Η Ελλάδα ήταν και εξακολουθεί να παραμένει χώρα ναυτική. Από την αρχαία Ελλάδα γίνονταν ιστιοπλοϊκοί αγώνες. Ο ιστορικός Παυσανίας αναφέρει στα «Κορινθιακά» ότι κατά τον 2ον π.Χ. αιώνα στην Ερμιόνη στο ναό της Αφροδίτης, γίνονταν κολυμβητικοί και ιστιοπλοϊκοί αγώνες προς τιμή του Διονύσου Μελαναίγιδος.
Ως άθλημα, η ιστιοπλοϊα έκανε την εμφάνισή του τον 17ο αιώνα στην Ολλανδία και στη συνέχεια εξαπλώθηκε στη Μ.Βρετανία. Το πρώτο ιστιοπλοϊκό έπαθλο, το κύπελλο Cumberland, καθιερώθηκε το 1715 και διεξάγεται μέχρι σήμερα. Ο πρώτος διεθνής αγώνας ήταν ο «Hundred Guineas Cup», που έγινε το 1851. Στη σύγχρονη εποχή αποκαλείται «Americaʼs Cup» και το όνομά του οφείλεται στο σκάφος «America», το οποίο κέρδισε τον πρώτο αγώνα.
Το 1896 στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας δεν έγιναν αγώνες στην Ιστιοπλοϊα γιατί δεν το επέτρεψαν οι καιρικές συνθήκες. H Ιστιοπλοΐα έγινε Ολυμπιακό άθλημα το 1900, στο Παρίσι. Διεξήχθησαν τρία αγωνίσματα (τρεις κατηγορίες σκαφών). Η πρώτη ελληνική εμφάνιση σε Ολυμπιακούς αγώνες πραγματοποιήθηκε το 1948 στο Λονδίνο, στην κατηγορία STAR με τους Γιώργο Καλαμπoκίδη, Χριστόφορο Καρόλου, Κώστα Ποταμιάνο και Νίκο Βλάγκαλη, οι οποίοι κατέλαβαν την 10η θέση σε σύνολο 17 συμμετοχών.
Η Διεθνής Ιστιοπλοϊκή Ομοσπονδία (IYRU και αργότερα ISAF – International Sailing Federation), ιδρύθηκε το 1907 και περιλαμβάνει 125 κράτη-μέλη με περισσότερους από 500.000 αθλητές και αθλήτριες. Η Ελληνική Ιστιοπλοϊκή Ομοσπονδία (ΕΙΟ) ιδρύθηκε το 1950 και έχει 180 εγγεγραμμένα σωματεία με περισσότερους από 15.000 αθλητές και αθλήτριες.
ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΙΟΠΛΟΙΑΣ
Αν και η Ιστιοπλοϊα άλλαξε τη διεθνή της ονομασία σε “sailing” στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ το 2000, αυτό συνέβαινε γαι πρώτη φορά στην ολυμπιακή ιστορία, εν τούτοις οι αγώνες της Ιστιοπλοϊας είναι από τα παλαιότερα αθλήματα. Μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ατλάντα, το 1996, το άθλημα που μέχρι τότε ήταν γνωστό ως “yachting”, άλλαξε τη διεθνή του ονομασία από International Yacht Racing Union (IYRU) σε International Sailing Federation (ISAF).
