Δεν έχουν περάσει ούτε τέσσερις μήνες από τη μέρα που ο κορυφαίος ρεπόρτερ μπάσκετ του πλανήτη Άνταμ Βοϊναρόσκι έριξε στο πεδίο μάχης του twitter μια πραγματική βόμβα: Ο Πιτίνο μιλάει με τον Παναθηναϊκό. Και λίγο πριν το γύρισμα της χρονιάς ένας από τους μεγαλύτερους κολεγιακούς προπονητές στην ιστορία πατούσε το πόδι του στο Ελευθέριος Βενιζέλος χωρίς αποσκευές και με ένα σχεδόν mission impossible στο μυαλό του: Να αλλάξει τη ρότα του Παναθηναϊκού που όδευε ως άλλος Τιτανικός καρφί για το μοιραίο παγόβουνο. Στο αγαπημένο social media του Ρίτσαρντ Άντριου Πιτίνο, ετών 66 με δύο κολεγιακά πρωταθλήματα στο παλμαρέ του και ένα ταραχώδες παλμαρέ ο μέσος αδαής οπαδός του Παναθηναϊκού έκανε την ίδια ακριβώς ερώτηση: ‘’Θα αντέξει ο Πιτίνο το βάρος μιας ομάδας με έξι Ευρωπαϊκά;». Προφανώς και τέτοιου είδους απορίες πληκτρολογημένες από ανθρώπους που δεν έχουν ιδέα για το μέγεθος του NCAA αλλά και του ίδιου του Πιτίνο αρχικά προκαλούσαν γέλια σε όσους ξέραμε ποιος είχε έρθει από τα μέρη μας. Αν δεν υπήρχε μια χιονοστιβάδα σκανδάλων που απείλησε να βάλει άδοξο τέλος στην καριέρα του μίστερ Πιτίνο στα μέρη μας θα ερχόταν μόνο για διακοπές στη Μύκονο.
Ο πρώτος μήνας όμως του Πιτίνο στο ΟΑΚΑ και στην Ευρώπη λίγο έλλειψε να δικαιώσει τους…ανυποψίαστους. Ας ξαναθυμηθούμε ποιος ακριβώς Πιτίνο ήρθε στην Αθήνα. Ένας προπονητής-δάσκαλος με 41 χρόνια εμπειρίας κυρίως σε κολεγιακό επίπεδο με σχεδόν απεριόριστα μπάτζετ στη διάθεση του κάθε χρόνο για στρατολόγηση παικτών καταδικασμένων να παίξουν ένα συγκεκριμένο σύστημα. Αυτό που έξανε διάσημο τον Ιταλό-Αμερικάνο και του έδωσε δύο κολεγιακά πρωταθλήματα, φήμη χωρίς τέλος και πρόσθεσε δεκάδες εκατομμύρια δολαρίων στον τραπεζικό του λογαριασμό. Ο Πιτίνο ήρθε και δικαιολογημένα με τον αέρα της υπεροχής. Ενδεχόμενα έβλεπε το όλο project ως ‘ένα ωραίο μπασκετικό ταξίδι έξω από τα σύνορα της Αμερικάνικης επικράτειας, κάτι που δεν είχε κάνει ποτέ για τέσσερις δεκαετίες και σίγουρα ως μια ευκαιρία να υποδηλώσει την παρουσία του όχι στους ιθαγενείς αλλά εκεί που πραγματικά ανήκει. Στον κόσμο του NCAA και σε πιθανούς μελλοντικούς εργοδότες του αφού ποτέ δεν έκρυψε ότι κάποια στιγμή θέλει να επιστρέψει στο κολεγιακό μπάσκετ πάνω ως άλλος Ρωμαίος αυτοκράτορας και σε πλήρη δόξα. Διότι είναι πλέον φανερό ότι ο Πιτίνο λατρεύει να κοουτσάρει, να είναι μέσα στη δράση και δεν έχει πάρει στα 66 του την απόφαση να φορέσει παντόφλες και να βλέπει σίριαλ του Netflix στη Νέα Υόρκη.
