Ο Ελληνοαμερικανός Γκρεγκ Λουγκάνις ήταν αυτός που έδωσε… ώθηση στο άθλημα των Καταδύσεων. Τα πετάγματά του στο τραμπολίνο έμειναν ιστορικά και, ακόμη και όταν ο μύθος κατέρρευσε, το άθλημα παρέμεινε στην κορυφή των Ολυμπιακών προτιμήσεων. Μέχρι όμως τον Λουγκάνις, στις Καταδύσεις είχε κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Και κυριολεκτούμε, αφού οι πρώτες βουτιές έγιναν σε ποταμό.
Η ιστορία των σύγχρονων Καταδύσεων μετράει τουλάχιστον τρεις αιώνες ζωής, αλλά υπάρχουν δύο εκδοχές για την καταγωγής τους. Η πρώτη, η γερμανική, έχει τις ρίζες της σε μια μικρή πόλη του Βορρά, το Χάλε, και τον ποταμό Σάαλε το 17ο αιώνα, όπου σε ένα παραδοσιακό φεστιβάλ οι «Χάλορεν» (όπως αποκαλούσαν τους συγκεκριμένους αθλητές του νερού) διαγωνίζονταν στην κολύμβηση και την κατάδυση. Το ρόλο του βατήρα έπαιζε μία γέφυρα που βρισκόταν στον ποταμό και φυσικά οι αγώνες αποτελούσαν το μεγάλο γεγονός της εποχής. Με το πέρασμα των χρόνων και την καθιέρωσή του αγώνα στη συνείδηση ντόπιων και επισκεπτών, παρατηρήθηκε και η ανάπτυξη του αγωνίσματος. Το περίεργο αυτό αγώνισμα άρχισε να γίνεται γνωστό και εκτός των στενών γεωγραφικών ορίων του Χάλε, με αποτέλεσμα δύο γνωστοί «Χάλορεν», ο Λούτε και ο Τίκι, να παρουσιάσουν στο Βερολίνο τον 19ο αιώνα ανάλογες καταδύσεις στον ποταμό Σπρέε. Το 1840 το άθλημα άρχισε να γίνεται πιο συγκεκριμένο όταν, σε συνεργασία με το γερμανικό κίνημα γυμναστικής, ο Τίκι δημιούργησε την πρώτη Ομοσπονδία Καταδύσεων, την «Tichyshe Frosche» (1840-1845). Τα περισσότερα μέλη της ήταν γυμναστές που έκαναν την εξάσκησή τους με καταδύσεις απο τραμπολίνο στο νερό. Μάλιστα εκείνη την εποχή, ο Χ.Οκλούτζε και ο Κλάρκ Όλερ έγραψαν και το πρώτο βιβλίο για τις καταδύσεις.
Αλλη ιστορική πηγή, ωστόσο, προσδιορίζει ως γενέτειρα του αγωνίσματος τη Σουηδία. Οι ντόπιοι είχαν τοποθετήσει σε αρκετές λίμνες βατήρες από ξύλο, σε διάφορα ύψη, και ήταν ένα παιχνίδι με το νερό, που αγαπούσαν όλοι. Το 1898, στην «Εγκυκλοπαίδεια των Σπορ» υπάρχει ειδική αναφορά στο άθλημα στη Σουηδία, λέγοντας πως ο επισκέπτης της χώρας θα μπορέσει να θαυμάσει τους αθλητές να πραγματοποιούν βουτιές από τους βατήρες των λιμνών.
Η πρώτη επίσημη εμφάνιση των Καταδύσεων κατεγράφη το 1882 από το σωματείο «Neptun» (Ποσειδών) του Βερολίνου, που είχε ιδρυθεί το 1878. Εκείνη τη χρονιά διεξήχθησαν αγώνες απο χαμηλούς αλλά και ψηλούς βατήρες, με τη συμμετοχή Γερμανών αθλητών. Το 1891 θεσπίστηκαν και οι πρώτοι κανονισμοί, ενώ πλέον οι καταδύσεις είχαν αυτονομηθεί ολοκληρωτικά από τη γυμναστική, με την οποία συμπορεύονταν για αρκετές δεκαετίες.
