Σαν σήμερα πριν από δέκα χρόνια, ο Ρόμπερτ Ένκε τράνταξε συθέμελα την παγκόσμια ποδοσφαιρική κοινωνία παίρνοντας την ίδια του τη ζωή, νικημένος από την κατάθλιψη.
Ο Γερμανός τερματοφύλακας, εκείνη την εποχή αγωνιζόταν στο Αννόβερο και θεωρούνταν πρώτο φαβορί για να υπερασπιστεί την εστία της «νατσιοναλμάνσαφτ» στο Μουντιάλ 2010. Όμως στις 10 Νοεμβρίου 2009, έχασε τη ζωή του όταν χτυπήθηκε από τρένο στην περιοχή Eilvese, κοντά στην πόλη του γερμανικού Βορρά που αποτελούσε τη βάση του. Οι πρώτες πληροφορίες έκαναν λόγο για ένα τραγικό δυστύχημα. Όταν όμως η αστυνομία εντόπισε ένα σημείωμά του στο αυτοκίνητό του που ήταν παρκαρισμένο λίγα μέτρα μακριά από το σημείο της τραγωδίας, αποκαλύφθηκε η τραγική αλήθεια. Παρά τη μεγάλη μάχη που έδωσε για πολλά χρόνια, ο Ένκε δεν μπόρεσε να «αποκρούσει» την κατάθλιψη και αποφάσισε να βάλει τέλος στη ζωή του, σε ηλικία 32 ετών.
Θεωρητικά, είχε ό, τι θα μπορούσε να ονειρευτεί ένας ποδοσφαιριστής. Μία καριέρα με περάσματα από ομάδες όπως η Γκλάντμπαχ, η Μπενφίκα, η Μπαρτσελόνα και η Φενέρμπαχτσε. Δόξα, χρήμα και ένα Μουντιάλ που τον περίμενε.
Πίσω από τους προβολείς όμως, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Το άγχος και η πίεση της θέσης του τερματοφύλακα σε συνδυασμό με μία οικογενειακή τραγωδία, τον είχαν οδηγήσει στο απονενοημένο διάβημα…
Τα πρώτα βήματα
Ο Ένκε, γεννήθηκε και μεγάλωσε στην πρώην Ανατολική Γερμανία και συγκεκριμένα την πόλη Ιένα, όπου ξεκίνησε το ποδόσφαιρο με την τοπική Καρλ Τσάις. Αρχικά αγωνιζόταν ως επιθετικός, όμως γρήγορα διαπιστώθηκε ότι είχε ταλέντο κάτω από τα δοκάρια. Στα 15 του, μετά την επανένωση των δύο Γερμανιών αγωνίστηκε πρώτη φορά με την U15 της Γερμανίας, ενώ στα 17 έγινε επαγγελματίας με την Καρλ Τσάις. Στα 16, οι γονείς του χώρισαν, κάτι που τον επηρέασε ψυχολογικά, καθώς θεωρούσε τον εαυτό του υπεύθυνο για το γεγονός ότι δεν μπόρεσαν να παραμείνουν μαζί.
Το 1996, μετά από μόλις τρεις επίσημες εμφανίσεις στην Καρλ Τσάις, τον απόκτησε η Μπορούσια Μενχενγκλάντμπαχ, με την οποία αγωνίστηκε σε επίπεδο U23 για δύο σεζόν. Το 1998-99, μετά από έναν τραυματισμό του τότε βασικού Ούβε Καμπς, έκανε το ντεμπούτο του στη Μπουντεσλίγκα, σε μία νίκη 3-0 επί της Σάλκε τον Αύγουστο του 1998. Τρεις μήνες αργότερα όμως θα έπαιρνε μία γερή πρώτη γεύση των δυσκολιών του επαγγελματικού ποδοσφαίρου, όταν μέσα σε μία εβδομάδα δέχτηκε 15 γκολ, οκτώ από τη Λεβερκούζεν και επτά από τη Βόλφσμπουργκ, με την ομάδα του να υποβιβάζεται στο τέλος της σεζόν.
Τα πρώτα σημάδια και η Μπενφίκα
Οι εμφανίσεις του στη Γκλάντμπαχ, έπεισαν τη Μπενφίκα να τον αποκτήσει το 1999. Όπως αποκαλύπτεται στο βιβλίο «A Life Too Short», του Ρόναλντ Ρενγκ, ο Ένκε είχε ήδη παρουσιάσει τις πρώτες κρίσεις πανικού και το άγχος λόγω της μετακόμισης στο εξωτερικό έφτασε στο αποκορύφωμα, με τον ίδιο να προσπαθεί να χαλάσει το deal την τελευταία στιγμή. Ωστόσο, έχοντας ήδη υπογράψει συμβόλαιο δεν μπορούσε να κάνει πίσω. Τελικά, πέρασε τρία χρόνια στη Λισσσαβόνα, όπου παρά το γεγονός ότι «έπεσε» πάνω σε μία από τις πιο αποτυχημένες και ταραγμένες περιόδους στην ιστορία της Μπενφίκα, ο ίδιος έγινε ένας από τους αγαπημένους των οπαδών.
