Αυτές οι πράξεις υπονομεύουν τις βασικές αξίες της συμμετοχικότητας, της δικαιοσύνης και πάνω από όλα του σεβασμού της ανθρώπινης ύπαρξης. Πρόσφατα περιστατικά ανέδειξαν για ακόμα μια φορά την επείγουσα ανάγκη για συντονισμένες προσπάθειες εξάλειψης αυτού του φαινομένου από τον αθλητισμό. Αυτές τις ημέρες κυριαρχεί το θέμα του Βινίσιους, ο οποίος αντιμετώπισε ρατσιστικές επιθέσεις κατά τη διάρκεια της αναμέτρησης της Ρεάλ Μαδρίτης για το ισπανικό πρωτάθλημα.
Η… μονιμοποίηση του ρατσισμού στον αθλητισμό
Μπορεί να έχουν γίνει κάποια βήματα προόδου στην αντιμετώπιση των φυλετικών διακρίσεων, ωστόσο εξακολουθούν να αμαυρώνουν τον χώρο του αθλητισμού περιστατικά ρατσισμού. Χειρονομίες διακρίσεων, αποδοκιμασίες και αντικείμενα γίνονται… όπλο στους ανεγκέφαλους της εξέδρας απέναντι σε αθλητές διαφορετικής καταγωγής καταστρατηγώντας έτσι το πνεύμα του δίκαιου ανταγωνισμού. Η περίπτωση του Βινίσιους της Ρεάλ Μαδρίτης μας υπενθυμίζει πως ακόμα και οι αθλητές τέτοιου βεληνεκούς δεν μένουν απρόσβλητοι από τέτοιες απεχθείς πρακτικές και γίνονται δέκτες συμπεριφοράς που δημιουργεί λανθασμένα πρότυπα και παράλληλα καλλιεργεί τη διαίρεση και την αίσθηση του αποκλεισμού μεταξύ διαφορετικών φυλετικών ομάδων. Φυσικά δεν είναι μόνο ο Βραζιλιάνος άσος της «βασίλισσας». Δεν πρέπει να ξεχνάμε τις περιπτώσεις του Μάλκομ από τους φιλάθλους της νέας του ομάδας όταν πήρε μεταγραφή στη Ζενίτ, ή ακόμα και του Λιούις Χάμιλτον, όταν τον διέσυραν στο διαδίκτυο υποστηρικτές του Φερνάντο Αλόνσο την εποχή που οι δύο πιλότοι απλά προσπαθούσαν να κυριαρχήσουν στη Formoula 1.
Οι συνέπειες του ρατσισμού εκτείνονται πέρα από το πεδίο του αθλητισμού και αγγίζει την κοινωνία μας. Τα θύματα αυτού του φαινομένου μπορεί να βιώσουν στη συνέχεια ψυχολογικές και συναισθηματικές επιπτώσεις, βάζοντας σε κίνδυνο την καριέρα τους, καθώς δεν μπορούν να διαχειριστούν την πίεση και τα συναισθήματά τους από την εχθρότητα που βίωσαν εντός ή εκτός γηπέδου. Επίσης, μπορεί να μειώνει την ευχαρίστηση και την αγάπη που νιώθουν για το άθλημα, επηρεάζοντας την απόδοσή τους και σε κάποιες περιπτώσεις να βάζουν τέλος στην καριέρα τους ή να ανυπομονούν να συμβεί, όπως στην περίπτωση του Ντάνι Ρόουζ, ο οποίος δύο φορές μέχρι τώρα έχει πέσει θύμα ρατσιστικής συμπεριφοράς. Σε δηλώσεις του μετά τον αγώνα της Εθνικής ομάδας της Αγγλίας κόντρα στο Μαυροβούνιο είχε πει χαρακτηριστικά, «Ανυπομονώ να αποσυρθώ από το ποδόσφαιρο μετά από όσα έζησα σήμερα».
Ο ρατσισμός στον αθλητισμό έχει μεγάλο αντίκτυπο και στην κοινωνία
Αυτές οι κατάπτυστες συμπεριφορές δεν επηρεάζουν μόνο τους αθλητές, αλλά έχουν και ευρύτερες κοινωνικές επιπτώσεις, στέλνοντας ένα επιζήμιο μήνυμα στην κοινωνία μας, διαιωνίζοντας παράλληλα επιβλαβή στερεότυπα. Οι εξέδρες γίνονται η βάση για την εκδήλωση ενεργειών που υπονομεύουν τις αρχές της ισότητας και δημιουργούν εμπόδια για την κοινωνική συνοχή και την οικοδόμηση μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς και ανισότητες.
