Που είναι το χιόνι; Αυτή ήταν η πρώτη μου σκέψη όταν το αεροπλάνο κατέβηκε από τα σύννεφα και είδα για πρώτη φορά ρωσικό έδαφος. 22 Ιανουαρίου χωρίς χιόνι; Στην πιο βορινή πόλη του κόσμου; Γίνεται;
Γίνεται και παραγίνεται, αφού η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και δυστυχώς θα μείνει. Ο φετινός χειμώνας είναι ο πιο ζεστός στην ιστορία της Αγίας Πετρούλης. Χιονόπτωση υπήρξε μόνο για ένα διάστημα τον Δεκέμβριο, και οι θερμοκρασίες που ήταν κατά μέσο όρο στους -6 βαθμούς (και έφταναν ως το -15 ή -20) αποτελούν παρελθόν. Τα χιονοδρομικά κέντρα είναι όλα κλειστά, αφού είναι χτισμένα σε λόφους και όχι σε βουνά και το θερμόμετρο έχει θερμοκρασίες πάνω από το μηδέν. Ο ποταμός Νέβας θυμίζει άνοιξη και όχι Γενάρη, αφού συνήθως είναι παγωμένος για 3-4 μήνες, τόσο πολύ που τον διασχίζουν και αυτοκίνητα.
Οι Ρώσοι δυσθυμούν: αγαπούν τον χειμώνα τους και το σκι.
Με πληθυσμό επτά εκατομμυρίων κατοίκων, το μεγαλύτερο εμπορικό λιμάνι της Ρωσίας και μόλις 130 χιλιόμετρα μακριά από τα Φινλανδικά σύνορα (330 χλμ από το Ελσίνκι), η Βενετία του Βορρά είναι χτισμένη σε 42 νησιά. Αραιοκατοικημένη, αλλά μπολσόι, που στα ρώσικα σημαίνει μεγάλη.
Αρκεί μόνο μια βόλτα στην Αγία Πετρούπολη για να αντιληφθεί κανείς το όραμα του Μεγάλου Πέτρου, ο οποίος ήθελε να φτιάξει μια ευρωπαϊκή πόλη στην Ρωσία, ολότελα διαφορετική από τις υπόλοιπες.
Φυσικά, όταν η πόλη ιδρύθηκε, το όχι και τόσο μακρινό 1703, τα κίνητρα ήταν κυρίως οικονομικά. Με την στρατηγική της τοποθεσία να ενώνει την Βαλτική με την Κασπία θάλασσα μέσω του Νέβα, οι Ρώσοι έμποροι είχαν ένα ανοιχτό δρόμο προς το νότο. Η γεωπολιτική σημασία αυτών των εδαφών προκάλεσε επεκτατικές βλέψεις από πλευράς Σουηδίας, η οποία κατάφερε μόνο για λίγο να προσαρτήσει αυτά εδάφη.
Ο Μεγάλος Πέτρος της Ρωσίας ήταν αυτός που κατάφερε να επανακτήσει το έδαφος που σήμερα βρίσκεται η Αγία Πετρούπολη. Έδωσε μάλιστα τόση σημασία σε αυτήν, που την μετέτρεψε σε πρωτεύουσα της Ρωσίας μόλις εννέα χρόνια μετά την ίδρυση της, το 1712. Το όνομα που της έδωσε δεν έρχεται από το δικό του (μια συχνή παρανόηση), αλλά από τον Άγιο Πέτρο της Ορθοδοξίας.
Το πρώτο κτίσμα που δημιουργήθηκε ήταν ένα φρούριο, το οποίο χρησίμευε στο να αποκρουστούν οι φιλόδοξες επιθέσεις. Η πρώτη του μορφή ήταν ξύλινη, η τωρινή έχει προφανώς αλλάξει. Σε αυτό μπορεί να διακρίνει κανείς τον καθεδρικό ναό στον οποίο βρίσκονται μεταξύ άλλων οι τάφοι του Μεγάλου Πέτρου και της Μεγάλης Αικατερίνης. Εντός του φρουρίου υπήρχε και η πιο φοβερή φυλακή της χώρας. Στη μία του πλευρά διακρίνει κανείς την «πύλη του θανάτου», αυτήν από την οποία έβγαιναν οι προς εκτέλεση φυλακισμένοι.
Ο στόχος του Τσάρου ήταν να δώσει ευρωπαϊκό αέρα στην πόλη, για αυτό και έφερε πολλούς ξένους στην πόλη, ενώ και το όνομα της έχει γερμανική ρίζα: Petersburgo. Μάλιστα, τον 18ο αιώνα οι ευγενείς της πόλης μάθαιναν και μιλούσαν γερμανικά στα σπίτια τους, ενώ τον επόμενο αιώνα η μόδα ήταν η γαλλική γλώσσα.
Η πόλη έχει αλλάξει αρκετά ονόματα: μετονομάστηκε σε Πέτρογκραντ στον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, αφού φάνηκε ανάρμοστο η Ρωσία να πολεμά απέναντι στην Γερμανία και μία από τις πόλεις της να έχει γερμανικό όνομα. Αργότερα, με τον θάνατο του Λένιν το 1924, οι κάτοικοι της ζήτησαν να μετονομαστεί σε Λένινγκραντ, προς τιμήν του αγαπημένου τους ηγέτη. Το όνομα αυτό άντεξε ως το 1991, όταν και ονομάστηκε ξανά Αγία Πετρούπολη. Ωστόσο, όπως είναι φυσικό, πολλοί ηλικιωμένοι δεν έχουν διάθεση να αλλάξουν συνήθειες. Αν πάλι θέλετε να κάνετε εντύπωση στους φίλους σας και να την πείτε όπως συνηθίζουν οι ντόπιοι, απλά πείτε «Πίτσερ».