H κατάρρευση στη Μπαρτσελόνα
O Ένκε φέρεται να είχε προτάσεις από Άρσεναλ, Ατλέτικο Μαδρίτης και Μάντσεστερ Γ. όσο ήταν στη Μπενφίκα, όμως τελικά το 2002 μετακόμισε στη Μπαρτσελόνα με τριετές συμβόλαιο, μία κίνηση που σίγουρα δεν τον ωφέλησε ποδοσφαιρικά, αλλά κυρίως ψυχολογικά. Το ντεμπούτο του ήταν τραυματικό, καθώς στις 11 Σεπτεμβρίου του 2002, η Μπάρτσα υπέστη μία από τις πιο ταπεινωτικές ήττες της ιστορίας της, χάνοντας 3-2 στο Κύπελλο από την Νοβέλδα της γ’ κατηγορίας, με τον συμπαίκτη του, Φρανκ Ντε Μπουρ, να τα «χώνει» δημοσίως στον Ένκε για την εμφάνισή του.
Αγωνίστηκε μόλις 20 λεπτά στο πρωτάθλημα ως αλλαγή εκείνη τη σεζόν, αλλά και σε δύο ματς του Τσάμπιονς Λιγκ. Η καριέρα του στο «Καμπ Νόου» είχε τελειώσει πριν καν αρχίσει. Όπως αποκάλυψε αργότερα η σύζυγός του, Τερέζα, ήδη από το 2003 υπέφερε από κατάθλιψη και είχε επισκεφτεί ειδικούς.
«Τραύμα» στην Πόλη, λύτρωση στην Τενερίφη, «Ιθάκη» το Αννόβερο
Το καλοκαίρι του 2003, η Μπαρτσελόνα τον έδωσε δανεικό στη Φενέρμπαχτσε ως αντάλλαγμα για την απόκτηση του Ρουστού. Η καριέρα του εκεί όμως θα κρατούσε ακόμα λιγότερο και συγκεκριμένα μόλις ένα παιχνίδι! Στις 10 Αυγούστου, η Φενέρ υποδέχτηκε την Ιστανμπούλσπορ και υπέστη ταπεινωτική ήττα με 3-0. Οι οπαδοί της ίδιας του της ομάδας εκτόξευσαν μπουκάλια και αναπτήρες εναντίον του, με τον παίκτη να φεύγει κακήν κακώς από την Κωνσταντινούπολη και να εκφράζει σκέψεις απόσυρσης από το ποδόσφαιρο…
Τον Ιανουάριο του 2004, «υποβιβάστηκε» στην Β’ Ισπανίας με νέο δανεισμό στην Τενερίφη, όπου επιτέλους η καριέρα του έδειχνε να ξαναμπαίνει στις ράγες, καθώς έγινε ένας από τους αγαπημένους των φιλάθλων. Έτσι, εκείνο το καλοκαίρι κέρδισε το εισιτήριο για τη Μπουντεσλίγκα και το Αννόβερο, όπου βρήκε επιτέλους την ποδοσφαιρική του «Ιθάκη». Στην ομάδα του γερμανικού Βορρά, έγινε γρήγορα η νο.1 επιλογή, πήρε το περιβραχιόνιο του αρχηγού και αναδείχτηκε κορυφαίος τερματοφύλακας της Μπουντεσλίγκα δύο φορές. Παράλληλα έκανε ντεμπούτο και στην Εθνική Γερμανίας το 2007, ενώ ήταν στην αποστολή για το Euro 2008 χωρίς να αγωνιστεί.
Στο Αννόβερο θα αγωνιζόταν συνολικά 180 φορές. Στις 8 Νοεμβρίου του 2009 κάθισε κάτω από τα δοκάρια σε μία εντός έδρας ισοπαλία με 2-2 κόντρα στο Αμβούργο. Θα ήταν η τελευταία εμφάνιση της ζωής του…
Το οικογενειακό δράμα
Ακριβώς τον καιρό που η καριέρα του βρισκόταν στο αποκορύφωμά της με το Αννόβερο, στην προσωπική του ζωή ζούσε ένα δράμα, το οποίο επιδείνωσε την ψυχολογική του κατάσταση και τον οδήγησε τελικά στο θάνατο.
