Για δεκαετίες οι φίλοι της Τότεναμ έχουν εντάξει τη λέξη «Yid» στην οπαδική τους ταυτότητα. Πλέον όμως διώκονται κάθε φορά που την ξεστομίζουν στο γήπεδο, φέρνοντας στο προσκήνιο το περίπλοκο θέμα του αντισημιτισμού στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο.
Όπως έγινε γνωστό, τρεις φίλαθλοι των «σπερς», ο 31χρονος Γκάρι Γουάιμπρο, ο 24χρονος Σαμ Πάρσονς και ο 52χρονος Πίτερ Ντίτσμαν θα παρουσιαστούν σε δικαστήριο στις αρχές του Φλεβάρη προκειμένου να δικαστούν για χρήση απειλητικών και προσβλητικών εκφράσεων.
Οι δύο πρώτοι κατηγορούνται ότι φώναξαν τη λέξη «Yid» στο παιχνίδι Γιουρόπα Λιγκ με τη Σέριφ τον περασμένο Νοέμβριο, ενώ ο τρίτος θα δικαστεί για την ίδια έκφραση, την οποία φώναξε στο γήπεδο κατά τη διάρκεια του αγώνα με τη Γουέστ Χαμ για την Πρέμιερ Λιγκ στις 6 του περασμένου Οκτωβρίου.
Τους τελευταίους μήνες, η αγγλική ομοσπονδία εισήγαγε νέους κανονισμούς προειδοποιώντας πως όσοι χρησιμοποιούν τη συγκεκριμένη λέξη στο γήπεδο κινδυνεύουν με ποινική δίωξη, ενώ η αστυνομία έχει προβεί και προηγουμένως σε συλλήψεις οπαδών που φώναξαν «Yid», αλλά παράλληλα και σε αντίστοιχες διώξεις για αντισημιτικά «τιτιβίσματα» στο Twitter εναντίον της Τότεναμ.
Παρ’ όλα αυτά, οι οργανωμένοι οπαδοί της Τότεναμ υποστηρίζουν ότι δεν χρησιμοποιούν τη λέξη «Yid» υποτιμητικά για τους Εβραίους, αλλά με υπερηφάνεια, σε μία ιστορία που έχει ξεκινήσει εδώ και περίπου τριάντα χρόνια.
Γιατί «Yids»;
Η λέξη «Yid» είναι μία προσφώνηση για τους Εβραίους που προέρχεται από τη γλώσσα Γίντις και αναλόγως με το πώς προφέρεται ή τις συνθήκες κάτω από τις οποίες χρησιμοποιείται, μπορεί να εκληφθεί και ως προσβλητική. Πώς όμως κατέληξε να αποτελεί μέρος της οπαδικής ταυτότητας στις εξέδρες του «Γουάιτ Χαρτ Λέιν»;
Σύμφωνα με το βιβλίο του Franklin Foer «How Soccer Explains the World» («Πώς το ποδόσφαιρο εξηγεί τον κόσμο»), οι ρίζες της συγκεκριμένης σύνδεσης έχουν να κάνουν με την ανθρωπογεωγραφία των συνοικιών του Λονδίνου. Αν και σε πολλές περιοχές της αγγλικής πρωτεύουσας κατοικούν Εβραίοι, η περιοχή του Stamford Hill, πολύ κοντά στο γήπεδο της Τότεναμ, αποτελούσε πάντα πυρήνα των Χασιδιστών Εβραίων, οι οποίοι ξεχώριζαν στους δρόμους της πόλης ως μία «κλειστή» κοινότητα που αρνούνταν να προσαρμοστεί στη «μοντέρνα» εποχή, διατηρώντας την ορθόδοξη εβραϊκή πίστη και την παραδοσιακή ενδυμασία.
