26 Φεβρουαρίου 2018: “H κατάθλιψη ρουφάει το καλύτερο κομμάτι του εαυτού μου…” (Δήλωση του ΝτεΜαρ ΝτεΡοζάν στον λογαριασμό του στο τουίτερ λίγες ώρες πριν παίξει στο πρώτο all star game της καριέρας του).
6 Μαρτίου 2018: ‘’Στις 5 Νοεμβρίου, στο ημίχρονο ενός αγώνα, είχα κρίση πανικού. Ήρθε από το πουθενά. Δεν είχα ποτέ ξανά, δε ήξερα αν ήταν πραγματική, όμως ήταν πραγματική, όπως ένα σπασμένο χέρι ή ένας τραυματισμένος αστράγαλος. Από εκείνη την μέρα, όλα όσα σκεφτόμουν για την ψυχική υγεία έχουν αλλάξει.
Έγινα 29 και σε όλη μου την ζωή δεν μοιραζόμουν τίποτα. Δεν είχα πρόβλημα να μιλάω για μπάσκετ, όμως μου ήταν δύσκολο να μιλήσω για την προσωπική μου ζωή και βλέποντας το παρελθόν, θα ήταν πολύ καλύτερο αν μιλούσα σε κάποιον. Δεν μοιράστηκα τίποτα, ούτε με την οικογένειά μου’’ (Απόσπασμα επιστολής του Κέβιν Λοβ).
28 Ιουλίου 2020: “Υπήρξε μια πολύ δύσκολη περίοδος για εμένα, στην οποία αντιμετώπισα πολλά θέματα. Πέρασα πολλά, αντιμετώπισα ακόμη περισσότερα, είχα πνευματικά ζητήματα, πάλεψα με την κατάθλιψη.
Το μυαλό μου μου έλεγε να κάνω κάτι που το σώμα μου δεν μπορούσε να φέρει εις πέρας. Θυμάμαι πως υπήρξαν στιγμές που δεν ήθελα να σηκωθώ από το κρεβάτι, δεν ήθελα να κάνω τίποτα’’ (Ο καλύτερος ρούκι της σεζόν 2012-13 Μάικλ Κάρτερ-Γουίλιαμς αποκαλύπτει ότι υπέφερε από κατάθλιψη).
Αντί προλόγου χρησιμοποιήσαμε τα λόγια τριών αθλητών του ΝΒΑ που είχαν το θάρρος σε διαφορετικές χρονικές περιόδους να μιλήσουν ανοιχτά για τα προβλήματα που αντιμετώπισαν. Προβλήματα που δεν είχαν να κάνουν με μια ρήξη χιαστού, ένα διάστρεμμα ή την διαπραγμάτευση του επόμενου συμβολαίου τους. Αλλά είναι απείρως σοβαρότερα. Προφανώς, ο μέσος αδαής οπαδός θα απομυθοποιήσει το όλο θέμα. Ατάκες του τύπου ‘’ας έβγαζα εγώ τόσα εκατομμύρια και θα σου έλεγα τι ζωάρα θα έκανα’’, είναι πολύ συνηθισμένες, άλλωστε στους λογαριασμούς τους στα σόσιαλ μίντια οι τρεις αθλητές είχαν να αντιμετωπίσουν αρκετές τέτοιες ανοησίες, διάσπαρτες ανάμεσα στα χιλιάδες μηνύματα συμπαράστασης. Η βλακεία είναι ανίκητη και παγκόσμιο φαινόμενο.
Ναι, ο σύγχρονος αθλητής υψηλού επιπέδου βγάζει εκατομμύρια και αν είναι στοιχειωδώς έξυπνος φτιάχνει τη ζωή του παίζοντας 10-12 χρόνια μπάσκετ. Μόνο που αυτά τα 10-12 χρόνια πρωταθλητισμού κρύβουν πολύ περισσότερες παγίδες. Δεν είναι κυρίαρχος της ζωής του, δεν ζει φυσιολογικά και ας ζει πλούσια, βρίσκεται σε καθημερινή πίεση από τη διοίκηση που θέλει περισσότερα έσοδα και εισιτήρια, άρα περισσότερες νίκες, από τους προπονητές του, από τον τύπο. Και φυσικά είναι λογικό και ανθρώπινο να έχει και τα δικά του προσωπικά, οικογενειακά προβλήματα. Ο σύγχρονος αθλητής περνάει συντριπτικά περισσότερο χρόνο μακριά από την οικογένεια και τους φίλους του και μοιράζει για 10 μήνες τον χρόνο τη ζωή του μεταξύ ξενοδοχείων, αεροδρομίων και γηπέδων. ΟΚ, το ΝΒΑ είναι μακριά; Σύμφωνοι αλλά η Ευρωλίγκα είναι δίπλα μας. Οι περισσότεροι αθλητές στην Ευρώπη θα παίξουν πλέον 50-60 επίσημα παιχνίδια, θα ζουν σε εξοντωτικούς ρυθμούς από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Ιούνιο. Σαφώς και είναι αυτό που επέλεξαν. Αλλά μην πάρετε όρκο ότι όλοι έχουν την κατάλληλη παιδεία και το ενδεδειγμένο περιβάλλον γύρω τους για να αντέξουν και να διαχειριστούν αυτή την πίεση.
