Μπορεί για τη συντριπτική πλειοψηφία των φίλων του μπάσκετ ο Νίκος Μήλας που έφυγε πλήρης ημερών σε ηλικία 91 ετών, να έχει συνδεθεί με την μεγάλη επιτυχία της ΑΕΚ το 1968, αλλά η αλήθεια είναι ότι ο ίδιος δεν έπαψε ποτέ στη διάρκεια της ζωής του να υποστηρίζει τον Παναθηναϊκό!
Δυστυχώς τα περιορισμένα και λειψά (έως ανύπαρκτα) ιστορικά αρχεία του ελληνικού μπάσκετ για μια ακόμη φορά αποδείχθηκαν φτωχά. Και στην ‘’ομογενοποιημένη’’ ενημέρωση που προσφέρει το σημερινό διαδίκτυο θα μείνει το στίγμα του Μήλα με μια απλή αναφορά στο μεγαλύτερο επίτευγμα της καριέρας του: Την κατάκτηση του Κυπέλλου Κυπελλούχων του 1968 με την ΑΕΚ.
Ας προσπαθήσουμε όμως ως ένα ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη ενός από τους μεγαλύτερους προπονητές στην ιστορία του Ελληνικού μπάσκετ να ξετυλίξουμε το αληθινό νήμα της ιστορίας του.
Ο Νίκος Μήλας που ήταν ένας από τους πιονιέρους του ελληνικού μπάσκετ γεννήθηκε στις 9 Ιουλίου του 1928 και εμφανίσθηκε στο μπάσκετ τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Στην αντρική ομάδα του Παναθηναϊκού προωθήθηκε από το εφηβικό τμήμα της ομάδας γύρω στο 1948, όταν δηλαδή το τμήμα μπάσκετ ανασυντάχθηκε μετά το τέλος του Β΄ παγκοσμίου πολέμου.
Τον ανακάλυψε και τον προώθησε ένας άλλος σπουδαίος προπονητής ο Μίσσας Πανταζόπουλος που είχε αναλάβει τότε χρέη παίκτη-κόουτς στον Παναθηναϊκό. Με τη φανέλα του Παναθηναϊκού θα παίξει στην τελική φάση του πανελλήνιου πρωταθλήματος 1949 όπου η ομάδα του θα καταταγεί τέταρτη.
Οι τελικοί είχαν γίνει με μεγάλη χρονική καθυστέρηση (όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή) τον Οκτώβριο του 1949. Μερικούς μήνες νωρίτερα, τον Μάιο της ίδιας χρονιάς, ο Μήλας θα συνδέσει και ως μπασκετμπολίστας το όνομα του με μια άλλη μεγάλη επιτυχία του Ελληνικού μπάσκετ. Την κατάκτηση της 3ης θέσης στο Ευρωμπάσκετ του 1949 που είχε φιλοξενηθεί στην… Αίγυπτο.
Ένα χρόνο αργότερα θα πάρει το πρώτο πρωτάθλημα με τον Παναθηναϊκό αφού πλέον έχει συμπαίκτη τον καλύτερο Έλληνα μπασκετμπολίστας της εποχής που δεν είναι άλλος από τον εμβληματικό Φαίδωνα Ματθαίου.
Το σκηνικό θα επαναληφθεί και το 1951 αλλά την επόμενη χρονιά δεν θα γίνουν τελικοί (εκτός από το τοπικό της Αθήνας) με απόφαση του ΣΕΓΑΣ επειδή προετοιμάζεται η εθνική ομάδα για τους Ολυμπιακούς αγώνες του Ελσίνκι.
Ο Μήλας είναι μέλος της εθνικής ομάδας και ταξιδεύει στο Ελσίνκι. Εκεί, θα αγωνιστεί με την εθνική ομάδα σε αυτό που θεωρείται κατ΄ άλλους η πρώτη συμμετοχή εθνικής ομάδας μπάσκετ σε Ολυμπιακούς Αγώνες και κατ΄ άλλους συμμετοχή στο προολυμπιακό τουρνουά πρόκρισης που γινόταν λίγες μέρες πριν την έναρξη των αγώνων στην Φινλανδική πρωτεύουσα.
To 1953 ο Παναθηναϊκός θα μείνει δεύτερος στους τελικούς του πανελλήνιου πρωταθλήματος πίσω από τον μεγάλο του αντίπαλο εκείνη την εποχή που δεν είναι άλλος από τον Πανελλήνιο.
Το 1954 ο Παναθηναϊκός επιστρέφει στην κορυφή κερδίζοντας ένα ακόμη πανελλήνιο πρωτάθλημα αλλά η αποχώρηση του Ματθαίου οδηγεί στη σταδιακή διάλυση της ομάδας. Κάπου εκεί ανάμεσα στο 1955 και στο 1956 ο Μήλας σταματάει το μπάσκετ σε ηλικία μικρότερη των 30 ετών.
