Κάθε φορά που δίπλα στο όνομα του Ολυμπιακού θα εμφανίζεται ως αντίπαλος αυτό της Γαλατά ή Γκαλατασαράι όπως είναι το σωστό στους λάτρεις της μπασκετικής ιστορίας θα έρχονται αυτόματα στο νου δύο παιχνίδια. Αυτά που αντιπροσώπευαν τα πρώτα ματς στην μετέπειτα μακρά ερυθρόλευκη ιστορία στα Κύπελλα Ευρώπης μπάσκετ. Οι ερυθρόλευκοι πιονιέροι του μπάσκετ πίσω στο μακρινό 1960 έγραψαν μια μικρή σελίδα ιστορίας.
Βλέπετε, τους έλαχε από κάθε άποψη μια πρωτιά σε πολλά επίπεδα. Έγιναν η πρώτη ελληνική ομάδα μπάσκετ που αντιμετώπισε Τουρκική στο Κύπελλο Πρωταθλητριών τη μοναδική διασυλλογική διοργάνωση της εποχής. Έγιναν επίσης οι πρώτοι παίκτες στην ιστορία του συλλόγου που έπαιξαν σε Ευρωπαϊκό αγώνα. Το μοναδικό που δεν κατόρθωσαν ήταν να πετύχουν μια νίκη και να αποκτήσουν και εκεί μια πρωτιά που θα έμενε στην ιστορία.
Στις τρεις προηγούμενες εμφανίσεις Ελληνικών ομάδων στις πρώτες βερσιόν του Κυπέλλου πρωταθλητριών το αποτέλεσμα ήταν ισοπεδωτικό. Το ελληνικό μπάσκετ μετρούσε μόνο ήττες (0-6) και τρεις γρήγορους αποκλεισμούς στον πρώτο γύρο.
Στην πρώτη διοργάνωση, τη σεζόν 1957-58, ο Πανελλήνιος δεν μπόρεσε να πετύχει ούτε νίκη απέναντι στη ΣΣΑ Βουκουρεστίου, ομάδα που λίγα χρόνια αργότερα μετονομάστηκε σε Στεάουα Βουκουρεστίου. Η Ρουμάνικη ομάδα του Στρατού (τα αρχικά CCA στα αγγλικά μεταφράζονται ως Central House of Army) που αποτελούσε τη βάση της εθνικής της χώρας με αρχηγό τον Αντρέι Φόλμπερτ και δίπλα του τους επίσης διεθνείς Φοντόρ, Νέντεφ, Νεντελέα και Νικουλέσκου κέρδισε και στους δύο αγώνες τους ‘’Ολυμπιονίκες’’ που ήταν οι μεγάλοι αδικημένοι της εποχής. Η χρυσή πεντάδα του Πανελληνίου (Χρηστέας, Στεφανίδης, Παπαδήμας, Σακέλης, Χολέβας) είχε σαρώσει όλα τα διεθνή τουρνουά των προηγούμενων χρόνων, θεωρούνταν η καλύτερη Ευρωπαϊκή ομάδα της εποχής αλλά όταν ξεκίνησε το Πρωταθλητριών οι περισσότεροι παίκτες ήταν πια στη δύση της καριέρας τους. Αν η διοργάνωση είχε ξεκινήσει δύο τρία χρόνια νωρίτερα ίσως το ελληνικό μπάσκετ να μην χρειαζόταν να περιμένει σχεδόν τέσσερις δεκαετίες για τον πρώτο Ευρωπαϊκό τίτλο. Τα χνάρια του Πανελληνίου ακολούθησε τον επόμενο χρόνο η ΑΕΚ με επικεφαλής τον Κώστα Καραμανλή και τον Γιώργο Παπαθανασίου που έχασε δύο φορές από την πανίσχυρη πρωταθλήτρια Γιουγκοσλαβίας ΟΚΚ Βελιγραδίου. Ο θρυλικός και αδικοχαμένος σέντερ Ραντιβόι Κόρατς ‘’φιλοδώρησε’’ την ΑΕΚ με 83 πόντους σε δύο παιχνίδια και μάλιστα στη ρεβάνς του Βελιγραδίου το τελικό 121-53 υπέρ των Σέρβων συνιστά τη μεγαλύτερη σε έκταση ήττα ελληνικής ομάδας σε οποιαδήποτε Ευρωπαϊκή διοργάνωση. Η ΟΚΚ Βελιγραδίου με τον προφέσορα Αλεξάντρ Νίκολιτς στον πάγκο της και βοηθό του τον μετέπειτα γ.γ. της ΦΙΜΠΑ Μπόρισλαβ Στάνκοβιτς ήταν μια από τις υπερδυνάμεις της εποχής και δεν άφησε περιθώρια στην ΑΕΚ.
