133 π.Χ. (περίπου). Ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος επιστρέφει από την Πέργαμο στην Αθήνα, όπου και θα διαμείνει για περίπου δύο δεκαετίες και στη συνέχεια, κάπου στο 110 π.Χ. θα αφήσει την τελευταία του πνοή.
Σημαντικός ιστορικός, μαθητής του Διογένη, ο οποίος αναμείχθηκε και στην επιστημονική έρευνα του “Μουσείου” της Αλεξάνδρειας αλλά στην ιστορία έμεινε για άλλο λόγο. Ποιος είναι αυτός; η εξιστόρηση του μύθου του Δαίδαλου και του Ίκαρου.
Γιος του πρώτου ο δεύτερος, φυλακίστηκε μαζί με τον πατέρα του στον λαβύριθνο που έφτιαξε ο πρώτος, αφού κατέφυγε στην Κρήτη μετά και τις κατηγορίες περί δολοφονίας του τεχνίτη Τάλω. Αρχικά, ο Δαίδαλος κατασκεύασε τον περίφημο λαβύρινθο για να φυλακίσει ο Μίνωας εκεί τον μινώταυρο, γιο της Πασιφάης και του ταύρου του Ποσειδώνα. Όταν όμως ο βασιλιάς της Κρήτης έμαθε ότι ο Δαίδαλος βοήθησε την Πασιφάη να ενωθεί με τον ταύρο τότε φυλάκισε αυτόν και τον γιο στον λαβύρινθο.
Πανούργος μηχανικός ο Δαίδαλος, διόλου λάτρης του εγκλεισμού και των απαγορεύσεων, κατασκεύασε δύο ζευγάρια φτερά για εκείνον και τον γιό του, από πούπουλα πτηνών και κερί. Η εντολή που έδωσε ο πατέρας στον γιο ήταν να μην πετάξει ούτε πολύ ψηλά, διότι ο ήλιος θα έλιωνε το κερί, αλλά ούτε και πολύ χαμηλά, διότι η υγρασία της θάλασσας θα διέλυε τη συνοχή των φτερών.
Το αίμα του Ικάρου έβραζε. Θαμπώθηκε από τη μαγεία και το γαλάζιο του ελληνικού ουρανού. Ένιωσε ότι ήταν πια ελεύθερος και είχε όλον τον κόσμο στα φτερά του. Πέταξε ψηλά, πέταξε πολύ ψηλά, μέχρι που το όνειρο και η θέληση κατακρεμνίστηκαν μονομιάς από τη στιγνή πραγματικότητα. Ο ήλιος έλιωσε τα φτερά, το νήμα της ζωής του Ικάρου κόπηκε σε αυτό που έως και σήμερα ονομάζουμε Ικάριο Πέλαγος, νότια της Ικαρίας, η οποία πήρε το όνομά της από τον ενθουσιώδη αλλά και επιπόλαιο γιο του Δαιδάλου.
Ο προαναφερθείς μύθος μπορεί να βρει την ιδανική εφαρμογή του στον επαγγελματικό αθλητισμό και πως τα όνειρα και οι ελπίδες των αθλητών για την ύψιστη τιμή και δόξα μπορούν να δώσουν τη θέση τους στην κατακραυγή και την αποκαθήλωση. Αρκεί μόνο μία στιγμή για να καταστραφούν όλα όσα έχτισε κάποιος με κόπο σε βάθος δεκαετιών και φτάνει μονάχα μία λανθασμένη απόφαση για να βρεθεί ένας αθλητής από το ζενίθ στο ναδήρ.
Σε μία συνέντευξή του όταν ήταν ακόμα στο απόγειο της καριέρας του ο Μάικ Τάισον είχε πως “το να ψάχνει κάποιος για αθλητές που δεν παίρνουν φάρμακα, είναι σαν να ψάχνει για νερό στην έρημο Σαχάρα”.
Ένας άλλος θρύλος του αθλητισμού, ο Μάικλ Τζόρνταν είχε τονίσει αρκετές φορές πως “όταν το χρήμα μπήκε στον αθλητισμό τότε οι αθλητές αποφάσισαν πως η υγεία περνά σε δεύτερη μοίρα”.