Αναλαμβάνει προπονητής στα μικρά τμήματα του Παναθηναϊκού και το 1960 προωθείται στη θέση του προπονητή της αντρικής ομάδας. Είναι αυτός που έχει ανακαλύψει και ‘’ανεβάζει’’ στην πρώτη ομάδα, τον Πέτρο Παναγιωταράκο, ένα εκπληκτικό σουτέρ και σκόρερ για τα δεδομένα της εποχής που θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για πάνω από μια δεκαετία!
Αλλά και ο προπονητής που φέρνει για ενίσχυση από την Αίγυπτο τον ομογενή Νίκο Νάκιο χάρη στην παρουσία του οποίου ο Παναθηναϊκός κερδίζει τον τίτλο του πρωταθλητή το 1961! Ο Νάκιος καλύπτει το κενό που έχει αφήσει η τιμωρία του Γιώργου Βασιλακόπουλου (του προέδρου της ΕΟΚ σήμερα) με 45 ημερολογιακές μέρες λόγω επίθεσης σε διαιτητή!
Έτσι, τον Αύγουστο του 1961 σε ηλικία μόλις 33 ετών ο Μήλας γίνεται ο δεύτερος στην ιστορία του Παναθηναϊκού που κερδίζει πρωτάθλημα Ελλάδος και ως παίκτης και ως προπονητής μετά τον Μίσσα Πανταζόπουλο!
Δημιουργεί μια φοβερή ατμόσφαιρα στην ομάδα και μάλιστα είναι ο πρώτος προπονητής που καθιερώνει τις επισκέψεις στα σπίτια των παικτών του. Όπως θα δηλώσει αργότερα σε μια συνέντευξη του στην εφημερίδα Έθνος (χειμώνας του 1962) ‘’ήθελα να σιγουρευτώ ότι δεν είχαν προβλήματα και ότι η ζωή τους πήγαινε καλά. Ακόμη εκείνα τα χρόνια υπήρχαν οικογένειες που πεινούσαν.
Αλλά υπήρχε και ένας άλλος λόγος. Ήθελα να είμαι σίγουρος ότι οι παίκτες μου δεν ξενυχτάνε και κάνουν καλή ζωή’’! Η θητεία του όμως θα είναι σύντομη αφού στο τέλος της σεζόν και παρά την κατάκτηση του τίτλου θα αποχωρήσει και θα αντικατασταθεί από τον Κίμωνα Αγάθο. Θα επιστρέψει στον πάγκο της ομάδας το 1963 και θα γίνει ο πρώτος προπονητής του Παναθηναϊκού στην ιστορία του πρωταθλήματος Α’ Εθνικής που θεσπίστηκε με ενιαία μορφή εκείνη ακριβώς τη χρονιά.
Μένει για δύο χρόνια στην ομάδα αλλά η αδυναμία του Παναθηναϊκού να κατακτήσει τον τίτλο οδηγεί στην απομάκρυνσή του. Μάλιστα, η διοίκηση αποφασίζει την αντικατάσταση του λίγο πριν το τέλος της αγωνιστικής περιόδου 1964-65 και ενώ δεν έχουν ολοκληρωθεί οι υποχρεώσεις της ομάδας εμφανίζεται στον ‘’τάφο του Ινδού’’ ο διάδοχος του.
Είναι ένας από τους πρώτους ξένους προπονητές στην ιστορία του ελληνικού μπάσκετ ο Σέρβος Μίοντραγκ Στεφάνοβιτς! Παρότι πικραμένος από τη συμπεριφορά της διοίκησης και με παρόντα στην Αθήνα τον διάδοχο του ο Μήλας ολοκληρώνει τη σεζόν και τις υποχρεώσεις του.
Αμέσως μετά αναλαμβάνει μια ομάδα που αποτελεί την ανερχόμενη δύναμη του Αθηναϊκού μπάσκετ, τον Αμύντα στην οποία παίζει ακόμη ο πλέι μέικερ Ζούπας, ο μετέπειτα διεθνής διαιτητής Κώστας Ρήγας και ο μετέπειτα βουλευτής Γιάννης Δημαράς! Στις 5 Φεβρουαρίου του 1967 και στην καθυστερημένη πρεμιέρα του πρωταθλήματος ο Μήλας αντιμετωπίζει με τον Αμύντα τον Παναθηναϊκό.
Είναι η πρώτη φορά που βρίσκεται αντιμέτωπος με την ομάδα που έχει υπηρετήσει για σχεδόν 40 χρόνια. Για την ιστορία ο Παναθηναϊκός θα κερδίσει εκείνο τον αγώνα με 77-69. Λίγους μήνες αργότερα παρέα με τον Ζούπα θα μετακομίσουν στην ΑΕΚ και θα την οδηγήσουν στον άθλο της κατάκτησης του Κυπέλλου Κυπελλούχων το 1968.
