“Θα μπορούσατε να περάσετε ένα ολόκληρο Σαββατοκύριακο κάπου, σε κάποιο δάσος, απομονωμένοι; Και όταν λέω απομονωμένοι, δεν εννοώ φυσικά μόνοι σας. Μαζί με ένα σωρό άλλους θα ήσασταν. Θα ήσασταν όμως διατεθειμένοι πριν πάτε, να εγκαταλείψετε το τηλέφωνό σας, το tablet σας και κάθε άλλη ψηφιακή συσκευή που έχετε; Δοκίμασα να το κάνω αυτό το καλοκαίρι· και αισθάνθηκα πως ήμουν στα πρόθυρα νευρικού κλονισμού… Και τότε, το αντιλήφθηκα: Ήμουν εξαρτημένος, ένας ψηφιακά εξαρτημένος… Είμαστε προσκολλημένοι σε ένα νόμιμο, ηλεκτρονικό ναρκωτικό”. Από το ντοκιμαντερ My Digital Addiction του Βρετανού δημοσιογράφου Phil Lavelle.
Στην εποχή της υπερπληροφόρησης, της παγκόσμιας δικτύωσης και της υπερπροσφοράς φτηνών συσκευών πρόσβασης στο διαδίκτυο ο λεγόμενος Ψηφιακός Εθισμός χτυπάει την πόρτα του καθένα μας. Παλιότερα για να είναι κανείς ενημερωμένος και πληροφορημένος θα έπρεπε να διαβάζει στοίβες βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά και άλλα έντυπα. Αυτό απαίτουσε ένα βαθμό δυσκολίας και μόρφωσης, κι επειδή ήταν κουραστικό κι επίπονο, σπάνια έβλεπες κάποιον να είναι εθισμένος στην ανάγνωση, αν και υπήρχαν και τέτοιες περιπτώσεις.
Αργότερα, με τη διάδοση του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης, οι μάζες απέκτησαν πρόσβαση σε άφθονη, αλλά επιφανειακή, πληροφόρηση, κι άρχισαν να εμφανίζονται τα φαινόμενα των τηλεραδιο-εθισμένων, που κοιμόντουσαν με ανοικτή τηλεόραση ή ραδιόφωνο, με το τηλεκοντρόλ στο προσκέφαλο και κάνοντας διαρκώς ζάπινγκ που έφτανε στα όρια της νεύρωσης. Αλλά και πάλι το φαινόμενο ήταν σχετικά περιορισμένο, μιας και δεν μπορούσε να πάρει κανείς μαζί του την τηλεόραση στο δρόμο, στο γραφείο ή στη δουλειά του, και αφορούσε κυρίως συνταξιούχους, νοικοκυρές και αργόσχολους. Ώσπου εμφανίστηκε το Internet, τα laptop, τα smartphones, τα tablet και τα κάθε λογής φορητά gadgets, που έκαναν εφικτή την ψηφιακή σύνδεση και τη αδιάκοπη πληροφόρηση του χρήστη 24 ώρες το 24ωρο, μέρα-νύχτα, καθημερινά και Σαββατοκύριακα, 365 ημέρες το χρόνο. Αποτέλεσμα: ο Ψηφιακός Εθισμός αυξήθηκε με γεωμετρική πρόοδο και εκεί που ήταν ένα περιθωριακό φαινόμενο κατέληξε να είναι πραγματική μάστιγα, που απειλεί πλέον τον καθένα μας.
Η βασικότερη απειλή της εποχής μας είναι ο Εθισμός στο Διαδίκτυο (internet addiction), που είναι μια σχετικά νέα αλλά σοβαρή μορφή εξάρτησης, ένα είδος “ηλεκτρονικού ναρκωτικού”, που ερευνάται τελευταίως από την επιστημονική κοινότητα προκειμένου να περιγραφεί, οριοθετηθεί, αφού η εξάρτηση από το Διαδίκτυο δεν θεωρείται ακόμη ως μια κλινική πάθηση από αυτές που φιλοξενούνται στα ψυχιατρικά εγχειρίδια. Για την ώρα αυτή η μορφή εθισμού περιγράφεται ως «ενασχόληση με το Ίντερνετ για άντληση αισθήματος ικανοποίησης που συνοδεύεται με αύξηση του χρόνου που καταναλώνεται για την άντληση αυτού του αισθήματος». Η περιγραφή αυτή αποτελεί ωστόσο μονάχα την κορυφή του παγόβουνου μιας παγκοσμίων διαστάσεων επιδημίας Πληροφοριορύπανσης και Ψηφιακού Εθισμού, που απειλεί εκ των έσω όλο το οικοδόμημα του μεταμοντέρνου πληροφοριακού-τεχνολογικού πολιτισμού μας. Αποτελεί ουσιαστικά παρενέργεια της ίδιας της ανθρώπινης επιτυχίας. Η μανία μας να εξαλείψουμε την αμάθεια μας έριξε στην παγίδα της υπερπληροφόρησης. Χαμένοι στην κυριολεξία μέσα σ’ έναν απέραντο ωκεανό ακατέργαστων πληροφοριών και infojunk (πληροφοριοσαβούρα), που οι ίδιοι παράγουμε, νιώθουμε σα ναυαγοί χωρίς ελπίδα, αδύναμοι μπροστά στα πελώρια «πληροφοριακά κύματα» που απειλούν να μας καταπιούν…
Πληροφοριονεύρωση