Σπουδαίες προσωπικότητες. Άνθρωποι που μοιάζουν στα μάτια των κοινών θνητών υπεράνθρωποι, ικανοί να διαχειριστούν τα πάντα με τόση ευκολία που μοιάζει να ξεπερνά τα όρια της ανθρώπινης φύσης. Ωστόσο το ερώτημα που πάντα θα αιωρείται είναι το “που σταματά η ανθρώπινη φύση και που αναλαμβάνει η επιστήμη”.
Για πολλά χρόνια, οι συζητήσεις περί ντόπινγκ αποτελούσαν ταμπού και τόσο οι αθλητές όσο και όλοι όσοι εμπλέκονταν στο χώρο του αθλητισμού κρατούσαν το στόμα τους ερμητικά κλειστό όταν οι κουβέντες περί αναβολικών ουσιών έπεφταν στο τραπέζι.
Δεν υπήρχε αθλητής που να βρισκόταν μπροστά από ένα μικρόφωνο και όταν του γινόταν κάποια ερώτηση περί απαγορευμένων ουσιών να δίσταζε να απαντήσει με απόλυτη ευθύτητα και ειλικρίνεια “δεν έχω πάρει ποτέ στη ζωή μου. Το θεωρώ άδικο προς τον εαυτό μου αλλά και προς όλους όσοι με βοηθούν καθημερινά να πετύχω τους στόχους μου. Επίσης, το θεωρώ άδικο προς τους συναθλητές μου. Αυτό που μετράει περισσότερο απ’ όλα είναι η υγεία μας”.
Πόσες φορές έχουμε ακούσει αυτές τις ατάκες από αθλητές; άπειρες!. Πόσες φορές έχουμε πιστεί εμείς οι ίδιοι, οι κοινοί θνητοί ότι μάλλον αυτός που μιλάει και πληρώνεται εκατομμύρια δολάρια/ευρώ έχει δίκιο και πως δεν θα έθετε ποτέ τη ζωή του σε κίνδυνο για ένα μετάλλιο, ένα πρωτάθλημα, ένα παγκόσμιο ρεκόρ.
Κανείς δεν θα ρίσκαρε τη ζωή του για τα παραπάνω. Πολλοί όμως ρισκάρουν τις ζωές τους γι’ αυτά που κρύβονται πίσω από τα προφανή. Τα χρήματα δηλαδη. Ένα μετάλλιο θα φέρει συμφωνίες εκατομμυρίων, τιμητικές διακρίσεις, δημοσιότητα πέρα από κάθε φαντασία, συμβόλαια που θα μπορέσουν να εξασφαλίσουν τις ζωές όλων των συγγενών αυτού του αθλητή.
Προκαλεί εντύπωση πως τα περισσότερα περιστατικά σκανδάλων ντόπινγκ έχουν καταγραφεί σε Ολυμπιακούς Αγώνες. Όχι γιατί οι αθλητές έχουν μεγαλύτερο κίνητρο αλλά γιατί πολύ απλά οι έλεγχοι αγγίζουν τα όρια της αρτιότητας και της αυστηρότητας, με την Επιτροπή να προσπαθεί να διατηρήσει το πνεύμα των Αγώνων αναλλοίωτο ανά τους αιώνες εις μάτην.
Πάμε να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή όμως…
Δώσμου να πιω το δηλητήριο…
Το πρώτο καταγεγραμμένο περιστατικό ντόπινγκ έχει τις ρίζες του πολύ παλαιότερα απ’ ότι φανταζόμαστε. 1904!. Ο Τόμας Χικς, μαραθωνοδρόμος, δηλητηρίασε εν γνώσει του τον εαυτό του με στριχνίνη, η οποία σε μικρές δόσεις μπορεί δυνητικά να αυξήσει την απόδοση ενός αθλητή.