Οι πρώτοι αγώνες Ιστιοπλοϊας σε Ολυμπιακούς Αγώνες έγιναν στο Παρίσι το 1900, γιατί τέσσερα χρόνια πριν, στην Αθήνα, οι καιρικές συνθήκες δεν το επέτρεψαν. Στο Παρίσι, οι αγώνες έγιναν στο ποταμό Seine στο Μελάν, 32 χιλιόμετρα μακρυά από τη γαλλική πρωτεύουσα. Υπήρχαν πέντε κλάσεις σκαφών, από 0.5 έως 10 τόνων, που οι αγώνες έγιναν στο Seine στο Μελάν και μια έκτη κλάση 10 έως 20 τόνων, που έγινε στο στόμιο του ποταμού, λόγω του μεγάλου όγκου των σκαφών, κοντά στη Χάβρη. Οι συμμετοχές έφθασαν τις 42. Οι Βρετανοί, Λόρν Κιούρι και Τζον Γκρίτον, κέρδισαν με το ίδιο σκάφος δύο διαφορετικά αγωνίσματα και αυτό δεν έχει επαναληφθεί ξανά, λόγω και των κανονισμών που έχουν τροποποιηθεί από τότε, στην Ολυμπιακή Ρεγκάτα.
Το 1904 οι Ολυμπιακοί Αγώνες φιλοξενήθηκαν στο Σεντ Λούις των ΗΠΑ. Η Ιστιοπλοϊα δεν μπήκε καθόλου στο πρόγραμμα για διάφορους λόγους. Οι πιο σημαντικοί ήταν η δυσκολία της μεταφοράς των σκαφών στο Σεντ Λούις αλλά και οι διαφορετικοί κανονισμοί που υπήρχαν στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Το πρόβλημα αυτό θα έβρισκε λύση τρία χρόνια αργότερα (1907) όταν και επισήμως ιδρύθηκε η διεθνής ομοσπονδία της Ιστιοπλοϊας (IYRU-τότε, ISAF-τώρα). Το πιο σημαντικό βήμα έγινε στη διεθνή συνάντηση του Λονδίνου, το 1906, όπου στη βρετανική πόλη έγινε ουσιαστική συζήτηση και όσοι συμμετείχαν κατέληξαν στους κανονισμούς που έπρεπε να εφαρμοστούν και που έπρεπε να ήταν κοινοί σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Τον Οκτώβριο του 1907, οι εκπρόσωποι των χωρών συναντήθηκαν ξανά, αυτή τη φορά στο Παρίσι, και έβαλαν τη «σφραγίδα» για την ιδρυτική διακήρυξη της διεθνούς ομοσπονδίας (IYRU).
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου, το 1908, για πρώτη φορά οι κλάσεις σκαφών διαχωρίστηκαν ανάλογα με τα μέτρα που είχαν. Υπήρχαν πέντε κλάσεις (6, 7, 8, 12 και 15 μέτρων) και συνολικά έλαβαν μέρος 13 σκάφη. Στην κλάση των 7-μέτρων υπήρχε μόνο ένα σκάφος ενώ στην κλάση των 15-μέτρων, καμιά χώρα δεν δήλωσε συμμετοχή. Και τα δύο σκάφη που έλαβαν μέρος στην κλάση 12-μέτρων ήταν βρετανικά. Για πρώτη φορά στην ιστιοπλοϊα κατέκτησε μετάλλιο σε Ολυμπιακούς Αγώνες γυναίκα αθλητής. Η Φράνσις Ρίβετ-Κάρνα ήταν μέλος του πληρώματος στο σκάφος της κλάσης των 7-μέτρων που κέρδισε το χρυσό μετάλλιο. Οι κλάσεις των σκαφών των 12 και 15-μέτρων δεν διατηρήθηκαν για μεγάλο διάστημα στην Ολυμπιακή Ρεγκάτα.