Τριγυρνώντας σε αυτή την αριστοκρατική πόλη των Τσάρων, βλέπει κανείς χρώμα παντού: τα κτίρια είναι ροζ, πράσινα, κίτρινα, λίγα μπλε: ελάχιστα είναι σκούρα. Σε μια πόλη με περίπου 30 ημέρες ηλιοφάνεια το χρόνο, το σκούρο χρώμα σε συνδυασμό με την απουσία φωτός θα έκανε δύσκολη την διάθεση των κατοίκων. Έτσι, καθιερώθηκε υψηλή φορολογία για όποιον ήθελε να βάψει το κτίριο του σε σκούρα απόχρωση. Στην ίδια φιλοσοφία, το ύψος των κτιρίων στο ιστορικό κέντρο της Αγίας Πετρούπολης ισούται βάσει νόμου στο φάρδος του δρόμου: αυτό η έξυπνη απόφαση δίνει στην πόλη ζωτικό χώρο.
Το πρώην Λένινγκραντ είναι γεμάτο ιστορίες, αλλά κυρίως τέχνη: στο Ερμιτάζ βρίσκεται 2.5 εκατομμύρια έργα τέχνης! Στις μέρες μας μπορεί να είναι ένα από τα τέσσερα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου (μαζί με τον Λούβρο, το Μητροπολιτικό και το Πράδο), όμως η ελληνικής προέλευσης ονομασία του προϊδεάζει για την αρχική του χρήση. Η λέξη «Ερμιτάζ» προέρχεται από το «ερμητήριο» – στην ουσία ήταν ένα ησυχαστήριο των τσάρων, όπου αυτοί μπορούσαν να θαυμάσουν την τεράστια συλλογή έργων τέχνης που είχαν. Ένα από τα σύμβολα του μουσείου είναι οι γάτες, οι οποίες αποτελούν σταθερούς ενοίκους του, μαζί και υπερασπιστές της τέχνης, αφού βρίσκονται στις αποθήκες για να διώχνουν τα τρωκτικά που απειλούν τους θησαυρούς!
Στην Αγία Πετρούπολη, θα δει κανείς το παγκοσμίου φήμης θέατρο Μαρίνσκι, τη σχολή στην οποία ο Φιόντορ Ντοστογέφσκι σπούδασε πολεμικός μηχανικός, ένα σκοτεινό κτίσμα με τη φήμη του καταραμένου, πρώην κατοικία δολοφονηθέντος Τσάρου. Θα ακούσει τις ιστορίες για τον θρυλικό Ρασπούτιν, τον φίλο του τελευταίου τσάρου Νικόλαου του Β΄, που ήταν ο μόνος που μπορούσε να απαλύνει τον πόνο του αιμοφιλικού του γιου, πιθανότατα με υπνωτισμό, και που χρειάστηκε να τον πνίξουν στον ποταμό για να τον δολοφονήσουν, αφού πρώτα το δηλητήριο και ύστερα οι σφαίρες δεν έκαναν την δουλειά.
Ο εντυπωσιακός, θεόρατος Ναός της Αναστάσεως επί του πεσόντος αίματος υπενθυμίζει το αίμα που έχει κυλήσει στους δρόμους της πόλης. Μπορεί ο θάνατος του Τσάρου Γεωργίου Β΄ το 1881 να ήταν απλά μια αλυσίδα στην βίαιη ιστορία των αυτοκρατόρων της Ρωσίας, όμως η πιο πρόσφατη ιστορία είναι διαφορετική.
Η επανάσταση των Μπολσεβίκων το 1917 ξεκίνησε με ένα κανονιοβολισμό του θωρηκτού «Αβρόρα»: οι Τσάροι εκδιώχθηκαν και οι πολυτελείς οικίες τους έγιναν μουσεία, πανεπιστήμια, δημόσια κτίρια. Σχεδόν 30 χρόνια αργότερα, η πόλη έζησε μια τρομακτική πολιορκία 900 ημερών από τους ναζί του Χίτλερ. Σε πολικές συνθήκες που πλησίαζαν και τους -40 βαθμούς, το 30% του τότε Λένινγκραντ καταστράφηκε. Χάθηκαν περίπου 2 εκατομμύρια ζωές και η πείνα θέριζε τους πολιορκημένους: γάτες και σκύλοι δεν υπήρχαν πια όταν τελείωσε η πολιορκία, στις 27 Ιανουαρίου του 1944. Μάλιστα, η κυβέρνηση έφερε από τη Σιβηρία οκτώ βαγόνια γεμάτα γάτες για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των ποντικών που είχαν κατακλύσει την πόλη.
Επιστρέφοντας από το νησί Βασιλέφσκι στο ξενοδοχείο για να κινήσω για το γήπεδο, έδωσα μια νοερή υπόσχεση να επιστρέψω, για να μπω σε όλα αυτά τα κτίρια που χάζεψα από μακριά. Θα σας πρότεινα να κάνετε το ίδιο!