Η πρώτη μεγάλη νίκη του Παναθηναϊκού επί της ΤΣΣΚΑ αποτέλεσε ένα αντιφατικό δείγμα γραφής. Έδωσε τα λάθος συμπεράσματα στον ίδιο, στους παίκτες, στους δημοσιογράφο. Παράλληλα όμως σχεδόν 3,5 μήνες αργότερα αποτέλεσε και ένα προάγγελο αυτών που έμελλε να έρθουν. Η παρουσία του Πιτίνο αποτέλεσε μιας μορφής ηλεκτρική εκκένωση στα αποδυτήρια με άμεση ανταπόκριση. Το ίδιο εκείνο βράδυ ο Πιτίνο βρισκόταν στα καλύτερα του. Μίλησε σε μια μπενχουρικής διάρκειας συνέντευξη τύπου, είπε ιστορίες για τον Μπιλ Ράσελ και το ΝΒΑ, βάφτισε τον Λεκαβίτσους Λιουκ Σκαϊγουόκερ και μάγεψε ένα εκστασιασμένο κοινό θυμίζοντας πιο πολύ ένα πολύπειρο παππού που λέει μπασκετικά παραμύθια στα εγγόνια του μπροστά στο αναμμένο τζάκι. Γρήγορα, όμως εκείνη η βραδιά του μέλιτος ξεχάστηκε. Πάνω κάτω εκείνη την εποχή προσπαθώντας να εξηγήσω τι εστί Πιτίνο έγραφα ένα άρθρο με τίτλο ‘’Υψηλό ρίσκο, μεγάλη απόδοση’’ που όποιος θέλει μπορεί να το ξαναδιαβάσει συνοδευτικά με το σημερινό. Σε κάποιο σημείο του ανέφερα ‘’Το κλασικό ελληνικό ερώτημα είναι: Θα τα καταφέρει λοιπόν ένας μυθικός προπονητής να βγάλει από τη….λάσπη τον Παναθηναϊκό; Ατυχώς η ερώτηση δεν μπορεί να είναι μονολεκτική. Ο Πιτίνο αποτελεί ένα υψηλό ρίσκο με ανάλογη ανταμοιβή… Μπορεί να γίνει ο αναμορφωτής του φετινού Παναθηναϊκού, μπορεί να γίνει και ο….παραμορφωτής του! Εξαρτάται κυρίως από τον ίδιο’’.
Ο Πιτίνο στον πρώτο Ευρωπαϊκό του μήνα προσγειώθηκε πολύ ανώμαλα στη νέα του πραγματικότητα. Τέλειος γνώστης του μπάσκετ έκανε ένα πολύ συνηθισμένο λάθος ακόμη και για μεγάλους μέντορες-προπονητές. Πίστεψε ότι μπορούσε να αλλάξει με την επίδραση του όλο το καινούργιο του σύμπαν. Συνέχισε να λέει ιστορίες από το ένδοξο μπασκετικό του παρελθόν, να μιλάει για το πως θα αλλάξει την καμπύλη του σουτ στους παίκτες του που δεν μπορούσαν να βάλουν τρίποντα μόνο που η Ευρωλίγκα είναι ένας σκληρός μαραθώνιος 30 αγωνιστικών, προσπαθούσε να εξηγήσει την αξία των αμυντικών deflection. Μόνο που σε ένα μαραθώνιο επιβίωσης δεν υπάρχει ούτε χρόνος, ούτε πολλές ευκαιρίες. Μετά από τη μαγική βραδιά με την ΤΣΣΚΑ ο Παναθηναϊκός έχασε στο ΣΕΦ, νίκησε την Μπάγερν και βγήκε στο δρόμο για μια σειρά τριών εκτός έδρας αγώνων με την ανάγκη για νίκες μακριά από το ΟΑΚΑ να σφίγγει σαν θηλειά στο λαιμό. Την ώρα που ο Πιτίνο έγραφε τις ταξιδιωτικές εντυπώσεις του στο twitter εξυμνώντας τα νέα μέρη που γνώριζε ο Παναθηναϊκός επέστρεφε στην Ελλάδα χωρίς την πολυπόθητη εκτός έδρας νίκη. Αντ’ αυτού από εκείνο το ελάχιστα διδακτικό road trip γύρισε στις αποσκευές του με το κοντέρ να γράφει -11 στη Βαρκελώνη, -13 στο Κάουνας και -9 στο Τελ Αβίβ. Τρεις διαφορές και ήττες που του κόστιζαν ισάριθμα μειονεκτήματα σε πιθανές μελλοντικές ισοβαθμίες. Η νίκη επί της Εφές κράτησε την ομάδα οριακά έξω από το τσουνάμι και στις 8 Φεβρουαρίου ο Παναθηναϊκός πήγε στο άντρο του Ομπράντοβιτς με το Ευρωπαϊκό ρεκόρ του Πιτίνο να ακροβατεί σε οριακά επίπεδα: 3 νίκες (όλες στο ΟΑΚΑ)-4 ήττες (όλες μακριά από το Μαρούσι). Στο τέλος του πρώτου ημιχρόνου το γήπεδο είχε αρχίσει να παίρνει κατηφορική…..