Έτσι, οι «σπερς» δεν άργησαν να χαρακτηριστούν ως «εβραϊκό» κλαμπ από τους αντιπάλους τους και ειδικά από αυτούς της Τσέλσι, έστω κι αν στο «Στάμφορντ Μπριτζ» υπήρχε πάντα αρκετά σημαντική εβραϊκή παρουσία (ακόμα και ο σημερινός ιδιοκτήτης των «μπλε», Ρόμαν Αμπράμοβιτς έχει εβραϊκή καταγωγή). Οπαδοί της Τσέλσι αλλά και πολλών άλλων ομάδων με ακροδεξιές απόψεις, σε κάθε ματς με την Τότεναμ επιδίδονταν σε ρεσιτάλ αντισημιτικών συνθημάτων, με αναφορές στον Χίτλερ, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τους θαλάμους αερίων.
«Ο Κλίνσμαν τώρα είναι Εβραίος»
Αρχικά, οι φίλοι των «σπερς» αντιδρούσαν με αδιαφορία στα αντισημιτικά συνθήματα των αντιπάλων, ή άλλαζαν το θέμα απαντώντας με κάποιο άλλο σύνθημα. Όλα άλλαξαν όμως στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Όπως αναφέρει ο Foer, σημείο καμπής ήταν ένα εκτός έδρας παιχνίδι με τη Μάντσεστερ Σίτι.
Κατά τη διάρκεια του αγώνα, οι οπαδοί των «πολιτών» φώναξαν σύνθημα με το οποίο απειλούσαν πως θα τριγυρνούσαν στην περιοχή του Τότεναμ επιδεικνύοντας τους .μη περιτετμημένους ανδρισμούς τους! Εκείνη τη μέρα, οι «σπερς» αποφάσισαν επιτέλους να απαντήσουν. Οι εβραϊκής καταγωγής οπαδοί της Τότεναμ που βρίσκονταν στο γήπεδο συγκεντρώθηκαν και κατέβασαν τα παντελόνια τους στις εξέδρες, επιδεικνύοντας με υπερηφάνεια τη δική τους .γυμνή αλήθεια για το θέμα!
Αφού έτσι κι αλλιώς είχαν λάβει από τους αντιπάλους την «ταμπέλα» των Εβραίων, αποφάσισαν να την υιοθετήσουν οπαδικά ως αμυντικό μηχανισμό έναντι των υπολοίπων. Έτσι, οι χούλιγκαν των «σπερς» (σε μία εποχή πριν από την Πρέμιερ Λιγκ, τα μοντέρνα γήπεδα και τις κάμερες παρακολούθησης) άρχισαν να συστήνονται ως «Yids» και «Yid Army», κάνοντας το αστέρι του Δαβίδ σύμβολό τους. Γρήγορα αυτό πέρασε και στους mainstream φιλάθλους της Τότεναμ και έτσι από τότε κάθε σκόρερ της Τότεναμ αποθεώνεται από την εξέδρα ως «Yiddo» και οι αγαπημένοι των φιλάθλων της αποκτούν το χαϊδευτικό παρατσούκλι «Εβραίοι».
Χαρακτηριστικά, όταν η Τότεναμ απέκτησε τον Γερμανό παγκόσμιο πρωταθλητή Γιούργκεν Κλίνσμαν, στο «Γουάιτ Χαρτ Λέιν» φώναζαν στον ρυθμό ενός διάσημου τραγουδιού από την ταινία Mary Poppins: «Chim-chiminee, chim-chiminee/Chim-chim churoo/Jurgen was a German/But now he’s a Jew». Ο Γιούργκεν ήταν Γερμανός αλλά τώρα είναι Εβραίος!
Ακόμα και σήμερα πριν από τα ματς της Τότεναμ, έξω από το «Γουάιτ Χαρτ Λέιν» πωλούνται μπλουζάκια με σλόγκαν του τύπου «Yid4ever». Σε θεσμικό επίπεδο, οι δεσμοί της Τότεναμ με την εβραϊκή κοινότητα παραμένουν ισχυροί. Οι δύο τελευταίοι ιδιοκτήτες της, σερ Άλαν Σούγκαρ και Τζο Λιούις είναι εβραϊκής καταγωγής, όπως και ο νυν πρόεδρός της, Ντάνιελ Λίβι.