Το 2006, Ρόμπερτ και Τερέζα έχασαν με δραματικό τρόπο την κορούλα τους Λάρα, η οποία είχε γεννηθεί με σοβαρό πρόβλημα στην καρδιά.
Η απώλεια επιδείνωσε την κατάθλιψη του Ένκε και παρά το γεγονός ότι το ζευγάρι τον Μάιο του 2009 υιοθέτησε τη μικρή Λέιλα, ούτε αυτό το γεγονός στάθηκε ικανό να τον διατηρήσει στη ζωή, καθώς ο Ένκε κρατούσε κρυφή την κατάστασή του. Αφ’ ενός φοβόταν μη χάσει τη θέση του σε Αννόβερο και Εθνική, αφ’ ετέρου πίστευε ότι οι αρχές θα του έπαιρναν πίσω τη Λέιλα αν μαθευόταν ότι έπασχε από κατάθλιψη!
«Ο Ρόμπερτ φρόντιζε τη Λέιλα με αγάπη έως το τέλος. Μετά τον θάνατο της Λάρα ήρθαμε ακόμα πιο κοντά. Προσπάθησα να του πω ότι υπήρχε πάντα μία λύση. Πήγαινα μαζί του με το αυτοκίνητο στην προπόνηση. Ήθελα να τον βοηθήσω να το ξεπεράσει, αλλά πλέον δεν δεχόταν βοήθεια», τόνισε τις μέρες μετά την τραγωδία η Τερέζα.
Τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 2009 έλειψε από τους αγωνιστικούς χώρους, επισήμως λόγω μίας μόλυνσης, αλλά στην πραγματικότητα λόγω κακής ψυχολογικής κατάστασης. Επέστρεψε στα τέλη Οκτωβρίου και όλα έδειχναν να βελτιώνονται, με τον παίκτη να «βλέπει» το Μουντιάλ της Ν. Αφρικής, όπου θεωρούνταν φαβορί για να είναι βασικός τερματοφύλακας της Γερμανίας, έχοντας πίσω του τον Μάνουελ Νόιερ.
Ήταν όμως απλά ένα προσωπείο. Ο ψύχραιμος φαινομενικά Ένκε υπέφερε μέσα του και ήδη είχε αρχίσει να καταστρώνει το σχέδιο της αυτοκτονίας, το οποίο πραγματοποίησε εν τέλει με τραγικό τρόπο ακριβώς πριν από δέκα χρόνια.
Στις 15 Νοεμβρίου του 2009, 40.000 οπαδοί του Αννόβερου γέμισαν το γήπεδο της ομάδας για να τον αποχαιρετήσουν. Έξι συμπαίκτες του κράτησαν το φέρετρο, μεταφέροντάς το στην τελευταία κατοικία του Ένκε. Στο νεκροταφείο του Νόισταντ, ακριβώς δίπλα από την κόρη του Λάρα…
Ένας θάνατος που άλλαξε πολλά
Η είδηση της αυτοκτονίας του Ένκε προκάλεσε σοκ στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο. Εκείνη την εποχή, δεν ήταν τόσο συνηθισμένο οι άνδρες να μιλούν ανοιχτά για την κατάθλιψη, πόσο μάλλον οι «μάτσο» ποδοσφαιριστές, που έπρεπε κάθε στιγμή να αποπνέουν την αυτοπεποίθηση του πρωταθλητή. Η ψυχολογική υποστήριξη στους παίκτες από συλλόγους και ομοσπονδίες ήταν υποτυπώδης.
Χαρακτηριστικά, ακόμα και οι παίκτες του Αννόβερου, μετά το σοκ του χαμού του συμπαίκτη τους έλαβαν στήριξη από ειδικούς έπειτα από τρεις ολόκληρους μήνες, καθώς ο σύλλογος δεν ήξερε πώς να αντιμετωπίσει την πρωτόγνωρη κατάσταση.
Σιγά – σιγά, ο κόσμος του ποδοσφαίρου άρχισε να ασχολείται περισσότερο με το θέμα. Το 2010, η Τερέζα Ένκε, σε συνεργασία με την ποδοσφαιρική ομοσπονδία και το Αννόβερο, προχώρησαν στην ίδρυση του «Ινστιτούτου Ρόμπερτ Ένκε», που ασχολείται με την στήριξη ανθρώπων με κατάθλιψη, αλλά και με μικρά παιδιά που αντιμετωπίζουν καρδιολογικά προβλήματα.