Στο ΝΒΑ το θέμα της κατάθλιψης έπαψε εδώ και καιρό να είναι ταμπού. Στην Ελλάδα παραμένει ταμπού και έχω την αίσθηση ότι ούτε καν οι ίδιες οι ομάδες δεν έχουν γνώση για την ψυχική υγεία των αθλητών τους. Ενδεχόμενα και να μην ενδιαφέρονται κιόλας. Η κατάθλιψη είναι εδώ βέβαια. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που ενδεχόμενα να μην αντιπροσωπεύουν επακριβώς την πραγματικότητα τα ποσοστά της εμφάνισης της κατάθλιψης στη χώρα μας αυξήθηκε κατά 18% από το 2005 μέχρι το 2017. Αν υπολογίσουμε ότι από τότε υπήρξαν άλλα τρία χρόνια οικονομικής κρίσης το νούμερο είναι απείρως μεγαλύτερο. Χωρίς να υπολογιστούν αδήλωτες περιπτώσεις, είτε επειδή δεν διαγνώστηκαν, είτε επειδή δεν δηλώθηκαν. Να υποθέσουμε λοιπόν ότι τη στιγμή που ένας στους τρεις Έλληνες έχει δει μια φορά στη ζωή του το τέρας της κατάθλιψης κατάματα ότι οι μπασκετμπολίστες συνολικά ανήκουν στα υπόλοιπα 2/3; Αστείο και να το υποστηρίξουμε. Δυστυχώς, στην Ελλάδα το όλο θέμα ανάγεται ακόμη σε ένα αξεπέραστο ταμπού αφού ο αθλητής είναι μαθημένος να παριστάνει ακούσια ή εκούσια ένα role model και μια δήλωση ανάλογη με του Κάρτερ-Γουίλιαμς ή του Ντε Ροζάν θα στραπατσάριζε την δημόσια εικόνα του.
Δυστυχώς, είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις που οι Ελληνικές ομάδες (και δεν αναφέρομαι σε αυτές της Ευρωλίγκα μόνο) ασχολούνται με τέτοια ζητήματα. Έχω ακούσει για μια ή δύο περιπτώσεις που όταν διαπιστώθηκε ή έγινε αντιληπτό ότι παίκτες είχαν προβλήματα ψυχικής υγείας οι ομάδες τους έδειξαν την πόρτα εξόδου. Η ιδιότητα ‘’αθλητικός ψυχολόγος’’ εκτός από….άγνωστη, σχεδόν, στη χώρα μας, είναι περίπου απαγορευμένη. Και πάλι κυριαρχεί ο φόβος της άγνοιας ή της δημόσιας κατακραυγής. Ας μου επιτραπεί να πω ότι ένας αθλητικός ψυχολόγος είναι το ίδιο αναγκαίος με τον ορθοπεδικό σε μια ομάδα και ενδεχόμενα σε πολλές περιπτώσεις πολύ πιο χρήσιμος και από τον προπονητή! Πριν από είκοσι χρόνια, περίπου, τις εποχές που στην ομάδα δούλευαν ο Ζούρος και ο Σούμποτιτς στον Ολυμπιακό υπήρχε αθλητικός ψυχολόγος. ‘’Καμουφλαρισμένος’’ με άλλη ιδιότητα αλλά ήταν γνωστός ο ρόλος που έπαιζε στην ομάδα. Δυστυχώς ή ευτυχώς ποτέ δεν δημοσιοποιήθηκαν στοιχεία έστω και αριθμητικά, διότι τα προσωπικά καλύπτονται ούτως ή άλλως και πολύ σωστά από ιατρικό απόρρητο. Μερικά χρόνια αργότερα σε μια off the record συζήτηση ο συγκεκριμένος άνθρωπος μου είχε πει: ‘’Δεν θέλεις να ξέρεις. Αλλά όλο αυτό το διάστημα 3-4 παίκτες της ομάδας έπασχαν από βαριάς μορφής κατάθλιψη’’. Και μιλάμε για δεδομένα προ εικοσαετίας. Δεν τολμώ να σκεφτώ τα αντίστοιχα σημερινά ποσοστά σε μια σύγχρονη ομάδα μπάσκετ. Το ίδιο διάστημα στον Παναθηναϊκό διεθνής μπασκετμπολίστας που πέρασε για λίγο από την ομάδα είχε πάθει τρεις ή τέσσερις φορές κρίσεις πανικού στη διάρκεια προπονήσεων. Το θέμα κρατήθηκε επιμελώς μυστικό και το έμαθα αρκετά χρόνια αργότερα στη διάρκεια ενός ταξιδιού.
Ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή να γίνει ένα βήμα μπροστά. Δεν ξέρω σαφώς από ποιόν, ούτε ποιος παίκτης θα αντιμετωπίσει το τέρας, όχι της κατάθλιψης αλλά της δημόσιας άγνοιας και ανοησίας πρώτος και θα κάνει μια θαρραλέα δήλωση. Να ξεκινήσει ένα διαφορετικό #metoo που θα βοηθήσει όχι μόνο αυτούς που υποφέρουν μοναχικά με το πρόβλημα τους αλλά κυρίως όλους όσους θα ακολουθήσουν. Το τέρας είναι εδώ και η σιωπή είναι ο καλύτερος τρόπος για να θεριεύει…
ΥΓ Φυσικά το θέμα της κατάθλιψης είναι το μείζον αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στο ίδιο επίπεδα για τους ψυχολόγους είναι και άλλες ψυχικές διαταραχές όπως διάφορες μορφές εξαρτήσεων. Μην μου πείτε ότι δεν έχετε ακούσει για μπασκετμπολίστες εξαρτημένους από τον τζόγο για παράδειγμα γιατί τότε θα πιστέψω ότι γιορτάζουμε την Πρωταπριλιά κατακόλαιρο….
