30 Αυγούστου 1939. Ένα μαύρο αυτοκίνητο σταθμεύει στο εστιατόριο Jarzombek στο Λούμπιε της Άνω Σιλεσίας. “Δύο άνδρες με πολιτικά, τους οποίους δεν είχα ξαναδεί, μπήκαν στο μαγαζί με έναν αγροφύλακα και παρήγγειλαν δύο μπύρες στην Έλενα, τη σερβιτόρα μας” αφηγείται η ιδιοκτήτρια. Ως εδώ τίποτα το ασυνήθιστο. Αλλά η συνέχεια ήταν τραγική: “Ετοίμαζα το φαγητό κι έτσι έστειλα την Έλενα να φωνάξει τον γιο μας, τον Φρίντχελμ, 18 χρονών τότε. Η Έλενα επέστρεψε για να μου πει ότι ο αγροφύλακας είχε στείλει τον Φρίντχελμ να βρει τον Χόνιοκ. Εξοργίστηκα που έστειλε τον γιο μου χωρίς να με ρωτήσει”. Τελικά ο Φρίντχελμ χτύπησε λάθος πόρτα και γύρισε άπρακτος, αλλά οι μυστηριώδεις επισκέπτες κατάφεραν να βρουν και μόνοι τους τον Χόνιοκ. “Μετά από δέκα λεπτά ο επιθεωρητής- ένας από τους δύο ξένους- εμφανίστηκε μαζί με έναν άνδρα χαμηλού αναστήματος, θα τον έκανα 30-40 χρονών, που φορούσε ένα ταπεινό γκρι κουστούμι. Τον τραβούσε από τον ώμο. Ο άνδρας είχε εκπλαγεί που ξαφνικά ήρθαν να τον πάρουν, είχε μείνει κυριολεκτικά άναυδος”.
Αυτές τις αναμνήσεις δημοσίευσε πολλά χρόνια αργότερα το γερμανικό περιοδικό DER SPIEGEL. Τον Αύγουστο του 1939 η ιδιοκτήτρια του Jerzombek δεν μπορούσε να διανοηθεί τη συνέχεια: οι γερμανικές υπηρεσίες είχαν εξυφάνει ολόκληρο σχέδιο συνομωσίας, προκειμένου να σκηνοθετήσουν πολωνικές επιθέσεις εναντίον των Γερμανών της Σιλεσίας, που εκείνη την εποχή ανήκε στο γερμανικό Ράιχ. Και αυτό γιατί “ο Χίτλερ χρειάζεται έναν λόγο για να αρχίσει τον πόλεμο”, όπως έλεγε ο Ράινχαρντ Χάινριχ, υψηλόβαθμος αξιωματικός των SS και διευθυντής του Κεντρικού Γραφείου Ασφαλείας. Το σχέδιο προέβλεπε εικονική επίθεση δολιοφθοράς στον ραδιοσταθμό του Γκλάιβιτς (σημερινού Γκλιβίτσε), για την οποία θα κατηγορούσαν τους Πολωνούς. Ο πρώτος αθώος που πλήρωσε με τη ζωή του τη συνομωσία ήταν ο Γερμανός Φραντσίσεκ Χόνιοκ. Οι πράκτορες της Γκεστάπο τον δολοφόνησαν, τον έντυσαν ως σαμποτέρ για να φανεί ότι σκοτώθηκε στη διάρκεια επιχείρησης και παρουσίασαν το πτώμα του ως απόδειξη της υποτιθέμενης πολωνικής “επιθετικότητας”.
“Ασύλληπτο ψέμα” για τους σκοπούς του Χίτλερ
Στην πραγματικότητα τον Χόνιοκ δολοφόνησε τάγμα εφόδου των ναζί υπό τις διαταγές του Άλφρεντ Νάουγιοκ, αξιωματικού των SS. Και δεν ήταν μόνον αυτό. Το σχέδιο είχε προβλέψει ότι οι δήθεν “Πολωνοί σαμποτέρ” καταλαμβάνουν τον ραδιοφωνικό σταθμό του Γκλάιβιτς και εκπέμπουν ανατρεπτικό μήνυμα: “Προσοχή, προσοχή! Ο σταθμός έχει περάσει υπό πολωνικό έλεγχο”. Ακολούθησαν και άλλες παρόμοιες επιθέσεις εναντίον Γερμανών από υποτιθέμενους Πολωνούς. “Ήταν ασύλληπτο το ψέμα που κατασκεύασαν”, λέει ο ιστορικός Φλόριαν Άλτενχερνερ στην Deutsche Welle. “Και πραγματικά αναρωτιέται κανείς, γιατί ένα τέτοιο καθεστώς θέλει να εφεύρει και μία ηθική επίφαση, θέλει να δικαιολογήσει ως πράξη αυτοάμυνας τον επιθετικό πόλεμο που προετοιμάζει. Πρόκειται για μία ιδιότυπη αντίληψη ισχύος”.
Τελικά η επίθεση στον ραδιοσταθμό του Γκλάιβιτς δεν υλοποιήθηκε ακριβώς όπως προέβλεπε το σχέδιο. Ο πομπός ήταν περιορισμένης ισχύος και το “ανατρεπτικό μήνυμα” δεν ακούστηκε ούτε μέχρι το Βερολίνο. Αλλά ο Χίτλερ είχε την αφορμή που έψαχνε για να επιτεθεί, δήθεν αμυνόμενος. “Σήμερα τη νύχτα η Πολωνία εξαπέλυσε επίθεση, για πρώτη φορά, σε γερμανικό έδαφος. Από τις 5.45 το πρωί απαντούμε στις επιθέσεις”, ανακοίνωσε ο ίδιος. Οι εφημερίδες του καθεστώτος αναπαρήγαγαν το ψέμα με επιθετικά σχόλια. Ο προπαγανδιστικός μηχανισμός είχε εκπληρώσει τον σκοπό του: η Γερμανία δεν είχε άλλη επιλογή από το να αμυνθεί, αυτό ήταν το μήνυμα. Όσο για τον ίδιο τον Άλφρεντ Νάουγιοκ, τον δολοφόνο του Χόνιοκ, δεν έδειξε ποτέ μεταμέλεια: μιλώντας στο περιοδικό DER SPIEGEL, το 1963, είπε ότι “επρόκειτο για μία αποστολή με πολιτικό χαρακτήρα, η οποία εξετελέσθη σύμφωνα με τις διαταγές”.