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αμβέρσας, το 1920, φάνηκε για πρώτη φορά, ξεκάθαρα για το πως θα διαμορφώνονταν οι κατηγορίες στην ιστιοπλοϊα έτσι όπως αυτές έχουν ξεχωρίσει τα τελευταία χρόνια. Το 1928 ο πρίγκιπας της Νορβηγίας, Ολαφ, και το τριμελές πλήρωμά του κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στην κλάση των 6-μέτρων. Ο μελλοντικός βασιλιάς της Νορβηγίας έγινε, το 1958, πρόεδρος επί τιμή της IYRU και υπηρέτησε τη διεθνή ομοσπονδία από αυτό το πόστο μέχρι το 1991.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες το 1932 έγιναν στο Λος Αντζελες και για πρώτη φορά διεξάγονται αγώνες Ιστιοπλοϊας έξω από τα… χωρικά ύδατα της Ευρώπης. Η Ολυμπιακή Ρεγκάτα πραγματοποιήθηκε στο Newport Beach και για πρώτη φορά έγινε αγώνας στην κλάση STAR. Αυτός ο τύπος σκαφών (STAR) είναι ο παλαιότερος στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Το 1948, οι Ολυμπιακοί Αγώνες γίνονται στο Λονδίνο, στην ευρωπαϊκή ήπειρο που προσπαθεί να μαζέψει τα συντρίμμια της μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στο Λονδίνο, θα εμφανιστεί για πρώτη φορά η «μυθική» μορφή της Ιστιοπλοϊας. Το όνομά του: Πάουλ Ελβστρομ. Ηταν μόλις 19 ετών όταν κέρδισε το πρώτο του χρυσό μετάλλιο στην κατηγορία Single-Handed Class (Μονοθέσιο Ανδρών). Δεν ήταν όμως το μοναδικό μετάλλιο. Ο Ελβστρομ κατέκτησε συνολικά τέσσερα χρυσά μετάλλια (το 1952 στο Ελσίνκι στην κλάση FIN, το 1956 στη Μελβούρνη στην κλάση FIN και το 1960 στη Ρώμη στην κλάση FIN) και εκπροσώπησε σε οχτώ ολυμπιακές διοργανώσεις (1948, 1952, 1956, 1960, 1968, 1972, 1984, 1988) τη Δανία.
Το 1960, ο διάδοχος της Ελλάδας, Κωνσταντίνος κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο, μαζί με τους Οδυσσέα Εσκιτζόγλου και Γιώργο Ζαϊμη, στην κατηγορία Dragon, στη Νάπολι (τα υπόλοιπα αγωνίσματα διεξήχθησαν στη Ρώμη) της Ιταλίας και ήταν η πρώτη επιτυχία Ελλήνων αθλητών στην Ιστιοπλοϊα.
Στην πόλη του Μεξικού, εκεί όπου έγιναν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1968, μία οικογένεια έγραψε ιστορία στο άθλημα. Ο Πέντερ Τζούνιορ Λούντε από τη Νορβηγία κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στην πρωτοεμφανιζόμενη κατηγορία, Flying Dutchman class. Ο πατέρας και η μητέρα του Πέτερ Τζούνιορ Λούντε, Πέντερ και Βιμπέκε , κατέκτησε ασημένιο μετάλλιο στην κατηγορία 5.5-μέτρων το 1956, ενώ ο παππούς του Πέντερ Τζούνιορ , ο Εγκεν Λούντε, είχε λάβει το χρυσό μετάλλιο στην κατηγορία 6-μέτρων το 1924. Ενα άλλο μέλος της οικογένειας, η μεγάλη εγγονή του Εγκεν Λούντεν, η Ζανέτ Λούντε, έλαβε μέρος το 2000 στο Σύδνεϋ αλλά δεν κατέκτησε μετάλλιο.
Το 1972 οι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν στο Μόναχο. Τα αγωνίσματα της Ιστιοπλοΐας διεξήχθησαν στη Βαλτική Θάλασσα και πιο συγκεκριμένα στο Κίελο. Εκεί κατασκευάστηκε νέα μαρίνα η “Olympic Harbour” και σε αυτό το χώρο φιλοξενούνται μέχρι σήμερα αγωνίσματα και μάλιστα στο Κίελο γίνονται οι πιο σημαντικές συναντήσεις Ρεγκάτα σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Σεούλ φιλοξένησε το 1988 τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Όμως η Ιστιοπλοΐα έγινε στο Πουσάν και για πρώτη φορά είχαμε αγώνισμα γυναικών στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Το πρώτο αγώνισμα γυναικών σε Ολυμπιακούς Αγώνες, ήταν η κλάση 470, και το χυσό μετάλλιο κατέκτησαν οι Λιν Τζιούελ και Αλισον Τζολί από τις ΗΠΑ.