Το 1904 στο Σεντ Λούις, το άθλημα αποκτά την Ολυμπιακή του ταυτότητα, με καταδύσεις από σταθερό βατήρα. Οι συμμετοχές ήταν ελάχιστες, μόλις πέντε, με τρεις Γερμανούς και δύο Αμερικάνους. Νικητής αναδείχθηκε ο Αμερικάνος Τζορτζ Σέλντον, για τον οποίο η γερμανική αντιπροσωπεία υπέβαλε ένσταση. Δεύτερος κατετάγη ο Γερμανός Γκέοργκ Χόφμαν, ενώ στην τρίτη θέση ισοβάθμησαν ο Αμερικάνος Φρανκ Κεοε και ο Γερμανός Αλφρεντ Μπράουνσβάικ. Κανονικά έπρεπε να διεξαχθεί αγώνας μπαράζ, αλλά ο Γερμανός αποσύρθηκε και την τρίτη θέση πήρε ο Αμερικάνος, ενώ σύμφωνα με άλλη εκδοχή, το μετάλλιο μοιράστηκε και στους δύο. Ολυμπιακό διαβατήριο αποκτούν και οι γυναικείες καταδύσεις το 1912 στη Στοκχόλμη, με αγώνισμα από σταθερό βατήρα, με πρώτη Ολυμπιονίκη τη Σουηδή Μαργκαρίτα Γιόχανσον. Σε αυτόν τον τελικό και οι οκτώ αθλήτριες ήταν Σουηδές. Οκτώ χρόνια αργότερα, το 1920 στην Αμβέρσα, έκανε την πρώτη του εμφάνιση το τραμπολίνο γυναικών, με πρώτη νικήτρια την Αμερικανίδα Αϊλίν Ρίτζιν, μόλις 14 ετών, και δεύτερη την επίσης Αμερικανίδα Ελεν Ουεϊνράιτ. Το 2000 στο Σίδνεϊ, συμπεριλήφθησαν στο πρόγραμμα για πρώτη φορά οι συγχρονισμένες καταδύσεις από 3 μ. και 10 μ., αυξάνοντας τα αγωνίσματα από τέσσερα σε οκτώ.
Η χώρα με τη μεγαλύτερη παράδοση στις καταδύσεις στα χρονικά των Ολυμπιακών Αγώνων είναι οι ΗΠΑ, εδικότερα στους βατήρες. Στις αρχές της δεκαετίας του ΄90 όμως, μία νέα δύναμη έκανε την εμφάνισή της, η Κίνα, αρχής γενομένης από τη Σεούλ το 1988, όπου και κατέκτησε δύο χρυσά μετάλλια, με τα άλλα δύο να καταλήγουν στον «θρύλο» Λουγκάνις.
Το άθλημα στην Ελλάδα
Τα πρώτα σοβαρά βήματα των καταδύσεων στην Ελλάδα καταγράφονται μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και αυτό κυρίως χάρη στην κατασκευή του Ολυμπιακού Κολυμβητηρίου στο Ζάππειο. Από αυτόν το βατήρα παρέλασαν όλοι οι μεγάλοι Έλληνες καταδύτες, όπως ο γνωστός για τη μετέπειτα καριέρα του στον κινηματογράφο και το θέατρο, Κώστας Πρέκας, και οι Καναρέλης, Παπαναστασίου, οι οποίοι απέκτησαν πολλούς θαυμαστές, εξαιτίας των συναρπαστικών εμφανίσεών τους, πριν από τους τελικούς του Πανελλήνιου Πρωταθλήματος Κολύμβησης.
Η μεγάλη ανάπτυξη του αθλήματος σημειώθηκε στη δεκαετία του ΄80, με άξονα την οικογένεια Φυρίγου, τέσσερα μέλη της οποίας αφοσιώθηκαν στο άθλημα: ο πατέρας Αιμίλιος υπήρξε επί σειρά ετών υπεύθυνος του αθλήματος στις τάξεις της Κολυμβητικής Ομοσπονδίας, ενώ και τα τρία παιδιά του (Γωγώ, Πέτρος, Κώστας) διέπρεψαν ως πρωταθλητές Ελλάδος και διακρίθηκαν και σε διεθνείς οργανώσεις.
Στη σύγχρονη εποχή, οι ελληνικές καταδύσεις έχουν σημειώσει άλματα προόδου και έφτασαν στον στο ζενίθ τη νύχτα της 16ης Αυγούστου 2004, όταν οι Θωμάς Μπίμης και Νίκος Συρανίδης κατέκτησαν το χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο στα 3μ. συγχρονισμένων.
H Ελλάδα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου θα εκπροσωπηθεί μόνο απ’ τον Στέφανο Παπαρούνα στα 3 μέτρα τραμπολίνου, μια και ο Αλέξανδρος Μάνος έφτασε κοντά στην πρόκριση, αλλά δεν κατάφερε να πάρει το εισιτήριο.
Κανονισμοί
Οι αθλητές ή οι αθλήτριες, στα ατομικά αγωνίσματα, πηδούν από μία πλατφόρμα (10μ. ή αλλιώς Σταθερά) ή το τραμπολίνο (3μ.) και εκτελούν μία φιγούρα ή μία σειρά από φιγούρες όσο τελειότερα μπορούν πριν φτάσουν στην επιφάνεια του νερού. Οι κριτές βαθμολογούν την τελειότητα και την ευκολία με την οποία εκτελούνται οι ασκήσεις.
Στις συγχρονισμένες, η κατάδυση πραγματοποιείται από ζευγάρι αθλητών ή αθλητριών, στην οποία απαιτείται τέλειος συντονισμός στην απογείωση, είναι σημαντικό το ύψος και η απόσταση από τον βατήρα, η ταχύτητα περιστροφής, η πτώση και η γωνία εισόδου στο νερό.
Μία κατάδυση περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια ή φάσεις: α. το βηματισμό και άλμα ή το άλμα από στάση, β. την απογείωση, γ. την πτήση-εκτέλεση και δ. την είσοδο στο νερό. Ανάλογα με το επίπεδο των αγώνων, οι αθλητές βαθμολογούνται από μία ομάδα πέντε ή επτά κριτών, με βαθμό από 0 έως 10.
