Σίγουρα κάπου το έχετε δει, ίσως σε κάποιο συρτάρι του σπιτιού, σε αυτό με τα χρηστικά είδη για το σπίτι ή της ραπτικής. Έχει μεγάλα πλαστικά χερούλια, σε ένα δύσκολο χρώμα όπως είναι το πορτοκαλί και κόβει ξυράφι! Ο σχεδιαστής του εν λόγω αξεσουάρ ονομάζεται Olof Bäckström και η εταιρεία που τα παράγει, η Fiskars, ισχυρίζεται ότι οι πωλήσεις τους παγκοσμίως ξεπερνούν το ένα δισεκατομμύριο – άρα υπάρχει έντονη πιθανότητα να έχετε ένα τέτοιο ζευγάρι στο σπίτι σας.
Αυτό ίσως που να αγνοεί κανείς είναι ότι στην πόλη Bäckström της Φινλανδίας, εκεί δηλαδή όπου γεννήθηκαν τα ψαλίδια Fiskars, τιμώνται ωσάν να είμαι κάποιο εκλεκτό πρόσωπο με μια σπέσιαλ έκθεση στο Helsinki Design Museum με αφορμή τα 50 τους χρόνια. Κι αυτό γιατί αυτά τα μικρά και αιχμηρά εργαλεία, αποτελούν κάτι σαν εθνικό προϊόν για τη χώρα που συνηθίζει να παίρνει το ντιζάιν πολύ σοβαρά- σύμφωνα με τον Pekka Korvenmaa, καθηγητή ντιζάιν στο Πανεπιστήμιο Aalto της Φινλανδίας. «Στη Φινλανδία όταν λέμε ψαλίδι, εννοούμε τα Fiskars, δεν υπάρχουν άλλα ψαλίδια», ξεκαθαρίζει ο ίδιος.
Όταν… κόβει το ντιζάιν
Οι περισσότεροι μάλλον δε θα σκεφτούν ότι πίσω από ένα κοινό, καθημερινό αντικείμενο όπως είναι ένα ψαλίδι κρύβεται ένα… κοφτερό μυαλό που γνωρίζει ότι η επιτυχία ενός τέτοιου εργαλείου οφείλεται στο καλό ντιζάιν που σημαίνει να διαθέτει εργονομία- ανάλογο σχήμα και λαβή. Με άλλα λόγια, πρέπει να βάζεις τα δάχτυλά σου στα ανοίγματα και να ταιριάζουν σαν κομμάτια παζλ. Όπως και να ‘χει, αυτό που κάνει τα συγκεκριμένα να ξεχωρίζουν είναι, εκτός από το σχήμα τους, και το υλικό κατασκευής τους. Τα περισσότερα ψαλίδια την εποχή που ο Bäckström βγήκε στο χώρο το 1967, ήταν σιδερένια, βαριά και δύσκολα στον χειρισμό- κυρίως τα χρησιμοποιούσαν οι ράφτες. Τα Fiskars διαφοροποιήθηκαν αρκετά από τα λοιπά ψαλίδια γιατί πολύ απλά ο κατασκευαστής τους πέταξε το βαρύ σίδερο και τα έντυσε με ένα ελαφρύτερο υλικό: το πλαστικό. Για να αφαιρεθεί επιπλέον βάρος, το υλικό που επέλεξαν για τις λεπίδες ήταν ο συμπιεσμένος χάλυβας και όχι το υπέρβαρο σίδερο. Το νέο προϊόν ήταν σαφώς ελαφρύτερο, πιο λειτουργικό και το βασικό, πιο οικονομικό. Εξ ου και ξεκίνησε εκεί στα ’60s η μαζική τους παραγωγή η οποία δεν πήγε καθόλου άσχημα.
Ένα ευτυχές ατύχημα
Στη ζωή των Fiskars δεν υπήρχε πάντα το σήμα κατατεθέν το πορτοκαλί. Αρχικά, η εταιρεία παρήγαγε σε μια σειρά από χρώματα όπως το κόκκινο, για παράδειγμα, το χρώμα που είχαν τα ψαλίδια για αριστερόχειρες. Η επιλογή του πορτοκαλί πάντως, δεν έτυχε, πέτυχε χάρη σε ένα ατύχημα. Τα πρώτα δείγματα που ήταν προγραμματισμένα να παραχθούν, είχαν τρία χρώματα: μαύρο, πράσινο και κόκκινο. Αλλά ο υπεύθυνος που αναμείγνυε τα χρώματα, έβαψε μερικά σε πορτοκαλί απόχρωση για να μη πάει χαμένο το χρώμα που είχε προκύψει και voila! Όταν λοιπόν ήρθε η ώρα της επιλογής, για το ποιο χρώμα θα επικρατήσει, το μαύρο καταποντίστηκε σε ψήφους και το πορτοκαλί θριάμβευσε, (με ψήφους 9-7).
Από τη στιγμή που βρέθηκε το χρώμα, ο Φινλανδός «πατέρας» τους Bäckström -πέθανε το 1998 σσε ηλικία 75 ετών- τροποποίησε το ντιζάιν τους βελτιώνοντας τη γωνία κοπής ώστε να βελτιωθεί η απόδοσή τους ενώ τη δεκαετία του ’80 χρησιμοποιήθηκε ένα πιο ανθεκτικό πλαστικό.
Πάντως, αν θέλετε να γνωρίσετε καλύτερα την ιστορία πίσω από το πετυχημένο αυτό προϊόν, δεν έχετε παρά να βρεθείτε στο Μουσείο Ντιζάιν στο Ελσίνκι για την έκθεση Our Scissors (διάρκεια μέχρι 29 Οκτωβρίου 2017). «Είναι ένα τόσο καθημερινό αντικείμενο γι αυτό και ανησυχούσαμε ότι η έκθεση θα ήταν βαρετή», δηλώνει ο επιμελητής της έκθεσης, Orkamo και συμπληρώνει «αλλά μετά σκεφτήκαμε τις διαφορετικές χρήσεις που έχουν τα ψαλίδια…», δηλαδή από το χώρο της μόδας, μέχρι τις κουζίνες των εστιατορίων.