Για πρώτη φορά το Ολυμπιακό Κέντρο Ιστιοπλοΐας ήταν μέρος του Ολυμπιακού Χωριού και αυτό συνέβη το 1992 στη Βαρκελώνη της Ισπανίας. Ακολούθησαν αλλαγές στους τύπους των σκαφών, προστέθηκαν νέα αγωνίσματα για τις γυναίκες, ενώ διατηρήθηκαν εκείνα που είχαν μεγαλύτερη δημοτικότητα. Σημείο αναφοράς για το άθλημα της Ιστιοπλοΐας στους Ολυμπιακούς Αγώνες είναι αυτοί που φιλοξενήθηκαν στο Σύδνεϋ. Τους αγώνες μπορούσαν να παρακολουθήσουν απ’ όλο τον κόσμο μέσω του internet ενώ για πρώτη φορά έγιναν αγώνες για την κατηγορία 49er. Στο Σύδνεϋ επίσης για πρώτη φορά ήταν ζωγραφισμένα στα πανιά των σκαφών οι σημαίες των χωρών των αθλητών και τα ονόματά τους και για πρώτη φορά η Ιστιοπλοΐα χρησιμοποίησε τη νέα ονομασία της (sailing).
Το 2004 στην Αθήνα, για πρώτη φορά στην Ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων διεξήχθησαν 11 αγωνίσματα, αφού στα ήδη υπάρχοντα, προστέθηκε και η κλάση των Yngling. Στο Πεκίνο, την πρώτη τους εμφάνιση θα κάνουν οι ιστιοσανίδες RSX, που πήραν τη θέση των Mistral.
Το 2012 στο Λονδίνο δέκα θα είναι τα αγωνίσματα, καθώς στους άντρες υπάρχουν οι κατηγορίες RS:X , Laser, Finn, 470 και Star ενώ στις γυναίκες υπάρχουν οι κατηγορίες RS:X, Laser Radial, 470 και Eliot 6m.Τέλος υπάρχει η κατηγορία 49er ανοιχτή για τα δύο φύλα.
<u>ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΕΤΑΛΛΙΑ ΙΣΤΙΟΠΛΟΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ </u>ΑΓΩΝΕΣ
Πλήρωμα Πόλη Ετος Κατηγορία Μετάλλιο
Διάδοχος Κωνσταντίνος Ρώμη 1960 Dragon Χρυσό
Οδυσσέας Εσκιτζόγλου Ρώμη 1960 Dragon Χρυσό
Γιώργος Ζαίμης Ρώμη 1960 Dragon Χρυσό
Ηλίας Χατζηπαυλής Μόναχο 1972 FINN Ασημένιο
Τάσος Μπουντούρης Μόσχα 1980 Soling Χάλκινο
Tάσος Γαβρίλης Μόσχα 1980 Soling Χάλκινο
Αριστείδης Ραπανάκης Μόσχα 1980 Soling Χάλκινο
Νίκος Κακλαμανάκης Ατλάντα 1996 Mistral Χρυσό
Σοφία Μπεκατώρου/
Αιμιλία Τσουλφά Αθήνα 2004 470 Χρυσό
Νίκος Κακλαμανάκης Αθήνα 2004 Mistral Ασημένιο
ΟΛΥΜΠΙΑΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΚΑΦΩΝ
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου θα διεξαχθούν 10 αγωνίσματα με 8 τύπους σκαφών καθώς καταργήθηκε η κατηγορία Yngling και η κατηγορία Tornado, αλλά προστέθηκε η κατηγορία Eliot 6m στις γυναίκες. Πέντε αγωνίσματα είναι για άνδρες, τέσσερα αγωνίσματα είναι για γυναίκες και ένα αγώνθσμα είναι OPEN, δηλαδή συμμετέχουν μαζί άνδρες και γυναίκες. Αναλυτικά οι κατηγορίες:
FINN (Μονοθέσιο Ανδρών): Τα σκάφη τύπου Finn εμφανίστηκαν στους αγωνιστικούς θαλάσσιους στίβους το 1949 και συμπεριλήφθηκαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ελσίνκι το 1952. Το μήκος των σκαφών είναι 4,54 μέτρα και το πλάτος 1,5 μέτρα. Σχεδιαστής του σκάφους ο Ρίτσαρντ Σάρμπι.