Ο Χικς κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο και στη γραμμή του τερματισμού κατέρρευσε ακουμπώντας τον θάνατο. Μετά την κούρσα βρέθηκε θετικός στη συγκεκριμένη ουσία όπως και πολλοί συναθλητές του και αποκλείστηκε δια βίου από τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
1927: Η αρχή της καταστροφής
Το 1927 αποτελεί μία χρονιά – ορόσημο. Ο Φρεντ Κοχ, βιοχημικός από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο ανακάλυψε πως η χρήση τεστοστερόνης, την οποία εξήγαγε από τους όρχεις ταύρων, μπορούσε να συμβάλλει σημαντικά στη μυική αύξηση. Ωστόσο, το “μπαμ” έγινε οκτώ χρόνια αργότερα, όταν ο Λέοπολντ Ρουτζίτσκα, χημικός από τη Σοβιετική Ένωση κατάφερε να κατασκευάσει συνθετική τεστοστερόνη αλλάζοντας τη χημική σύνθεση/δομή της χοληστερίνης.
Η σουηδική φαρμακευτική εταιρία CIBA ήταν εκείνη που το πήγε ένα βήμα παρακάτω και κατασκεύασε το περίφημο dianobol, ένα στεροειδές φάρμακο, η ονομασία του οποίου στη φαρμακευτική διάλεκτο είναι μεθανδροστενολόνη. Ουσιαστικά, αυτό το σκεύασμα δημιουργήθηκε για να “κατευνάσει” τα έντονα ανδρογενή συμπτώματα που είχαν οι αθλητές, κυρίως της Σοβιετικής Ένωσης, που το “παράκαναν” με τις ενέσεις τεστοστερόνης, όπως και αυτοί της Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας.
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα φυσικά είναι αυτό της Χάιντι/Αντρέας Κρίγκερ. Η Χάιντι Κρίγκερ ήταν αθλήτρια σφαιροβολίας της Ανατολικής Γερμανίας, μίας χώρας η οποία προμήθευε τους αθλητές/αθλήτριες για πάνω από 20 χρόνια με αναβολικές ουσίες.
Στο ντοκιμαντέρ, το οποίο αξίζει να ψάξετε και να παρακολουθήσετε, η Χάιντι αναγκάστηκε να κάνει εγχείρηση αλλαγής φύλου όταν αποσύρθηκε το 1990 από την ενεργό δράση λέγοντας: «Όλα αυτά τα χάπια σκότωσαν την Χάιντι. Μας κατέστρεψαν τις ζωές για να κάνουν την χώρα να φαίνεται πανίσχυρη. Κάτι που βέβαια δεν ήταν. Είναι εγκληματίες σαν τους Ναζί».
Φυσικά, όσο η επιστήμη προχωρά τόσο τα σκευάσματα γίνονται πιο περίπλοκα, πιο αποτελεσματικά, πιο ανθεκτικά και πιο έξυπνα.
Μέσα σε δύο χρόνια, από το 1992 έως το 1994 η Κίνα κατάφερε να γίνει η απόλυτη κυρίαρχος του υδάτινου κόσμου. Από τα τέσσερα χρυσά μετάλλια στους Ολυμπιακούς της Βαρκελώνης το 1992 στα δώδεκα χρυσά μετάλλια, δύο χρόνια αργότερα στο Παγκόμιο και κάπου εκεί ήρθαν στο φως της δημοσιότητας στοιχεία που έδειχναν πως γινόταν συστηματική χρήση αναβολικών/στεροειδών από τα περισσότερα μέλη της κινεζικής ομάδας, ανάμεσά τους και η “βασίλισσα” της πισίνας τότε Wu Yanyan. Μάλιστα, στους Ολυμπιακούς του Σίδνεϋ 27(!) μέλη της Κίνας αποχώρησαν από την αποστολή όταν τους ζητήθηκε να δώσουν αίμα.
2012: Το “Τσέρνομπιλ” του αθλητισμού
Το 2012 ξεκίνησε μία μακροχρόνια και ενδελεχής έρευνα από τον παγκόσμιο οργανισμό ελέγχου ντόπινγκ, η οποία αφορούσε τη Ρωσία. Αυτή η έρευνα έμελλε να είναι το “τενεκεδάκι με τα σκουλίκια” όπως αρέσκονται να αποκαλούν οι Αμερικανοί ή αλλιώς ο ασκός του Αιόλου.
Συνταρακτικά δεδομένα βγήκαν στην επιφάνεια, αποκαλύψεις οι οποίες οδήγησαν σε ένα ντόμινο αντιδράσεων και εξελίξεων. Αρχικά, αποκαλύφθηκε ότι το 99% των Ρώσων αθλητών και αθλητριών που συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς του Λονδίνου το 2012 ήταν ντοπαρισμένοι.