Παρ’ όλα αυτά, οι Εβραίοι του Λονδίνου παρακολουθούσαν στη συντριπτική πλειοψηφία τους με καχυποψία την ταυτοποίησή τους με μία ποδοσφαιρική ομάδα. Από τη μία όπως είναι λογικό προσβάλλονται από τα αντισημιτικά συνθήματα των αντιπάλων. Από την άλλη, θεωρούν πως ο χαρακτηρισμός των οπαδών της ως «Yids», όχι μόνο δεν βοηθά στην καταπολέμηση του αντισημιτισμού και του ρατσισμού, αλλά προβάλλει τους Εβραίους ως κάτι το διαφορετικό, αφήνοντάς τους ευάλωτους σε ρατσιστικά σχόλια.
Τα τελευταία χρόνια, Λονδρέζοι δικηγόροι μάχονται για την απαγόρευση της χρήσης της έκφρασης «Yid» από τους φίλους των «σπερς», η διοίκηση των οποίων ζήτησε τη γνώμη του κόσμου μέσω ειδικών ερωτηματολογίων. Ακόμα και ο Πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον πήρε θέση στην απόφαση της FA να απαγορεύσει την εν λόγω λέξη δηλώνοντας στην εφημερίδα «Jewish Chronicle»: «Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο να χρησιμοποιείται η λέξη ”Yid” ως αυτοάμυνα από τους φίλους της Τότεναμ και τη χρήση της από άλλους οπαδούς προσβλητικά. Τα κηρύγματα μίσους πρέπει να διώκονται ακριβώς μόνο όταν τροφοδοτούνται από το μίσος».
Παρόμοια είναι η άποψη των οργανωμένων οπαδών του Tottenham Supporters Trust, που σχολιάζοντας τις πρόσφατες διώξεις οπαδών τόνισε: «Παραμένει πιστεύω μας πως όταν η λέξη χρησιμοποιείται σε ποδοσφαιρικό περιβάλλον από τους φιλάθλους της Τότεναμ, δεν υπάρχει καμία πρόθεση προσβολής απέναντι σε οποιοδήποτε μέλος της εβραϊκής κοινότητας».
Η σχετική συζήτηση συνεχίζεται στην Αγγλία, αλλά πλέον αν φωνάξεις «Yid» σε οποιοδήποτε γήπεδο κινδυνεύεις με σύλληψη και δικαστήριο.
ΑΛΛΟΙ «ΕΒΡΑΪΚΟΙ» ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ
Άγιαξ
Η μόνη ομάδα που μπορεί να συναγωνιστεί (ή και να ξεπεράσει) την Τότεναμ στην υιοθέτηση της εβραϊκής ταυτότητας είναι ο Άγιαξ. Παρ’ όλο που ο εβραϊκός πληθυσμός στο Άμστερνταμ μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο συρρικνώθηκε, στο γήπεδο του «Αίαντα» κυριαρχεί ακόμα το αστέρι του Δαβίδ και η ισραηλινή σημαία. Οι φανατικοί οπαδοί της χαρακτηρίζουν εαυτούς ως «Super Jews» («Σούπερ Εβραίοι»), ενώ ένα από τα αγαπημένα συνθήματά τους είναι το «Joden, Joden» («Εβραίοι, Εβραίοι»).
Η ισραηλινή σημαία στο γήπεδο του Άγιαξ
Όπως και με τους «σπερς», οι ρίζες της σύνδεσης των Εβραίων με τον Άγιαξ είναι γεωγραφικές, καθώς η πρώτη έδρα του «Αίαντα» ήταν κοντά στην εβραϊκή συνοικία του Άμστερνταμ και αρκετοί Εβραίοι παρακολουθούσαν τα παιχνίδια της ομάδας.