470 (Διθέσιο Ανδρών και Γυναικών): Τα σκάφη τύπου 470 μπήκαν στο πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων το 1976 στο Μόντρεαλ για τους Ανδρες και το 1988 στη Σεούλ για τις Γυναίκες. Αποκαλούνται 470 γιατί έχουν μήκος 4,7 μέτρα. Το πλάτος των σκαφών είναι 1,68 μέτρα. Το πλήρωμα αποτελείται από δύο άτομα. Το σκάφος σχεδίασε ο Α.Κορνί το 1963.
RSX (Ανδρών και Γυναικών): Πήρε τη θέση της ιστιοσανίδας Mistral και θα κάνει την πρώτη εμφάνισή τους, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου. Η ιστιοσανίδα έχει μήκος 2,86 μέτρα και πλάτος 0,93 μέτρα. Σχεδιάστηκε το 2004 από τον Ζαν Μπουλντουάρ.
49er (Διθέσιο ανοιχτό): Τα σκάφη αυτά για δύο αθλητές έκαναν την εμφάνισή τους για πρώτη φορά στο Σίδνεϊ το 2000. Το μήκος του σκάφους είναι 4,9 μέτρα και το πλάτος 2,9 μέτρα. Στην κατηγορία αυτή μπορούν να συμμετέχουν ταυτόγχρονα Ανδρες, Γυναίκες ή και μικτό πλήρωμα. Το σκάφος σχεδιάστηκε από τον Τ.Μπέθουαϊτ το 1995.
STAR (Διθέσιο Ανδρών με μόνιμη καρίνα): Το σκάφος έχει πλήρωμα δύο Ανδρών. Εχει μήκος 6,922 μέτρα και πλάτος 1,734 μέτρα. Σκάφη αυτού του τύπου χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1932 στο Βερολίνο. Είναι η πιο παλιά κατηγορία στο πρόγραμμα της Ολυμπιακής Ρεγκάτα και μόνο μία φορά δεν συμπεριλήφθηκε σε αυτή, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου το 1972. Το σκάφος σχεδιάστηκε το 1911.
LASER (Μονοθέσιο Ανδρών ή Γυναικών): Τα σκάφη Laser είναι ιστιοπλοϊκά ενός ατόμου. Εχουν μήκος 4,24 μέτρα και πλάτος 1,3 μέτρα. Στο αγώνισμα μπορούν να λάβουν μέρος Ανδρες ή Γυναίκες. Σχεδιάστηκαν το 1969 από τον Μπρους Κίρμπι αλλά συμμετείχαν για πρώτη φορά σε Ολυμπιακούς Αγώνες το 1996. Η διαφορά του γυναικείου Laser, δηλαδή του Laser Radial από το αντρικό είναι πως έχει μικρότερη επιφάνεια πλεύσης αλλά και κοντύτερο κατάρτι ώστε να μπορούν να πλέουν πιο άνετα σε ισχυρούς ανέμους.
