H απονομή του Κυπέλλου από τον Τζόρντι Μπερτομέου την Κυριακή στην Κολωνία καθυστέρησε 2-3 λεπτά. Όσα χρειάστηκαν δηλαδή σε ένα κύριο 73 ετών, ντυμένο με ένα απλό τζιν και πουλόβερ να κατέβει από το θεωρείο των επισήμων στον αγωνιστικό χώρο. Πέρα από τους μυημένους ελάχιστοι αναγνώρισαν –και όχι λόγω της μάσκας που φορούσε- τον Τουνκάι Οζιλχάν, ιδρυτή, πρόεδρο και αποκλειστικό χρηματοδότη της Εφές. Ο δισεκατομμυριούχους Οζιλχάν, πρόεδρος του γκρουπ εταιρειών Εφές, ζούσε τις καλύτερες στιγμές της ζωής του: Για να τις ζήσει χρειάστηκε μια υπομονετική και δύσκολη διαδρομή 42 ετών. Τα χρήματα στην Εφές και τον μαικήνα ιδιοκτήτη της δεν έλλειψαν ποτέ. Όπως είχε πει κάποτε και ο Βαγγέλης Αγγέλου που πέρασε από τον πάγκο της ομάδας με διπλή ιδιότητα (και ως πρώτος προπονητής και ως βοηθός του Ντούσαν Ίβκοβιτς): ‘’Η Εφές είναι ο ορισμός της οικονομικής αξιοπιστίας. Και αυτό είναι το πρόβλημα της. Οι παίκτες νιώθουν ότι δουλεύουν στο….δημόσιο και ότι στο κέντρο του γηπέδου υπάρχει ένα ΑΤΜ που πηγαίνουν όποτε θέλουν για να πάρουν χρήματα’’. Ακόμη και in extremis σχόλιο του Χαλκιδαίου προπονητή κρύβει μια αλήθεια. Ο χαμηλών τόνων Οζελχίν που ανήκει στο ΤΟΠ-5 των πλουσιότερων Τούρκων υπολογίζεται ότι έχει ξοδέψει 250-300 εκατομμύρια δολάρια για την ομάδα. Άνθρωποι που είναι σε θέση να γνωρίζουν υποστηρίζουν ότι το ποσό αυτό αντιστοιχεί μόνο στα χρόνια της Ευρωλίγκα. Αλλά η Εφές είναι μια ιστορία που ξεκίνησε πολύ νωρίτερα οπότε το αληθινό τίμημα που έχει πληρώσει ο Τούρκος μεγιστάνας είναι μάλλον αμύθητο…
Η ιστορία Εφές ξεκίνησε το 1976. Τότε ο νεαρός Τουνκάι, έτοιμος να αναλάβει τη ζυθοποιϊα που είχε ιδρύσει ο πατέρας του και εξελισσόταν σε ένα γκρουπ εταιρειών με πολυσχιδή δραστηριότητα που θα έφτανε μέχρι και τον τουρισμό αποφάσισε να ιδρύσει μια εργοστασιακή ομάδα μπάσκετ. Κουβαλούσε φρέσκες ιδέες, σχεδόν άγνωστες για τα δεδομένα της Τουρκικής κοινωνίας αφού μετά τις σπουδές του στο οικονομικό πανεπιστήμιο της Πόλης είχε πάρει το μάστερ του στο Αμερικάνικο κολέγιο Λονγκ Αϊλαντ. Κάπου εκεί αγάπησε το μπάσκετ. Θέλοντας η ομάδα να παίζει και επίσημους αγώνες αγόρασε την άδεια συμμετοχής της Καντικόι, ομάδας της Β΄ εθνικής που είχε διαλυθεί λόγω οικονομικών προβλημάτων. Μόνο που τα όνειρα του δεν ήταν τόσο χαμηλά! Σε εποχές που το Τουρκικό μπάσκετ ήταν ανυπόληπτο τόσο στο ποδοσφαιροκρατούμενο εσωτερικό της χώρας, όσο και στο εξωτερικό άρχισε να ρίχνει ζεστό χρήμα στην ομάδα. Κάπως έτσι το 1978, δύο χρόνια μετά την ίδρυσή της η Εφές Πίλσεν, όπως λεγόταν μέχρι την εποχή που η Τσιλέρ απαγόρευσε τις διαφημίσεις αλκοολούχων ποτών και μετατράπηκε σε Αναντολού Εφές, η ομάδα ανέβηκε στην Α΄ εθνική. Ο Οζελχίν σάρωσε την αγορά μαζεύοντας τη μισή εθνική Τουρκίας και με την πρώτη συμμετοχή της ομάδας στην Α΄ εθνική κέρδισε και τον τίτλο του πρωταθλητή κάτι που θα πετύχαινε άλλες 13 φορές μέχρι σήμερα.
