσωτερική έρευνα στα ενδότερα της Αστυνομίας, για τον χειρισμό της τότε ηγεσίας της την ημέρα της τραγωδίας αλλά και στη συνέχεια.
Ο πόνος για τις οικογένειες των νεκρών δεν θα φύγει ποτέ, αφού άλλωστε δεν θα ξαναδούν τους αγαπημένους τους ανθρώπους ζωντανούς. Αυτό που άρχισε να φεύγει όμως, είναι το βάρος που κουβαλούσαν στην πλάτη τους εδώ και πάνω από 20 χρόνια, αυτό των γκρινιάρηδων scousers που επέμεναν να κυνηγούν μία χαμένη υπόθεση και αρνούνταν να κοιτάξουν μπροστά.
Αυτές τις μέρες, που η Λίβερπουλ με δέκα σερί νίκες πετά προς την κατάκτηση του 19ου τίτλου της ιστορίας της, στο Γουόρινγκτον του Μέρσεϊσαϊντ έχουν ξεκινήσει εκ νέου οι έρευνες για την υπόθεση του Χίλσμπορο, με συγγενείς των θυμάτων, μάρτυρες και ειδικούς να καταθέτουν ξανά. «Θέλω τα παιδιά μου να μάθουν πως ο πατέρας τους δεν ήταν ένας χούλιγκαν», δήλωσε η σύζυγος ενός εκ των 96, απευθυνόμενη προς το Δικαστήριο. Σήμερα στο 25ο Μνημόσυνο στο «Άνφιλντ», το σύνθημα «Justice for the 96» θα ακουστεί πιο δυνατά από ποτέ, με τη Λίβερπουλ να περιμένει ρεκόρ προσέλευσης για την ετήσια εκδήλωση μνήμης. Δεν θα είναι όμως αυτή τη φορά με οργή, αλλά με πίστη πως ο αγώνας μίας ολόκληρης πόλης επιτέλους πλησιάζει προς τη δικαίωσή του.
Θα ήταν μία μεγάλη παράβλεψη της σύνδεσης αυτού του συλλόγου με τον κόσμο του, να ισχυριστεί κανείς πως η επικείμενη απονομή Δικαιοσύνης για το «Χίλσμπορο», δεν επηρεάζει θετικά και την ομάδα μέσα στον αγωνιστικό χώρο.
Δείτε το ιερό πάθος που σχηματίζεται στο πρόσωπο του αρχηγού Στίβεν Τζέραρντ κάθε φορά που το σφύριγμα της λήξης ενός αγώνα φέρνει τη Λίβερπουλ ένα βήμα πιο κοντά στον στόχο. Ναι, θέλει τον τίτλο για να συμπληρώσει αυτό που λείπει στην ένδοξη καριέρα του. Σίγουρα, τον θέλει για την υστεροφημία του. Πάνω απ’ όλα όμως τον ποθεί για να τον αφιερώσει στον ξάδελφό του, Τζον-Πολ Τζιλχούλι, που πήγε στο Χίλσμπορο το 1989 και δεν γύρισε ποτέ, όταν στην ηλικία των δέκα ετών έγινε το νεαρότερο θύμα της κόλασης του Σέφιλντ.
Χωρίς το Χίλσμπορο η αυτοκρατορία των «κόκκινων» πιθανότατα δεν θα είχε πέσει το 1990, ή τουλάχιστον η παρακμή της μπορεί να μην είχε κρατήσει τόσα πολλά χρόνια. Αντίστοιχα όμως, χωρίς την έναρξη διαδικασίας δικαίωσης των θυμάτων σήμερα, ο σύλλογος μπορεί να μην διεκδικούσε με αξιώσεις τον τίτλο, όσο και αν με μία πρώτη ματιά τα γεγονότα μοιάζουν ασύνδετα. Ο νοητός Ήλιος της Δικαιοσύνης που λέει και ο ποιητής στα μέρη μας, φωτίζει επιτέλους τις ελπίδες του Κοp και μίας ολόκληρης πόλης.