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ
H διαδρομή της Ολυμπιακής κούρσας είναι ένα νοητό τραπέζιο με έξι τμήματα ή μία ευθεία την οποία τα σκάφη διατρέχουν πέντε φορές πάνω – κάτω, δηλαδή όρτσα (κόντρα στον άνεμο) και πρίμα (με τον άνεμο πίσω). Tο τελικό σημείο κάθε τμήματος ορίζεται από μια σημαδούρα. Tα σκάφη περνούν τις σημαδούρες διαδοχικά και κάθε σημαδούρα πρέπει να περνιέται από τη σωστή πλευρά. Στο τραπέζιο στο πρώτο τμήμα της διαδρομής τα σκάφη πηγαίνουν κόντρα στον άνεμο (σε σχήμα ζιγκ-ζαγκ), ενώ από κει και πέρα πηγαίνουν δύο φορές με τον άνεμο στα πλάγια, δύο φορές με τον άνεμο πρίμα και μία φορά με τον άνεμο κόντρα. Η σειρά των διαφορετικών πλεύσεων εξαρτάται από τον σχεδιασμό της διαδρομής.
Στην Ιστιοπλοΐα υπάρχουν δύο ειδών ιστιοδρομίες: ο «στόλος», όπου όλα τα σκάφη αγωνίζονται στην ίδια κούρσα με στόχο να τερματίσουν στην πρώτη θέση και τα «ματς», όπου δύο πληρώματα συναγωνίζονται μεταξύ τους και οι ηττημένοι αποκλείονται από τη συνέχεια. Με εξαίρεση τα Yngling στους Ολυμπιακούς Αγώνες οι υπόλοιπες κατηγορίες σκαφών συμμετέχουν σε ιστιοδρομίες «στόλου». Κάθε αγώνας ολοκληρώνεται μετά από έναν ορισμένο αριθμό ιστιοδρομιών (11-14 σε 6-8 ημέρες). Από κάθε ιστιοδρομία τα σκάφη παίρνουν βαθμούς ποινής ανάλογα με τη θέση που κατετάγησαν (Σύστημα Χαμηλής Βαθμολογίας). Για παράδειγμα, το πρώτο παίρνει έναν βαθμό ποινής, το δεύτερο δύο βαθμούς ποινής κ.ο.κ. Το σύνολο των βαθμών ποινής που συγκεντρώνουν αφού απορρίψουν τη χειρότερη βαθμολογία τους κρίνει την τελική κατάταξη. Ένα σκάφος που δεν εκκίνησε, δεν τερμάτισε, απεσύρθη μετά τον τερματισμό ή ακυρώθηκε, πρέπει να βαθμολογηθεί με βαθμούς τερματισμού ένα επιπλέον του αριθμού των σκαφών που δήλωσαν συμμετοχή στον αγώνα. Τη νίκη παίρνει το πλήρωμα που θα συγκεντρώσει τους λιγότερους βαθμούς ποινής.
Εάν υπάρχει ισοβαθμία σε σειρά ιστιοδρομιών ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα σκάφη, η βαθμολογία των ιστιοδρομιών κάθε σκάφους θα καταγραφεί κατά σειρά από την καλύτερη προς τη χειρότερη, και στην πρώτη βαθμολογία(ες) που υπάρχει διαφορά, η ισοβαθμία θα διακοπεί υπέρ του σκάφους(ων) με την καλύτερη βαθμολογία. Η βαθμολογία που έχει εξαιρεθεί δεν θα υπολογισθεί.
Εκτός από το Σύστημα Χαμηλής Βαθμολογίας, υπάρχει και το Σύστημα Επιδοτούμενης Βαθμολογίας, το οποίο ευνοεί τα έξη πρώτα τερματίσαντα σκάφη επειδή είναι πιο δύσκολο να ανέβει ένα σκάφος από την τέταρτη στην τρίτη θέση π.χ. παρά από τη δέκατη τέταρτη στη δέκατη τρίτη.
Διαφορετικά κρίνεται η κατάταξη στα Yngling όπου στην αρχή τα σκάφη κάνουν κούρσες «στόλου» για να προκριθούν αυτά που θα αγωνιστούν σε διαδοχικά «ματς» ένα εναντίον ενός για να βγει η τελική κατάταξη.