Στις 14 Οκτωβρίου του 2019 μία μικρή μερίδα Βουλγάρων φιλάθλων χαιρετούσαν ναζιστικά μαύρους παίκτες της Αγγλίας στην αναμέτρηση των δύο ομάδων. Ο Ιβελίν Ποπόφ πήγε προς το μέρος τους και μάταια τους ζητούσε να αλλάξουν τακτική. Διακοπές υπήρξαν πολλές μέχρι το τέλος του αγώνα, αλλά το κακό είχε γίνει, αφού αυτή η συμπεριφορά μπήκε στα σπίτια όλου του κόσμου, είτε μέσω της τηλεόρασης, είτε μέσω του διαδικτύου. Οι δράστες πέτυχαν τον σκοπό τους διαφημίζοντας μία πρακτική που δηλητηριάζει το μυαλό αδύναμων χαρακτήρων και σπέρνουν το μίσος έναντι των συνανθρώπων μας που έχουν διαφορετικό χρώμα στο δέρμα τους ή διαφορετική καταγωγή.
Ο ρόλος των διεθνών ομοσπονδιών και των εγχώριων οργανισμών
Τα ανησυχητικά αυτά φαινόμενα έχουν θορυβήσει τις αθλητικές ομοσπονδίες και τους διεθνείς οργανισμούς με αποτέλεσμα να διοργανώνουν δράσεις για την καταπολέμηση του ρατσισμού. Τα Ηνωμένα Έθνη μέσω των μηχανισμών τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν χαράξει στρατηγικές προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον ρατσισμό στην κοινωνία και τον αθλητισμό. Οι δράσεις έχουν ως στόχο τη νεολαία, καθώς τα παιδιά και οι νεαροί άνθρωποι θα βάλουν τα θεμέλια για την εξάλειψη της παγκόσμιας πανδημίας του ρατσισμού.
Η FIFA, η UEFA, η FIBA και η Euroleague έχουν εφαρμόσει αρκετά σχέδια δράσης για να προωθήσουν την ποικιλομορφία και να βάλουν τέλος σε αντιλήψεις περί φυλετικής ανωτερότητας, ενώ έχουν ορίσει αυστηρές ποινές για τους… παραβάτες.
Εκστρατείες ευαισθητοποίησης πραγματοποιούν και οι εγχώριες λίγκες. Κάθε χρόνο η Super League, η Basket League και άλλα πρωταθλήματα ή διοργανώσεις αφιερώνουν αγωνιστικές και περνάνε μηνύματα μέσω των αθλητών κατά των διακρίσεων.
#SayNoToRacism #EKOBasketLeague #BasketLeague pic.twitter.com/1678Ie2jrW
— ΕΣΑΚΕ (@esakegr) June 2, 2020
Είναι αυτό όμως αρκετό; Φυσικά όχι, καθώς ο ρατσισμός είναι ένα παγκόσμιο, βαθιά ριζωμένο κακό που μολύνει τις κοινωνίες και υπερβαίνει γενεές.
Αντιμετώπιση και ευαισθητοποίηση
Χρειάζονται πολλά περισσότερα από μηδενική ανοχή σε οποιαδήποτε ενέργεια ρατσισμού ή υποβάθμισης των ανθρώπινων δικαιωμάτων, προκειμένου να εξαλειφθούν αυτά τα φαινόμενα στον αθλητισμό. Χρειάζεται συλλογική ευθύνη όλων των εμπλεκόμενων φορέων, δηλαδή από τους πρωταγωνιστές που είναι οι αθλητές και οι προπονητές μέχρι και τους παράγοντες ή τους προέδρους των ομοσπονδιών. Όλοι πρέπει να συμβάλλουν ενεργά στη δημιουργία μιας κουλτούρας ανεκτικότητας, σεβασμού και να ενθαρρύνονται πρωτοβουλίες που προωθούν την ισότητα και πάνω από όλα την ενότητα.
Η εκπαίδευση πρέπει να βρίσκεται στην πρώτη θέση της λίστας με την οργάνωση προγραμμάτων, σεμιναρίων και άλλων τέτοιων μορφών δράσεων που θα βοηθούν την αντιμετώπιση των βαθιά ριζωμένων προκαταλήψεων. Όλα αυτά και ακόμα περισσότερα θα πρέπει να εφαρμόζονται σε όλα τα επίπεδα του αθλητισμού, προωθώντας την ενσυναίσθηση, την κατανόηση και τον σεβασμό μεταξύ των συμμετεχόντων.
Ο δρόμος της λύσης
Το περιστατικό με τον Βινίσιους έφερε ξανά στην επιφάνεια το επίμονο πρόβλημα του ρατσισμού στον αθλητισμό. Είναι επιτακτική ανάγκη να ληφθούν άμεσα και ολοκληρωμένα μέτρα για την εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων στον κόσμο των σπορ. Όλοι πρέπει να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον χωρίς αποκλεισμούς που να αντέχει τη διαφορετικότητα και να στηρίζεται στις αρχές της ισότητας. Η ενότητα θα ανοίξει το δρόμο όπου όλοι οι αθλητές θα αγωνίζονται με ίσους όρους, χωρίς την παρενόχληση και την επιθετική συμπεριφορά ανεγκέφαλων, αλλά με ίσους και δίκαιους όρους ανταγωνισμού.