Μια ιστορική στιγμή αφού για να κατακτηθεί το επόμενο Κύπελλο Ευρώπης θα χρειαστεί να περάσουν 23 ολόκληρα χρόνια. Με την ΑΕΚ θα κατακτήσει και δύο τίτλους πρωταθλητή (1968, 1970) ενώ θα χάσει αυτόν του 1969 σε αγώνα μπαράζ με αντίπαλο τον Παναθηναϊκό στο Καλιμάρμαρο μπροστά σε 20.000 θεατές! Ο πρωταθλητής θα κριθεί μετά από δύο παρατάσεις και ο Παναθηναϊκός θα νικήσει τελικά με 85-80!
Το 1970 ο Μήλας θα αποχωρήσει από την ΑΕΚ και θα αναλάβει την τεχνική ηγεσία του Ολυμπιακού! Γίνεται έτσι ο πρώτος προπονητής στην ιστορία του ελληνικού μπάσκετ που θα δουλέψει και στις τρεις μεγάλες ομάδες του κέντρου και μάλιστα σε διάστημα σχεδόν μιας δεκαετίας!!!
Είναι αυτός που το 1971 μετά από ένα ταξίδι στις ΗΠΑ θα φέρει λίγους μήνες αργότερα στην Ελλάδα τον Στηβ Γιατζόγλου! Τον Μάρτιο του 1971 μετά τη συντριβή του Ολυμπιακού σε ένα αγώνα με τη ΧΑΝΘ στη Θεσσαλονίκη στο οποίο έκανε την πρώτη του εμφάνιση με την ομάδα ο Στηβ Γιατζόγλου επιστρέφοντας στην Αθήνα υποβάλλει την παραίτηση του.
Μένει ένα χρόνο εκτός γηπέδων και το 1973 επιστρέφει στον πάγκο της ΑΕΚ. Το χειμώνα του 1975 ο Μήλας όντας προπονητής της ΑΕΚ εμφανίζεται στη γενική συνέλευση του Παναθηναϊκού του οποίου είναι ενεργό μέλος και ψηφίζει κανονικά για την εκλογή νέας διοίκησης.
Το όλο θέμα δημιουργεί έντονη δυσαρέσκεια στους κύκλους της ΑΕΚ και σε συνδυασμό με την κακή πορεία της ομάδας και αυτό τον οδηγεί στην απόφαση να υποβάλλει την παραίτηση του.
Με προσωπική απόφαση του τότε προέδρου του Παναθηναϊκού και για να αποκατασταθεί το όνομα του Μήλα επιστρέφει στην ομάδα που συμπτωματικά έψαχνε για προπονητή μετά την αποχώρηση του Ρίτσαρντ Ντουκσάιρ.
Γίνεται έτσι ο πρώτος προπονητής στην ιστορία του Παναθηναϊκού που επιστρέφει στον πάγκο της ομάδας για δεύτερη θητεία. Επί ημερών του θα κάνει τις πρώτες του εμφανίσεις με την αντρική ομάδα ο Μέμμος Ιωάννου.
Το καλοκαίρι του 1976 ο Μήλας αποχωρεί αφού ο Παναθηναϊκός για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια γνωρίζει έξι ήττες την ίδια σεζόν και τερματίζει τρίτος. Ο Μήλας αποχωρεί ουσιαστικά από την ενεργό προπονητική δράση και αφοσιώνεται σε επιχειρηματικές δραστηριότητες.
Θα επιστρέψει για μια τελευταία φορά σε πάγκο τον Σεπτέμβριο του 1982 και θα κοουτσάρει για μερικούς μήνες το Μαρούσι στη Β΄ εθνική. Είναι η τελευταία φορά που ανακατεύεται ενεργά με το μπάσκετ.
ΥΓ Μπορεί να έχουν περάσει 37 ολόκληρα χρόνια και τότε ο υπογράφων να ήταν ένας έφηβος (και ηλικιακά και δημοσιογραφικά) αλλά ακόμη θυμάμαι το δέος και την… τρεμούλα που είχα όταν συναντήθηκα για μια και μοναδική φορά στη ζωή μου με τον Νίκο Μήλα. Για τις ανάγκες μιας συνέντευξης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Σούπερ Μπάσκετ που εκδιδόταν εκείνη την εποχή. Το ραντεβού έγινε στα γραφεία της εφημερίδας ΦΩΣ ΤΩΝ ΣΠΟΡ στην οδό Πειραιώς αρχές Σεπτέμβρη του 1982 και έφυγα μούσκεμα στον ιδρώτα από το τρακ και το άγχος μου!