Στις 11 Οκτωβρίου του 1979 ξεκίνησε και η παρουσία της ΕΦές στην κορυφαία Ευρωπαϊκή διοργάνωση με σχεδόν….τραυματικό τρόπο! Η ομάδα μετείχε σε προκριματικό όμιλο του Κυπέλλου Πρωταθλητριών μαζί με την υπερδύναμη της Μακάμπι, τη Ντιναμό Βουκουρεστίου και μια άλλη ομάδα που είχε κερδίσει το πρώτο πρωτάθλημα της ιστορίας της: Τον Άρη!
Στον πρώτο της Ευρωπαϊκό αγώνα η Εφές που είχε στη σύνθεση της πολλούς εν ενεργεία Τούρκους διεθνείς (Αϊτέκ Γκουρκάν, Ντογκάν Χακιέμεζ, Μεχμέτ Ντογκούσκεν, Ομουρντέν Κισαγκούν, Νεκντέτ Ροναμπάρ) αλλά κανένα ξένο σαρώθηκε στο Τελ Αβίβ με 100-53. Εναντίον του Άρη, που είχε μόλις αποκτήσει τον Γκάλη αλλά δεν πρόλαβε να τον δηλώσει στη ΦΙΜΠΑ για να παίξει στο Πρωταθλητριών, είχε μια νίκη και μια ήττα αλλά οι δρόμοι τους έμελλε να διασταυρωθούν μερικά χρόνια αργότερα με δραματικό τρόπο. Εκείνη η όψιμη βερσιόν της Εφές είχε χάσει και τα τρία εκτός έδρας παιχνίδια της με διαφορές μαμούθ: -47 στο Τελ Αβίβ, -39 στο Βουκουρέστι και -25 στο Αλεξάνδρειο. Tην επόμενη χρονιά η Εφές παρουσιάστηκε στο Κύπελλο Κυπελλούχων με τους πρώτους ξένους της ιστορίας της: Τον ύψους 2μ.17 σέντερ Ντίντρικ Ρεφιτζί που έπαιζε στο ‘’τσίρκο’’ των Χάρλεμ Γκλοουμπτρότερς και τον απόφοιτο του πανεπιστημίου Τολίντο Τζιμ Σουόνι (πάουερ φόργουορντ με μπόι 2μ.01). Η πρώτη της Ευρωπαϊκή νίκη στις 11 Νοεμβρίου του 1980 επί της Λέφσκι Σόφιας με 91-82 της έδωσε την πρόκριση στα προημιτελικά του Κυπελλούχων (είχε χάσει με 7 στη Βουλγαρία) αλλά ήταν και η μοναδική της χρονιάς αφού στον όμιλο έπεσε πάνω σε Μπαρτσελόνα, Βαρέζε και Λέιντεν.
