Υπολογιστές που αναλύουν μοτίβα και έχουν την ικανότητα να διαισθάνονται; Ακούγεται σαν ταινία επιστημονικής φαντασίας. Όμως το νέο δημιούργημα της Google όχι μόνο μαθαίνει σαν άνθρωπος, αλλά μπορεί να αποδειχτεί ένας πανίσχυρος βοηθός στο πλευρό των επιστημόνων.
11 Μαϊου 1997.
Έχουν περάσει 22 χρόνια από την δεύτερη αναμέτρηση του Deep Blue με τον Γκάρι Κασπάροφ. Ο πιο ισχυρός υπολογιστής της εποχής, φτιαγμένος από την ΙΒΜ, αντίπαλος με τον καλύτερο σκακιστή του κόσμου.
Ο πλανήτης παρακολούθησε έκθαμβος, περιμένοντας από τον άνθρωπο να κατατροπώσει τη μηχανή, όπως είχε κάνει και στις 10 Φλεβάρη του 1996, όταν ο Κασπάροφ είχε επικρατήσει με 4-2. Αλίμονο, ο Deep Blue έπαιρνε τη ρεβάνς, επικρατώντας με 3+1/2 – 2+1/2.
O Deep Blue ήταν ένα θαύμα της τεχνολογίας, όμως απέναντι στους σημερινούς chess computers, τον Stockfish, τον Komodo ή τον Deep Shredder, θα έμοιαζε με παιδί που έκανε τα πρώτα του βήματα. Αλλά αυτή είναι μόνο η αρχή.
Ένα νέο κύμα υπολογιστών σκακιού, με πρωτοπόρο τον AlphaZero της Google, έχουν ξεκινήσει να προσεγγίζουν το παιχνίδι με ένα θεμελιωδώς διαφορετικό τρόπο.
Παρά να βασίζονται σε προσεκτικά επιλεγμένους αλγόριθμους και ωμή υπολογιστική δύναμη στους υπολογισμούς, χρησιμοποιούν την μηχανική μάθηση για να αναγνωρίζουν μοτίβα και να κάνουν κινήσεις βάσει διαίσθησης που προσμοιάζει στην ανθρώπινη.
Κάντο μου λιανά
Ενώ οι πρώτες μορφές των υπολογιστούν σκακιού ήταν μόνο ικανοί να παίζουν σκάκι, οι νέοι υπολογιστές είναι ικανοί να προσαρμοστούν, αφού είναι εξίσου ικανοί να παίξουν σκάκι, αλλά και το κινεζικό παιχνίδι Go και το ιαπωνικό Shogi.
Πλέον, οι επιστήμονες ελπίζουν πως θα χρησιμοποιήσουν αυτούς τους υπολογιστές για να λύσουν άλλου είδους σύνθετα προβλήματα, όπως ο σχεδιασμός νέων φαρμάκων.
Στο παρελθόν, οι υπολογιστές όπως ο Deep Blue εξολόθρευαν τους ανθρώπινους αντιπάλους τους μέσω της υπολογιστικής τους δύναμης, αφού είχαν την δυνατότητα να αναλύσουν δισεκατομμύρια θέσεις βασισμένες σε κάθε πιθανή κίνηση.
Ένας αλγόριθμος, σχεδιασμένος από τους επιστήμονες της IBM, έδινε βαθμολογία σε κάθε μία από αυτές βάσει της αξίας τους, του πόσο ευάλωτος ήταν ο βασιλιάς, κλπ.
Στη συνέχεια ο Deep Blue θα εξέταζε τις επόμενες κινήσεις και θα διάλεγε αυτήν που θα τον έφερνε στην καλύτερη θέση, υποθέτοντας πως ο Κασπάροφ θα έκανε κινήσεις που θα το έφερνε στην χειρότερη δυνατή θέση.
Αυτή η μέθοδος ήταν αρκετή για να νικηθεί κάθε άνθρωπος που έζησε ποτέ, αλλά το 2017 η Google έδειξε πως μια νέα μηχανή υπολογιστή, η οποία χρησιμοποιούσε μάθηση, μπορούσε να διαλύσει κάθε προηγούμενο μηχάνημα.