Ωστόσο, ο Άγιαξ χαρακτηρίστηκε «εβραϊκό» κλαμπ από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 και τις αρχές αυτής του 1970. Αρκετοί παίκτες (με σημαντικότερο τον Σιάκ Σβαρτ), είχαν εβραϊκή καταγωγή, όπως και ο πρόεδρος της ομάδας του Total Football Γιάπ Φαν Πράαχ, αλλά και ο θρυλικός φυσιοθεραπτυτής Σάλο Μίλερ, ο οποίος φρόντιζε τους παίκτες και αποτελούσε χαρακτηριστική φιγούρα στα αποδυτήρια.
Η μεγάλη ομάδα του Κρόιφ, διασκέδαζε στα αποδυτήρια με εβραϊκά αστεία και εκφράσεις Γίντις, ενώ είχε γίνει παράδοση πριν από τα ματς οι παίκτες να δοκιμάζουν λίγο εβραϊκό σαλάμι! Ένας αστικός μύθος στην Ολλανδία, αναφέρει πως ακόμα και ο ίδιος ο Κρόιφ είναι Εβραίος. Αυτό μπορεί να μην ισχύει, αλλά ο «Ιπτάμενος Ολλανδός» έχει συγγενείς Εβραίους από την οικογένεια της συζύγου του, ενώ έχει επισκεφτεί αρκετές φορές το Ισραήλ και μάλιστα έχει φωτογραφηθεί φορώντας το εβραϊκό καπελάκι γιάρμουλκε, με το νούμερο «14» που φορούσε στη φανέλα του!
Ο αστικός μύθος στην Ολλανδία θέλει Εβραίο τον Γιόχαν Κρόιφ!
Οι αντίπαλοι οπαδοί, ιδίως αυτοί της Φέγενορντ, άρχισαν να φωνάζουν αντισημιτικά συνθήματα στα ματς εναντίον του Άγιαξ, οι οπαδοί του οποίου αντέδρασαν όπως θα αντιδρούσαν αργότερα και αυτοί της Τότεναμ, δηλαδή υιοθετώντας την εβραϊκή ταυτότητα για την ομάδα τους.
Όλο αυτό πάντως αποξένωσε αρκετούς Εβραίους φίλους του Άγιαξ που σταμάτησαν να πηγαίνουν στο γήπεδο λόγω των αντισημιτικών συνθημάτων, ενώ και η διοίκηση προσπάθησε (μάταια) να αποσυνδέσει τον Άγιαξ από το όλο ζήτημα, ώστε να αποφύγει αντισημιτικές εκδηλώσεις στο γήπεδό της από αντιπάλους.
Οι Εβραίοι του Άμστερνταμ δεν αισθάνονται άνετα με τα συνθήματα της Φέγενορντ, αλλά ούτε και με την απάντηση των οπαδών του Άγιαξ «βομβαρδίστε το Ρότερνταμ», σε μία υπενθύμιση του βομβαρδισμού από τους Ναζί που κατέστρεψε το κέντρο του Ρότερνταμ πριν την κατάληψη της χώρας από τους Γερμανούς.
Παρ’ όλα αυτά, το παράξενο θέαμα του ξανθού Ολλανδού με τη μπυροκοιλιά και τη σημαία του Ισραήλ στο χέρι, συναντάται ακόμα στην Amsterdam Arena.
ΜΤΚ Βουδαπέστης
Είναι η δεύτερη πιο επιτυχημένη ομάδα της Ουγγαρίας σε κατακτήσεις πρωταθλημάτων. Ήταν η πρώτη μαγυάρικη ομάδα που έπαιξε στο Κύπελλο Πρωταθλητριών. Από τις τάξεις της προήλθε ένα από τα μεγάλα αστέρια της μεγάλης Εθνικής Ουγγαρίας της δεκαετίας του 1950 (ο Νάντορ Χιντεγκούτι), αλλά και ο προπονητής της Γκούσταβ Σέμπες.