Ούτε ο ΠΑΟΚ του 1959 πήγε πιο μακριά από τον πρώτο γύρο. Παρά την παρουσία του καλύτερου Έλληνα σέντερ της εποχής (Γιώργος Οικονόμου) ο ‘’Δικέφαλος’’ έχασε δύο φορές από την ομάδα που είχε αποκλείσει δύο χρόνια νωρίτερα και τον Πανελλήνιο, την ΣΣΑ Βουκουρεστίου.
Η τέταρτη ομάδα στη σειρά που δοκίμασε την τύχη της στη διοργάνωση ήταν ο Ολυμπιακός που είχε κάνει την έκπληξη μερικούς μήνες νωρίτερα κερδίζοντας τον τίτλο του πρωταθλητή Ελλάδος. Στους τελικούς του πανελλήνιου πρωταθλήματος (η Α’ Εθνική θα θεσπιστεί μερικά χρόνια αργότερα) που έγιναν στο θρυλικό ανοιχτό γήπεδο της ΧΑΝΘ ο Ολυμπιακός είχε νικήσει διαδοχικά ΑΕΚ, Ηρακλή, ΠΑΟΚ, Πανελλήνιο, Σπόρτιγκ, Άρη αλλά και τον….συνονόματό του Ολυμπιακό της Αντίς Αμπέμπα (τώρα τι δουλειά είχε ο πρωταθλητής Αιθιοπίας στους τελικούς του πανελλήνιου πρωταθλήματος δεν έχει διερευνηθεί ποτέ) και πήρε αήττητος τον τίτλο. Τα δύο αδέλφια Αλέκος και Γιάννης Σπανουδάκης που ήταν μέλη και της ερυρόλευκης ομάδας που είχε πάρει το προηγούμενο πρωτάθλημα (1949) ήταν οι καλύτεροι παίκτες της ομάδας, ενώ ο καλύτερος παίκτης των τελικών ήταν ο Θόδωρος Βαμβακούσης.
Μερικούς μήνες αργότερα η ίδια ομάδα με παίκτη προπονητή τον Γιάννη Σπανουδάκη κλήθηκε να παίξει στο Κύπελλο Πρωταθλητριών. Πρώτος της αντίπαλος η Γαλατά σε ένα ορισμό-έκπληξη αφού τότε η ΦΙΜΠΑ απέφευγε όπως ο….διάβολος το λιβάνι τις αθλητικές εμπλοκές Ελληνικών και Τουρκικών ομάδων λόγω του κλίματος της εποχής.
Τα προγνωστικά έκαναν λόγο για αμφίρροπες αναμετρήσεις αλλά όλα κρίθηκαν από τον πρώτο νοκ άουτ αγώνα. Μπροστά σε ένα φανατικό κοινό 5500 Τούρκων ο Ολυμπιακός δεν μπόρεσε να αντέξει. Έχασε κάθε επαφή στο σκορ από το ξεκίνημα, βρέθηκε να χάνει με 41-18 στο ημίχρονο και το τελικό αποτέλεσμα (72-41) υπέρ της Γαλατά δεν άφηνε την παραμικρή ελπίδα πρόκρισης.