Ο Alpha Zero δημιουργήθηκε με μηδέν «ανθρώπινη» γνώση. Οι δημιουργοί του δεν του έμαθαν κανένα από τα συνηθισμένα ανοίγματα, δεν του έδωσαν κανένα αλγόριθμο, δεν του έμαθαν πώς να αξιολογεί κάθε θέση, ούτε το προμήθευσαν με παιχνίδια μεταξύ γκραν μετρ.
Απλά προμήθευσαν τον υπολογιστή με τους κανόνες του σκακιού και το άφησαν να παίξει 44 εκατομμύρια παρτίδες απέναντι στον εαυτό του. Τέσσερις ώρες μετά οι δημιουργοι του το παρακολούθησαν να επικρατεί του Stockfish, του ισχυρότερου υπολογιστή ως τότε.
Το απίθανο είναι πως ο νέος πρωταθλητής έδειξε ως και… ζωηράδα! «Όλοι αναμένουμε από μηχανές να παίζουν συμπαγή, αργά παιχνίδια, αλλά ο AlphaZero κάνει ακριβώς το αντίθετο», δήλωσε ο Κασπάροφ στον Guardian. «Είναι ασυνήθιστο να βλέπεις ένα μηχάνημα να παίζει τόσο επιθετικά και να δείχνει τόση δημιουργικότητα».
Σε τι άλλο θα μας κερδίσουν οι υπολογιστές;
Ο AlphaZero δεν κυριάρχησε μόνο στο σκάκι. Μέσα σε μια ημέρα, έγινε ο καλύτερος παίκτης όλων των εποχών στο Shogi και το Go, δείχνοντας την ικανότητα του στην προσαρμογή σε νέα δεδομένα.
Σε μικρό χρονικό διάστημα, ο υπολογιστής δημιούργησε στρατηγικές που οι άνθρωποι χρειάστηκαν αιώνες για να καταφέρουν, ενώ σκαρφίστηκε νέες τακτικές που οι άνθρωποι δεν έχουν ακόμη σκεφτεί.
Αυτά τα ευρήματα δίνουν στους δημιουργούς του AlphaZero ελπίδα ότι μπορούν να στρέψουν την δύναμη του νέου υπέρ-υπολογιστή σε άλλα προβλήματα, όπως στην πρόβλεψη της αναδίπλωσης των πρωτεϊνών.
Για την ακρίβεια, μια τροποποιημένη έκδοση του προγράμματος, με όνομα AlphaFold, κυριάρχησε σε ένα διαγωνισμό για το λογισμό που θα μπορούσε να προβλέψει με μεγαλύτερη ακρίβεια την δομή των πρωτεϊνών.
Αυτό δίνει δυνητικά τη δυνατότητα στους επιστήμονες να έχουν έναν ισχυρό σύμμαχο στην κατανόηση ασθενειών όπως το Πάρκινσον και το Αλτσχάιμερ, αλλά και να σχεδιάσουν χημικά που θα μπορούσαν να δράσουν κατά της μόλυνσης του περιβάλλοντος.
Φυσικά υπάρχει ένα όριο στις προκλήσεις στις οποίες ο AlphaZero μπορεί να ανταποκριθεί. Το σκάκι, το shogi, το go είναι παιχνίδια με καθορισμένους κανόνες και με διαθέσιμες όλες τις πληροφορίες στη διάθεση των παικτών.
Δεν ισχύει κάτι τέτοιο σε άλλες περιπτώσεις, όπως π.χ στο πόκερ, όπου οι παίκτες μπορεί να μπλοφάρουν (αν και ο δημιουργός του AlphaZero επιμένει πως κάποια στιγμή μπορεί να ανταποκριθεί και σε αυτό).
Πολλά πραγματικά προβλήματα στον σύγχρονο κόσμο είναι πολύ πιο σύνθετα από το σκάκι ή το πόκερ, με πιο μπερδεμένους κανόνες και αρκετές ακόμη άγνωστες μεταβλητές. Σε αυτές τις καταστάσεις, η ανθρώπινη διαίσθηση έχει ακόμη το πάνω χέρι: προς το παρόν τουλάχιστον.
Το κείμενο μεταφράστηκε από το Quartz.