Ωστόσο, σε κανένα εντός έδρας παιχνίδι της ΜΤΚ Βουδαπέστης δεν θα δει κανείς πάνω από 2.000 φιλάθλους, ενώ σπάνια στους δρόμους της ουγγρικής πρωτεύουσας θα δει κανείς κάποιον να κυκλοφορεί φορώντας τα μπλε και λευκά χρώματα της φανέλας της. Γιατί; Πολύ απλά, γιατί η ΜΤΚ θεωρείται στην Ουγγαρία ως «εβραϊκό κλαμπ», καθώς ιδρύθηκε το 1888 από επιφανείς επιχειρηματίες της Βουδαπέστης, πολλοί εκ των οποίων ήταν μέλη της εβραϊκής κοινότητας. Τότε, η εβραϊκή κοινότητα ήταν τόσο ισχυρή στη Βουδαπέστη, που πολλοί την χαρακτήριζαν ως «Judapest».
Παρ’ όλο που πλέον η ΜΤΚ δεν έχει κάποια άμεση σύνδεση με τους Εβραίους, με την έξαρση του αντισημιτισμού στη χώρα έγινε η ομάδα που οι περισσότεροι λατρεύουν να μισούν.
Ειδικά στα ντέρμπι με την Φερεντσβάρος , οι ακροδεξιοί οπαδοί της τελευταίας ξεδιπλώνουν σε πλήρη έκφραση το ανατριχιαστικό ρεπερτόριο ρατσιστικών και αντισημιτικών συνθημάτων τους.
Ρόμα vs Λάτσιο
Στην Ιταλία και πιο συγκεκριμένα στη Ρώμη, αντίθετα με τις περιπτώσεις των Τότεναμ και Άγιαξ, οι οπαδοί των δύο μεγάλων ομάδων της πόλης προσπαθούν να «βγάλουν» από πάνω τους την «ταμπέλα» του Εβραίου και να την κολλήσουν στον απέναντι, σε έναν πόλεμο ρατσισμού και αντισημιτισμού που κρατά δεκαετίες.
Πριν από μερικές εβδομάδες, οι τοίχοι, τα φανάρια και οι πινακίδες οδικής σήμανσης της Ρώμης γέμισαν από αυτοκόλλητα που απεικόνιζαν την Άννα Φρανκ (την έφηβη που έγραψε το περίφημο «Ημερολόγιο» καταγράφοντας τις ημέρες όπου κρυβόταν με την οικογένειά της από τους Ναζί σε ένα σπίτι στο Άμστερνταμ, πριν πεθάνει στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλσεν) να φοράει μία φανέλα της Ρόμα.
Η Άννα Φρανκ με φανέλα της Ρόμα σε αυτοκόλλητο σε τοίχο της Ρώμης
Σύμφωνα με τα ιταλικά ΜΜΕ, αυτό αποτέλεσε το τελευταίο επεισόδιο στην κόντρα ανάμεσα στους ακροδεξιούς οπαδούς της Ρόμα και της Λάτσιο για το ποια από τις δύο ομάδες είναι «εβραϊκή».
Τα αυτοκόλλητα βγήκαν ως απάντηση σε συνθήματα που είχαν γραφτεί νωρίτερα σε τοίχους της Ρώμης με περιεχόμενο όπως «η Άννα Φρανκ είναι Λάτσιο».
Παλαιότερα, σε ματς της Ρόμα με τη Λιβόρνο (γνωστή για τους αριστερούς «τιφόζι» της), είχε εμφανιστεί πανό με το μήνυμα «Λάτσιο, Λιβόρνο, ίδιο αρχικό γράμμα, ίδιοι φούρνοι», ενώ οι «λατσιάλι» έχουν ανεβάσει κατά καιρούς δικό τους πανό σε ντέρμπι με αντισημιτικό, και αντί-«τζιαλορόσι» περιεχόμενο όπως «η ιστορία είναι πάντα η ίδια. Στο πέτο σας ένα αστέρι», αναφερόμενο στο αστέρι του Δαβίδ που ανάγκαζαν οι Ναζί να φορούν οι Εβραίοι στις περιοχές που είχαν καταλάβει.