τροχιά. Ο Πιτίνο πήρε το δεύτερο τάιμ άουτ του και μαζί την πιθανώς πιο αφελή απόφαση του μακριά από το Κεντάκι και το Λούιβιλ. Έστησε μια από τις trade mark ζώνες του για να αιφνιδιάσει τον Ομπράντοβιτς και να κερδίσει την τελευταία άμυνα του ημιχρόνου. Την ίδια ώρα, ο Ομπράντοβιτς σχεδίαζε στον απέναντι πάγκο ένα απλό σύστημα, όμοιο με αυτό που θα έστηνε ακόμη και ένας πρωτάρης προπονητής στην Ευρωλίγκα. Ακροβόλησε πέντε σουτέρ και ένας απ΄ αυτούς ο Έρικ Γκριν με ένα αμαρκάριστο τρίποντο έστειλε τη διαφορά στους 19! Στο τέλος της βραδιάς ο Παναθηναϊκός έφυγε από την ασιατική πλευρά της Κωνσταντινούπολης έχοντας υποστεί αυτή που έμελλε να είναι η δεύτερη πιο βαριά ήττα της σεζόν (66-85) και η μεγαλύτερη στη σύντομη θητεία του Πιτίνο στον πάγκο του. Δεν μπορώ να το υποστηρίξω με βεβαιότητα αλλά αυθαιρετώντας και ερμηνεύοντας όσα ακολούθησαν εκείνο το παιχνίδι αποτέλεσε το αληθινό βάπτισμα πυρός του Πιτίνο στην Ευρώπη.
Ο Ιταλο-Αμερικάνος κόουτς είναι ένας από τους πιο ευφυείς (και δεν μιλάω σε μπασκετικό επίπεδο κάτι που είναι δεδομένο) ανθρώπους που έχω γνωρίσει στα δικά μου σαράντα χρόνια της δημοσιογραφίας. Κάπου εκεί τελείωσε και η δική του περίοδος χάριτος. Τελείωσαν οι ιστορίες από το ένδοξο παρελθόν, οι ταξιδιωτικές εντυπώσεις στο twitter, η εμμονή στην αλλαγή των παικτών του και ως πανέξυπνος άνθρωπος και προπονητής αποφάσισε να κάνει κάτι απείρως πιο εύκολο: Να αλλάξει ο ίδιος. Κράτησε την εμμονή του στα βασικά του μπάσκετ και πήρε μερικές αποφάσεις, σχεδόν αυτονόητες αλλά όχι και εύκολες. Αφού η ομάδα του δεν μπορούσε να βάλει τρίποντα και να ξεκολλήσει από το 31% θα σταματούσε να σουτάρει τρίποντα. Η μεταμόρφωση στην αγωνιστική προσέγγιση του Πιτίνο φάνηκε γρήγορα. Στον επόμενο αγώνα με τη Χίμκι οι παίκτες του ακούμπησαν με θρησκευτική ευλάβεια τη μπάλα μέσα στη ρακέτα, σούταραν 46 δίποντα με ποσοστό 58% και επιχείρησαν μόλις 18 τρίποντα. Ο Παναθηναϊκός κερδίζοντας τους Ρώσους ξεκίνησε το ταξίδι για μια απίστευτη ανατροπή, μια από τις μεγαλύτερες στην Ευρωπαϊκή ιστορία του συλλόγου. Σουτάροντας λιγότερα τρίποντα και κυρίως παίρνοντας προσπάθειες μόνο με καλές συνθήκες και προϋποθέσεις η μετάλλαξη του Παναθηναϊκού τον οδήγησε σε επτά νίκες στους τελευταίους οκτώ αγώνες και σε μια επικών διαστάσεων πρόκριση που το βράδυ του Φεβρουαρίου και της ήττας στην Τουρκία έμοιαζε αδιανόητη. Φυσικά επειδή ο Πιτίνο είναι μάστορας στο να πουλάει την πραμάτεια του και έχει κάνει τρόπο ζωής αυτή τη λογική φρόντισε να μας εξηγήσει την αξία των paint touches. Διότι ακόμη και το τέλειο προϊόν χρειάζεται το ανάλογο περιτύλιγμα και είναι αλλιώς να μας λέει ο μυθικός Ρικ για paint touches από το να ακούμε τον Αργύρη από το Περιστέρι να υπεραμύνεται ‘’της ανάγκης σε κάθε επίθεση να ακουμπάει η μπάλα στο χαμηλό ποστ και να περνάει από τα χέρια του σέντερ’’. Αίφνης ο Παπαγιάννης που έμοιαζε με ένα χαμένο στοίχημα άρχισε να παίζει κανονικό μπάσκετ, ο Γκιστ αναγεννήθηκε, ο Καλάθης βρήκε παίκτες για να μοιράζει σωρηδόν ασίστ, οι σουτέρ δεν πυροβολούσαν άσκοπα και πανικόβλητοι καταδικασμένα και ‘’σκοτωμένα’’ τρίποντα.