Ο Βλάντιμιρ Πούτιν τήρησε σιγήν ιχθύος αλλά στο παρασκήνιο διαδραματίστηκαν σκηνές απείρου κάλους, οι οποίες οδήγησαν σε καρατόμηση πολλών και σημαντικών ανθρώπων, οι οποίοι αποτελούσαν τη ραχοκοκκαλιά του ρωσικού αθλητισμού.
Η πλειοψηφία των Ρώσων αθλητών αρνήθηκε τις κατηγορίες, τα κεντρικά γραφεία της ρωσικής ομοσπονδίας ντόπινγκ στη Μόσχα, λέγεται, πως έλαβαν εντολή για να καταστρέψουν τεράστιο αριθμό δειγμάτων των αθλητών τους και η συνέχεια περιγράφεται γλαφυρά στο εξαιρετικό ντοκυμαντέρ “Icarus”, το οποίο μπορείτε να βρείτε και να παρακολουθήσετε.
2012: Το φαινόμενο “Άρμστρονγκ”
Φυσικά, από αυτό το κείμενο δεν θα μπορούσε να απουσιάζει το όνομα του Λανς Άρμστρονγκ. Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αθλητή που έφτασε στο ζενίθ και γεύτηκε με όλο του το είναι την “αποκαθήλωση” από το πάνθεον των σπουδαίων αθλητών.
Ξεκίνησε ως role model μιας και ήταν ένας αθλητής/ποδηλάτης ο οποίος πάλεψε με τον καρκίνο και τον νίκησε. Έγινε το απόλυτο είδωλο της Nike, ο κόσμος έκανε ουρές έξω από τα καταστήματά της για να προμηθευτεί εκείνο το αλήστου μνήμης κίτρινο βραχιολάκι που είχε επάνω του χαραγμένη τη φράση “livestrong”, και τα έσοδα του οποίου πήγαιναν στη μάχη κατά του καρκίνου.
Επτά φορές νικητή του γύρου της Γαλλίας, του ποδηλατικού “Έβερεστ” αν θέλετε για κάθε αθλητή ή φαν αυτού του σπορ. Αρχικά υπήρξε αμφισβήτηση των πάντων απ’ τον ίδιο. Έξι χρόνια κράτησε αυτό το μαρτύριο αναίρεσης κάθε κατηγορίας περί ντόπινγκ αλλά εν τέλει η ανθρώπινη του φύση τον “έσπασε” και ο ίδιος παραδέχθηκε τη χρήση αναβολικών ουσιών.
Αυτό έφερε αλυσιδωτές αντιδράσεις στο χώρο του μάρκετινγκ και του αθλητισμού. Του αφαιρέθηκαν όλοι οι τίτλοι που είχε κατακτήσει, η Nike έσπασε φυσικά το δια βίου συμβόλαιο που είχε μαζί του πληρώνοντας και εκείνη με τη σειρά της το τίμημα του ντόπινγκ έχοντας ζημιές εκατομμυρίων και ο ίδιος ο Άρμστρονγκ ομολόγησε στην Όπρα Γουίνφρεϊ, το πόσο αναμεμειγμένος ήταν στον κόσμο των αναβολικών ουσιών, μοιάζοντας περισσότερο άνθρωπος από ποτέ.
Τα δάκρυα της Μάριον
Το έτος 2000 το όνομα “Μάριον Τζόουνς” ίσως ήταν το πιο γνωστό όνομα αθλητή στον πλανήτη. Η Αμερικανίδα αθλήτρια είχε πραγματοποιήσει εξωπραγματικές εμφανίσεις στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϋ και όλοι μιλούσαν για τα κατορθώματά της.
Εκείνη με τη σειρά της ύψωνε στον ουρανό την αστερόεσα και γεμάτη περηφάνια μιλούσε για το πως έφτασε να κατακτήσει πέντε ολυμπιακά μετάλλια, τρία χρυσά και δύο χάλκινα. Ο θρόνος της στο αθλητικό πάνθεον έμεινε κενός μετά από τρία χρόνια, όταν και ξεκίνησε η έρευνα εις βάρος της.