Παρ΄όλα αυτά, μερικές φορές ο αντισημιτισμός καταφέρνει να ενώνει και τους αιώνιους εχθρούς της ιταλικής πρωτεύουσας. Πριν από ματς Γιουρόπα Λιγκ της Λάτσιο με την Τότεναμ πέρσι, επτά Άγγλοι οπαδοί μεταφέρθηκαν σε νοσοκομείο έπειτα από επίθεση που δέχτηκαν από ενωμένους Ιταλούς «τιφόζι» της Λάτσιο και της Ρόμα, που αποφάσισαν να .καθαρίσουν τους δρόμους της «αιώνιας πόλης» από τους Άγγλους «Yids»!
«Λάτσιο-Λιβόρνο. Ίδιο αρχικό γράμμα, ίδιος φούρνος»
Η πιο επιτυχημένη εβραϊκή ομάδα όλων των εποχών
Υπάρχουν λοιπόν οι ομάδες που υιοθετούν την εβραϊκή ταυτότητα, απρόθυμα ή όχι, υπάρχει όμως και το ιδιαίτερο παράδειγμα ενός εβραϊκού συλλόγου, ο οποίος θεωρούνταν ως ένας από τους κορυφαίους της Ευρώπης στα προπολεμικά χρόνια και έπαιζε περήφανα με έμβλημά του το Αστέρι του Δαβίδ στη φανέλα.
Ο λόγος για την Χακόα της Βιέννης, που ιδρύθηκε το 1909 στην αυστριακή πρωτεύουσα. «Hakoah», σημαίνει «δύναμη» στα εβραϊκά και ο σύλλογος έκανε το όνομά του πράξη το 1925 κατακτώντας το πρώτο της και μοναδικό πρωτάθλημα Αυστρίας.
Η Χακόα ήταν από τους πρώτους ποδοσφαιρικούς συλλόγους που προώθησαν το όνομά τους παγκοσμίως, κάνοντας περιοδείες σε Ευρώπη και Αμερική. Το 1923 πήγε στο Λονδίνο και κέρδισε με 5-1 την αναπληρωματική ομάδα της Γουέστ Χαμ, στην πρώτη ήττα αγγλικής ομάδας εντός έδρας από ευρωπαϊκό σύλλογο!
Το 1926 πραγματοποίησε περιοδεία στις ΗΠΑ και αρκετοί παίκτες της μετά την ολοκλήρωσή της έμειναν για πάντα εκεί, γλιτώνοντας τις διώξεις από τους Ναζί, οι οποίοι κατάργησαν τον σύλλογο και δήμευσαν το γήπεδό του το 1938.
Διασημότερο τέκνο της ομάδας είναι ο Μπέλα Γκούτμαν, ο θρυλικός Ούγγρος ο οποίος ήταν παίκτης και προπονητής της, αλλά έγινε αργότερα διάσημος οδηγώντας τη Μπενφίκα του Εουσέμπιο σε δύο συνεχόμενα Κύπελλα Πρωταθλητριών το 1961 και το 1962.
Ο θρυλικός Μπέλα Γκούτμαν με τη φανέλα της Χακόα
Η Χακόα, αναφέρεται και στο περίφημο φιλμ προπαγάνδας των Ναζί από το γκέτο της πόλης του Τερεζίενσταντ, όπου αιχμάλωτοι παρουσιάζονται να παίζουν μεταξύ άλλων ποδόσφαιρο, ώστε να πειστεί ο Ερυθρός Σταυρός και άλλες ανθρωπιστικές οργανώσεις τον καιρό του πολέμου πως οι Εβραίοι δεν περνούσαν και τόσο άσχημα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης…
Το 2000 η εβραϊκή κοινότητα της Βιέννης αγόρασε τις παλιές εκτάσεις της ομάδας στο πάρκο Πράτερ και η ομάδα σήμερα παίζει στις χαμηλότερες κατηγορίες της Αυστρίας με το όνομα Μακάμπι Βιέννης.