Παρότι η ποιότητα των ξένων άρχισε να βελτιώνεται με την παρουσία αρχικά του Μπίλι Λιούις και στη συνέχεια του Ρον Χάιγκλερ, δύο δεινών Αμερικάνων σκόρερ η ιστορία δεν θα άλλαζε γρήγορα. Αν εξαιρέσουμε μια άνευ αντικρίσματος νίκη επί της πρωταθλήτριας Ευρώπης του 1984 Μπάνκο Ντι Ρόμα με 75-73 στα προκριματικά της επόμενης χρονιάς η Εφές αναζητούσε μάταια την υπέρβαση! Τη σεζόν 1985-86 μάλιστα δεν θα παίξει για πρώτη και τελευταία φορά στην ιστορία της σε κανένα Ευρωπαϊκό θεσμό αφού η 5η θέση στο πρωτάθλημα δεν έδινε εισιτήριο. Παρότι μέσα στη δεκαετία του ’80 θα φορέσουν τη φανέλα της δύο μεγάλα ονόματα ο πρώην Laker Σκοτ Ροθ και ο πρόωρα χαμένος σέντερ Αντονι Μέισον στην πρώτη και μοναδική Ευρωπαϊκή σεζόν του πριν παίξει στο ΝΒΑ η μοναδική αξιόλογη παρουσία είναι την περίοδο 1989-90 όταν φτάνει στους 8 του Κυπέλλου Κόρατς και αποκλείεται από τη Μπόσνα Σαράγιεβο. Εκείνη τη σεζόν παίζουν στην ομάδα δύο Αμερικάνοι που λίγο αργότερα θα περάσουν από τη χώρα μας: Ο Λόουελ Χάμιλτον (Παπάγου) και ο Γκλιν Μπλάκγουελ (Ολυμπιακός).
Το 1993 έρχεται η στιγμή της μεγάλης υπέρβασης. Θα την πετύχει με ξένο τον Σκοπιανό γκαρντ Πετάρ Ναουμόσκι και ένα δίμετρο Αμερικάνο σέντερ, τον Λάρι Ρίτσαρντ. Μαζί τους υπάρχει ένας ισχυρός Τουρκικός πυρήνας που αποτελούν ο Ουφούκ Σαρίτσα, ο Βολκάν Αϊντίν και ο σέντερ Ταμέρ Οϊγκουτς, για την απόκτηση του οποίου από την Εκσασίμπασι ο Οζελχίν έχει πληρώσει ένα εκατομμύριο δολάρια, ποσό ρεκόρ για Τούρκο μπασκετμπολίστα! Η Εφές φτάνει στον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων απέναντι στον Άρη του Σβι Σερφ, του Παναγιώτη Γιαννάκη και του Ροι Τάρπλεϊ. Ο Οζελχίν κλέβει την παράσταση με μια ξαφνική απόφαση: Κανείς Τούρκος δεν θα ταξιδέψει στο Τορίνο πριν την ημέρα του αγώνα, οι 300 φίλαθλοι της Εφές φτάνουν με πτήση τσάρτερ και μπαίνουν στο γήπεδο φορώντας λευκές μπλούζες με σταμπα τις σημαίες των δύο χωρών που ενώνει ένα κλαδί ελιάς! Αυτό όμως δεν εμποδίζει τα φοβερά επεισόδια που δημιουργούν μετά τη νίκη του Αρη με 52-50 σε ένα τελικό θρίλερ οι οπαδοί της ελληνικής ομάδας που θα της κοστίσουν αρχικά ισόβιο αποκλεισμό από κάθε Ευρωπαϊκή διοργάνωση που θα μετατρέπει σε ένα χρόνο αποκλεισμό του Αλεξάνδρειου! Τη σεζόν 1993-94 η ομάδα φτάνει ένα βήμα πριν το φάιναλ φορ του Πρωταθλητριών αλλά την αποκλείει η μετέπειτα πρωταθλήτρια Ευρώπης Μπανταλόνα του Ζέλικο Ομπράντοβιτς στα πλέι ο με 2-0.