Οι συνθέσεις των δύο ομάδων στον ιστορικό από κάθε άποψη αγώνα της 23ης Νοεμβρίου του 1960 στην Πόλη:
ΓΑΛΑΤΑ: Εριμέρ 10, Ντεβεκσίογλου 9, Γιαβούζ Ντεμίρ 10, Καζάζ 16, Μπουγιουκαϊτσάν 7, Σαλνούρ 4, Σαλίχογλου, Τουγκρούλ Ντεμίρ 1, Ζορλού 8, Ασλάν 2, Ουστελέ 5.
ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ: Αλέκος Σπανουδάκης 11, Γιάννης Σπανουδάκης 17, Δουράτσος, Καλούδης 2, Βαμβακούσης 5, Φασιλής 2, Μεϊμάρης 4, Πολυχρονίου.
Τη δεκάδα του Ολυμπιακού συμπλήρωσαν χωρίς να παίξουν οι Καζουνίδης, Καμπαρόπουλος, Θύμιος Φιλίππου (μετέπειτα διατέλεσε και προπονητής της ομάδας), Αργυρόπουλος.
Σημειώστε ένα ακόμη άτυπο ρεκόρ. Και οι δύο ομάδες έπαιξαν αποκλειστικά με γηγενείς αθλητές αφού τότε οι ξένοι παίκτες ήταν είδος….πολυτελείας και σε καμία από τις δύο χώρες δεν επιτρεπόταν η συμμετοχή στο πρωτάθλημα.
Η τυπικής σημασίας ρεβάνς έγινε 18 μέρες αργότερα στον Πειραιά. Έδρα του Ολυμπιακού ήταν το ανοιχτό γήπεδο που υπάρχει ακόμη και σήμερα στο Πασαλιμάνι δίπλα από τα για δεκαετίες γραφεία του ερασιτέχνη Ολυμπιακού. Οι ερυθρόλευκοι παρουσιάστηκαν πολύ καλύτεροι από ότι στον αγώνα της Πόλης, πάλεψαν για την πρώτη νίκη γοήτρου που θα ήταν παράλληλα και η πρώτη ελληνικής ομάδας στη διοργάνωση αλλά τελικά ηττήθηκαν με 55-65 (ημίχρονο 25-32).
Στον αγώνα της 11ης Δεκεμβρίου 1960 στον Πειραιά είχαν παίξει οι εξής:
ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ: Αλέκος Σπανουδάκης 16, Γιάννης Σπανουδάκης 15, Δουράτσος 2, Νικολαϊδης 4, Καλούδης 3, Βαμβακούσης 11, Φασιλής 3, Μεϊμάρης, Πολυχρονίου 1.
ΓΑΛΑΤΑ: Εριμέρ 6, Γιαβούζ Ντεμίρ 7, Ντεβεκσίγολου 19, Καζάζ 7, Σαλνούρ 12, Μπουγιουκαϊτσάν, Σαλίχογλου 8, Τουργκούλ Ντεμίρ 2, Ζορλού 4, Ασλάν.
Τα χρόνια που ακολούθησαν σήμαναν μια μεγάλη περίοδο φθοράς για το τμήμα μπάσκετ του Ολυμπιακού που μετά την αποχώρηση των αδελφών Σπανουδάκη από την ενεργό δράση έπεσε στην αφάνεια και μάλιστα έφτασε ακόμη και στον πρώτο (και μοναδικό) υποβιβασμό της ομάδας στη Β΄ εθνική. Το ελληνικό μπάσκετ χρειάστηκε να περιμένει μια τετραετία ακόμη για την πρώτη νίκη στη νεότευκτη διοργάνωση. Την πέτυχε τελικά η ΑΕΚ στις 23 Νοεμβρίου του 1963 στον πρώτο προκριματικό αγώνα με αντίπαλο (οποία….σύμπτωση) την πρωταθλήτρια Τουρκίας που ήταν η….Γαλατά! Αλλά αυτό είναι άλλη εντελώς διαφορετική ιστορία….