Ο Πιτίνο αποδείχθηκε μάγκας. Όχι γιατί βρήκε τον σωστό τρόπο για να κερδίζει η ομάδα του. Αυτό ήταν λογικό και αναμενόμενο για όποιον έχει ρίξει μια απλή ματιά στο βιογραφικό του στη Wikipedia. Αλλά γιατί πριν αλλάξει τους παίκτες του άλλαξε ο ίδιος καταλαβαίνοντας μέσα σε ένα οδυνηρό μήνα ότι εδώ είναι Ευρωλίγκα, δεν είναι παίξε-γέλασε και ότι οι Ευρωπαίοι ιθαγενείς δεν ψήνονται με καθρεφτάκια και χάντρες. Και είναι διπλά μάγκας γιατί χθες το βράδυ αντί να μιλήσει, όπως θα είχε δικαίωμα, για τη δική του προπονητική μετάλλαξη μίλησε για την αλλαγή κουλτούρας που μπόρεσαν να κάνουν οι παίκτες του σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Ο μέσος αδαής χρήστης των social media έχει πάρει την απάντηση του στην αφελή ερώτηση ‘’θα αντέξει ο Πιτίνο το βάρος της ιστορίας του Παναθηναϊκού;». Ο Πιτίνο άντεξε μια χαρά το βάρος της ιστορίας του Παναθηναϊκού αλλά η σχέση λειτούργησε αμφίδρομα με ένα μάλλον απρόσμενα ευνοϊκό συνδυασμό: Και ο Παναθηναϊκός άντεξε το ειδικό βάρος ολόκληρου Πιτίνο. Αλλά για να συμβεί αυτό ο κόουτς χρειάστηκε να προσθέσει ένα ακόμη παράσημο στα πολλά μιας μεγάλης καριέρας. Μπορεί η αναμόρφωση του Παναθηναϊκού να μην είναι το ίδιο λαμπερή όσο τα δύο εθνικά πρωταθλήματα και τα επτά φάιναλ φορ του NCAA αλλά ο Πιτίνο ενδεχόμενα κάποια στιγμή να γράψει ένα ακόμη βιβλίο για την ελληνική Οδύσσεια ειδικά τώρα που έχει βρει και Ιθάκη. Δεν ξέρω αν η δήλωση του Δημήτρη Γιαννακόπουλου ότι Παναθηναϊκός και Πιτίνο θα πορευτούν για πολλά χρόνια μαζί επαληθευτεί. Προφανώς δεν είναι και της στιγμής μια συζήτηση για τα καλοκαιρινά σχέδια των δύο τους. Το σίγουρο είναι ότι η παρουσία του Πιτίνο στα μέρη μας είναι ένα δωρεάν μπασκετικό μεταπτυχιακό για όσους έχουμε την ευκαιρία να του μιλάμε. Και κυρίως ένα μικρό μάθημα για την ικανότητα των μεγάλων προσωπικοτήτων να αλλάζουν πρώτα οι ίδιοι πριν αλλάξουν τον κόσμο τους.