Στην Τουρκία έχει διαμορφωθεί ένα πολύ ενδιαφέρον σκηνικό: Οι επιτυχίες της Εφές έχουν στρέψει το ενδιαφέρον του κόσμου στο μπάσκετ! Η ομάδα χωρίς ποδοσφαιρικό τμήμα δεν έχει ισχυρή βάση και στα παιχνίδια της παρατηρείται το φαινόμενο να μαζεύονται οπαδοί των άλλων Τουρκικών ομάδων με σημαίες και μπλούζες της Γκαλατά, της Φενέρ ή της Μπεσίκτας και να υποστηρίζουν τη λεγόμενη Turkish team!!! Στις 13 Μαρτίου του 1996 η ομάδα φτάνει στη μεγαλύτερη στιγμή της ιστορίας της πριν τον Κυριακάτικο θρίαμβο στην Κολωνία. Χάνει στο Μιλάνο από τη Στεφανέλ (νυν Αρμάνι) με 77-70 αλλά υπερασπίζεται για ένα πόντο το +8 της νίκης της στον πρώτο τελικό και κατακτά το Κύπελλο Κόρατς. Γίνεται η πρώτη Τουρκική ομάδα που κατακτά Ευρωπαϊκό τίτλο με επικεφαλής τον Ναουμόσκι, τον σέντερ Κόνραντ Μακρέι (πέρασε και από τον ΠΑΟΚ) και τον νεαρό Μιρσάντ Τουρκτσάν που αργότερα έπαιξε στους Νικς! Από τότε μέχρι σήμερα θα παίζει αποκλειστικά και μόνο στην κορυφαία Ευρωπαϊκή διοργάνωση. Το 2000 στη Θεσσαλονίκη και το 2001 στο Παρίσι φτάνει στο φάιναλ φορ του Πρωταθλητριών και της Σουπρολίγκα αντίστοιχα αλλά μένει Τρίτη χάνοντας σε ισάριθμους ημιτελικούς και από τη σεζόν 2001-02 μετέχει χωρίς διακοπή στην Ευρωλίγκα. Μόνο που οι δύο επόμενες δεκαετίες θα αποδειχθούν δύσκολες και πικρές για τον ιδιοκτήτη της ομάδας. Δαπανά πακτωλούς χρημάτων αλλά γνωρίζει τη μια απογοήτευση μετά την άλλη με το φάιναλ φορ να μοιάζει ως ανέφικτος στόχος! Η απόλυτη καταστροφή έρχεται το 2012 όταν η Εφές είναι ο οικοδεσπότης του φάιναλ φορ αλλά δεν καταφέρνει να πάει πιο μακριά από το ΤΟΠ-16 όπου αποκλείεται στον όμιλο από τους μετέπειτα φιναλίστ ΤΣΣΚΑ Μόσχας και Ολυμπιακό. Ο Τουρκικός τύπος γράφει ότι ο Οζελχίν έχει βασίσει όλη τη διαφημιστική καμπάνια των επιχειρήσεων του στο φάιναλ φορ και ο πρόωρος αποκλεισμός συνεπάγεται εκτός των άλλων και 25 εκατομμύρια δολάρια πεταμένων στα σκουπίδια διαφημίσεων! Είναι το καλοκαίρι που θα κάνει τη μεγάλη στροφή. Μειώνει δραστικά το μπάτζετ και αποφασίζει να επενδύσει σε νεαρούς παίκτες εκμεταλλευόμενος το άριστο σύστημα σκάουτινγκ που έχει η ομάδα και έξω από τα Τουρκικά σύνορα. Τέλος, οι αμφίβολης αξίας Αμερικάνοι και οι βαριεστημένοι χρυσοπληρωμένοι Τούρκοι βετεράνοι. Από την ανανέωση προκύπτουν παίκτες όπως ο Κροάτης Ντάριο Σάριτς και οι Τούρκοι Τσεντί Οσμάν Οσμάν και Φουρκάν Κορκμάζ που παίζουν ακόμη στο ΝΒΑ! Αλλά η Εφές δεν βρίσκει ούτε έτσι προκοπή. Στο τέλος της σεζόν 2017-18 η Εφές έχει κτυπήσει το απόλυτο limit down. Τερματίζει τελευταία σε όλη την Ευρωλίγκα με ένα ταπεινωτικό απολογισμό που θα….ξεπεράσει μόνο η φετινή τραγική Χίμκι: 7 νίκες-23 ήττες. Στα μισά της καταστροφικής χρονιάς ο Οζελχίν θα δει ως σωτήρα τον Εργκίν Αταμάν, τον προπονητή που έχει πάει την ομάδα σε δύο φάιναλ φορ στο γύρισμα του αιώνα αλλά δεν έχει πετύχει κάτι σπουδαίο στο δεύτερο πέρασμα του από τον πάγκο της τη διετία 2008-10. Ο Αταμάν ξεκινάει να κτίζει την ομάδα από την αρχή αφού από το ρόστερ που παραλαμβάνει κρατάει μόνο τρεις παίκτες: Τον 33χρονο Κρούνοσλαβ Σίμον, τον 31χρονο Μπράιαν Ντάνστον και τον σχεδόν 30άρη αρχηγό της ομάδας αλλά ρολίστα Ντους Μπαλμπάι. The rest is history….