Πλέον, δεν αποτελεί «ταμπού» για ποδοσφαιριστές να συζητούν ακόμα και δημόσια για προβλήματα όπως η κατάθλιψη, ενώ η ύπαρξη ειδικών ψυχολόγων είναι πλέον πιο συνηθισμένη στους συλλόγους και είναι υποχρεωτική στη Γερμανία για τα τμήματα υποδομής, κάτι που χαροποιεί την σύζυγο του Ένκε:
«Ο Ρόμπι έγινε μάρτυρας. Θα ήταν ωραίο να μπορούσε να δει πώς το θέμα της κατάθλιψης δεν αποτελεί πλέον στίγμα όσο πριν και πόσο μεγάλη πρόοδος έχει συντελεστεί. Οι ποδοσφαιριστές δεν πρέπει να γελάνε με κάτι τέτοιο, αλλά να ακούν ο ένας τον άλλον. Το να το κρύβεις είναι το χειρότερο που μπορείς να κάνεις. Σπαταλάς την ενέργειά σου και είναι ο λάθος δρόμος, όπως έδειξε και ο αείμνηστος σύζυγός μου. Το πρόβλημά του ήταν η δημόσια σφαίρα. Πίστευε ότι έπρεπε να κρύβεται και ήταν αιχμάλωτος της ίδιας του της ασθένειας».
Μια δεκαετία μετά
Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης δέκα ετών από τον τραγικό χαμό του Ένκε, το Ινστιτούτο πραγματοποίησε εκδήλωση στη μνήμη του σε θέατρο του Αννόβερου, παρουσία 1.200 ατόμων.
Ανάμεσα στους καλεσμένους της Τερέζα Ένκε ήταν και ο πρόεδρος της Μπάγερν, Ούλι Χένες, τον οποίον ο αδικοχαμένος γκολκίπερ θαύμαζε πάντα, για τον τρόπο που φρόντιζε τους παίκτες του.
«Είναι σημαντικό να παίξουμε τον ρόλο μας για την καταπολέμηση της κατάθλιψης και η κυρία Ένκε κάνει πολύ σημαντική δουλειά σε αυτό. Το να μιλάς ανοικτά γι’ αυτό βοηθά και άλλους ανθρώπους να ανοικτούν», είπε ο Χένες, και θυμήθηκε την περίπτωση του Σεμπάστιαν Ντάισλερ, ο οποίος κρέμασε πρόωρα τα παπούτσια του, χτυπημένος από τη κατάθλιψη:
«Ποτέ δεν θα ξεχάσω πώς ήρθε και μου είπε ”Κύριε Χένες, δεν μπορώ να συνεχίσω άλλο”. Ήμασταν σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στο Ντουμπάι και μιλούσαμε όλη τη νύχτα. Κάναμε ό, τι ήταν δυνατό για να τον βοηθήσουμε. Σε πολλούς τομείς, όχι μόνο στο ποδόσφαιρο, φερόμαστε ο ένας στον άλλον με έλλειψη σεβασμού. Μετά τον θάνατο του Ένκε έπρεπε να το ξανασκεφτούμε. Τέτοια γεγονότα μας ξυπνούν και μας βοηθούν να είμαστε πιο κοντά ο ένας στον άλλον».
«Μακάρι να περάσει γρήγορα»
Η Τερέζα Ένκε, δέκα χρόνια μετά τον θάνατο του συζύγου της, βρήκε το κουράγιο να γράψει μία επιστολή στον μηχανοδηγό της μοιραίας αμαξοστοιχίας, ενώ μίλησε και για το πώς σκοπεύει να περάσει την ημέρα της θλιβερής επετείου:
«Δεν ξέρω το όνομα του οδηγού, αλλά ήθελα πολύ να του πω ότι ο Ρόμπι δεν ήθελε να αναμίξει κάποιο άλλο άτομο στον θάνατό του. Αν δεν υπέφερε από την αρρώστεια, δεν θα το είχε κάνει ποτέ αυτό. Ζητώ συγγνώμη και είμαι σίγουρος ότι ο Ρόμπι θα έκανε το ίδιο. Ελπίζω να περάσει γρήγορα αυτή η μέρα. Σίγουρα θα θυμηθώ τι έκανε τις ημέρες πριν την αυτοκτονία του. Είναι φοβερό το γεγονός ότι έπαιζε τόσο καλά μόλις λίγες μέρες πριν γίνει αυτό. Θα περάσω τη 10η Νοεμβρίου μαζί με φίλους και συγγενείς, όσο πιο νορμάλ γίνεται. Δεν θέλω άνθρωποι να κάνουν μακρινά ταξίδια για να με δουν. Είναι απλά μία συνηθισμένη μέρα. Θα προτιμούσα να γιορτάσω τη μέρα των γενεθλίων του».