Έως και το 2007 δεν αποδεχόταν καμία κατηγορία. Τότε ήταν που παραδέχτηκε πως ξεκίνησε να κάνει χρήση “καθαρών” στεροειδών λίγες εβδομάδες πριν την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αυστραλία και ξεκίνησε και αυτή με τη σειρά της το δρόμο προς την “κόλαση” του Δάντη.
2000-2004: Η Ελλάδα της “αλλαγής”
Το 2004 αποτελεί μία χρονιά – ορόσημο για τα ελληνικά δεδομένα. Η Ελλάδα αναλαμβάνει τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων και όλος ο αθλητικός κόσμος εντός των συνόρων μπαίνει σε μια διαδικασία υποχρεωτικής επιτυχίας.
Οι επιτυχίες ήρθαν αλλά στη συνέχεια υπήρξαν ειδήσεις – βόμβες για αρκετούς από τους αθλητές που σήκωσαν ψηλά την ελληνική σημαία.
Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα αυτών ήταν η Πηγή Δεβετζή, η εθνική ομάδα Άρσης Βαρών υπό την καθοδήγηση του προπονητή Χρήστου Ιακώβου, η Αναστασία Τζουμελέκα, η Φανή Χαλκιά, ο Γιάννης Δρυμωνάκος και φυσικά η πολύκροτη υπόθεση των Κεντέρη και Θάνου που είναι ίσως και η πιο “σκοτεινή” μιας και έως και σήμερα δεν έχουμε μάθει εάν τελικά οι δύο αθλητές ήταν ντοπέ.
Ποικιλία, το προσόν μας…
Μία από τις πιο πρόσφατες και πολύκροτες υποθέσεις ντόπινγκ ήταν αυτή της Μαρία Σαράποβα. To 2016 η σπουδαία αυτή τενίστρια βρέθηκε θετική στην ουσία meldonium, ένα φάρμακο για την καρδιά, το οποίο η “Μάσα” έπαιρνε για χρόνια και δεν ήταν εξ αρχής απαγορευμένο για τους αθλητές.
Η WADA το προσέθεσε στη λίστα της την πρώτη Ιανουαρίου 2016 σε ένα μέιλ της, το οποίο η Σαράποβα προσπέρασε και συνέχισε να παίρνει το φάρμακο.
Στις 7 Μαρτίου του ίδιου έτους βρέθηκε θετική στο εν λόγω φάρμακο. Η ITF την απέκλεισε από κάθε είδους διοργάνωση για δύο χρόνια και η Σαράποβα θα έλεγε στη συνέχεια πως “ένιωσα σαν να ήμουν παγιδευμένη. Δεν έχω πάρει ποτέ στη ζωή μου αναβολικά, αλλά ένιωσα πως είναι να σε κρίνουν γι’ αυτό”.
Το ντόπινγκ δεν καταλαβαίνει από σύνορα, σπορ, προσωπικότητες. Τα τελευταία χρόνια βρέθηκαν θετικοί σε έλεγχο ντόπινγκ ακόμα και αθλητές του μπριτζ και αυτό δείχνει το πόσο ευάλωτος είναι ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην προοπτική της επιτυχίας.
Όπως και να χει, η ουσία είναι απλή. Ο Τζόρνταν είχε απόλυτο δίκιο και είναι φυσικό και επακόλουθο. Η πίεση η οποία ασκείται στους επαγγελματίες αθλητές για επιτυχίες είναι τόσο μεγάλη με αποτέλεσμα η ορθή κρίση να πηγαίνει βόλτα και τη θέση της να παίρνει η εύκολη λύση και η ανηθικότητα.
Αυτό που θα πρέπει να γίνει αντιληπτό είναι πως οι αθλητές αποτελούν στις περισσότερες των περιπτώσεων απλά πιόνια, τα οποία μετακινούν είτε οι μάνατζερς είτε οι τεράστιοι εμπορικοί κολοσσοί προκειμένου να πετύχουν αυτό που θέλουν και αυτό δεν είναι άλλο από την αύξηση των πωλήσεων.
Διαβάστε εδώ την ιστορία και την εξέλιξη του ντόπινγκ έως και τη δεκαετία του 1980