Το σκηνικό του 5ου παγκόσμιου πρωταθλήματος το 1967 ήταν ακριβώς το ίδιο με όλα τα προηγούμενα αλλά με διαφορετική… κατάληξη. Παρά την έντονη διαμάχη του γενικού γραμματέα της ΦΙΜΠΑ Γουίλιαμ Τζόουνς με τον πρόεδρο της ΦΙΜΠΑ Βραιζλιάνο Αντόνιο ντος Καρνέιρος επικράτησε η άποψη του πρώτου.
Και για 5η σερί διοργάνωση οι αγώνες φιλοξενήθηκαν σε χώρα της Λατινικής Αμερικής! Μόνο που για πρώτη φορά νικητής δεν θα ήταν ο διοργανωτής ή κάποια χώρα από την Αμερικάνικη ήπειρο.
Οι αγώνες κανονικά είχαν προγραμματιστεί για το καλοκαίρι του 1966 ώστε να μη ‘’πέσουν’’, χρονικά, πάνω στο αντίστοιχο παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου αλλά τελικά χρειάστηκε να μετατεθούν ορισμένους μήνες με αφορμή την πολιτική αστάθεια που υπήρχε στην Ουρουγουάη, τη χώρα που είχε αναλάβει τη διοργάνωση!
Το 1966 με αφορμή τις προεδρικές εκλογές στη ώρα ήταν καθημερινό φαινόμενο οι διαδηλώσεις και οι ταραχές στους δρόμους του Μοντεβιδέο. Έτσι, η διοργάνωση μεταφέρθηκε κατά μερικούς μήνες και ορίστηκε να γίνει τον Μάιο του 1967 ώστε να απέχει από το καλοκαιρινό ποδοσφαιρικό Μουντιάλ.
Το νέο μεγάλο πρόβλημα όμως ήταν ότι το κατά τα άλλα πολυτελές γήπεδο του Μοντεβιδέο δεν διέθετε κλιματισμό και θέρμανση! Το αποτέλεσμα ήταν οι ομάδες να παίζουν –λόγω εποχής- σε συνθήκες… Ανταρκτικής και μάλιστα σε κάποιους αγώνες με τη θερμοκρασία κάτω του μηδενός μέσα στο γήπεδο επιστρατεύτηκαν και… ξυλόσομπες που οι διοργανωτές είχαν τοποθετήσει πίσω από τους πάγκους για να ζεσταίνονται προπονητές και αναπληρωματικοί!
Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον στην πρώτη φάση των αγώνων είχε ο α’ όμιλος αφού είχαν βρεθεί παρέα δύο από τα φαβορί για το χρυσό μετάλλιο: Οι ΗΠΑ και η Γιουγκοσλαβία. Μαζί τους ήταν και το Μεξικό με επικεφαλής τον πλέι μέικερ Μανουέλ Ράγκα (σπουδαία καριέρα αργότερα στην Ιταλική Βαρέζε). Ο Ράγκα που είχε το προσωνύμιο ‘’ο ιπτάμενος Μεξικάνος’’ θεωρείτο ο καλύτερος μπασκετμπολίστας στον πλανήτη αλλά οι φοβερές εμφανίσεις του δεν έσωσαν το Μεξικό από τον αποκλεισμό από τον τελικό γύρο!
Την ίδια τύχη είχε στον α΄ όμιλο και η πολύ ισχυρή Ιταλία που επίσης βρέθηκε παρέα με το Μεξικό στο γκρουπ της παρηγοριάς. Οι αγώνες κατάταξης για τις θέσεις από 8 έως 13 λόγω κρύου μεταφέρθηκαν στην κοντινή Κόρντομπα της Αργεντινής και κάπως έτσι η διοργάνωση του 1967 έγινε η πρώτη της ιστορίας που παιχνίδια της φιλοξενήθηκαν σε δύο διαφορετικές χώρες.
Ο τελικός γύρος με τη συμμετοχή επτά ομάδων έγινε μέσα στο πολικό κρύο του ‘’Παλέ ντε Σπορ’’ του Μοντεβιδέο και καταγράφηκαν πέρα από αγωνιστικές λεπτομέρειες. Οι παίκτες των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης μοιράζονταν τις ίδιες… κουβέρτες στον μεταξύ τους αγώνα, ενώ αρκετοί παράγοντες για να αντέξουν το κρύο τα… έτσουζαν στην εξέδρα με αποτέλεσμα να φεύγουν σε κατάσταση μέθης από το γήπεδο!!!
Στο ξεκίνημα του τελικού γύρου φάνηκε ότι η γερασμένη Βραζιλία δεν θα μπορούσε να αποτελέσει ισχυρό παράγοντα. Οι ΗΠΑ που για πρώτη φορά εμφάνισαν ομάδα με βάση κολεγιόπαιδες και όχι… περαστικούς ημιεπαγγελματίες πέτυχαν την πρώτη μεγάλη νίκη επί της Σοβιετικής Ένωσης με 59-58 σε ένα επεισοδιακό αγώνα. Δευτερόλεπτα πριν το τέλος οι διαιτητές χρέωσαν με πέμπτο φάουλ τον Σοβιετικό Βολνόφ αλλά αντί να δώσουν τη μπάλα στις ΗΠΑ υπέδειξαν τζάμπολ!
Τελικά μέσα σε κομφούζιο και πολλές διαμαρτυρίες άλλαξαν την απόφαση τους και έδωσαν τη μπάλα στους Αμερικάνους που κατάφεραν να σκοράρουν το νικητήριο καλάθι με τον Μπάρετ! O αγώνας αυτός ήταν στην ουσία… προάγγελος των όσων επρόκειτο να επαναληφθούν (με νικητή τους Σοβιετικούς όμως) πέντε χρόνια αργότερα στον ιστορικό τελικό των Ολυμπιακών Αγώνων του Μονάχου.
Οι Αμερικάνοι φάνηκαν για λίγο φαβορί για το χρυσό αλλά έχασαν στους επόμενους αγώνες από τη Γιουγκοσλαβία και τη Βραζιλία και τελικά έμειναν 4οι και εκτός βάθρου νικητών μετά την ήττα από τους Λατινοαμερικάνους!
Τις διαδοχικές ανατροπές στη βαθμολογία του ομίλου της τελικής φάσης, αφού και πάλι δεν υπήρχε τελικός, εκμεταλλεύθηκαν οι Σοβιετικοί που στον καθοριστικό αγώνα νίκησαν με 71-59 τους Γιουγκοσλάβους και πήραν το χρυσό μετάλλιο. Ήταν η πρώτη μεγάλη στιγμή στην καριέρα του κόουτς Αλεξάντερ Γκομέλσκι με την εθνικής της πρώην Σοβιετικής Ένωσης!
Αλεξάντερ Γκομέλσκι
Ο Λιθουανός φόργουορντ Μοντέστας Παουλάουσκας ήταν ο καλύτερος παίκτης της ΕΣΣΔ και συμπεριλήφθηκε στην καλύτερη πεντάδα του τουρνουά. Πάντως παραδόξως, τον τίτλο του ΜVP δεν τον πήρε ούτε ο Παουλάουσκας, ούτε κάποιος άλλος παίκτης της νικήτριας ΕΣΣΔ αλλά ο σταρ της δεύτερης στην κατάταξη Γιουγκοσλαβίας Ίβο Ντανέου! Ο Σλοβένος συμπεριλήφθηκε στην all star πεντάδα παρέα με ένα άλλο θρύλο του Γιουγκοσλαβικού μπάσκετ, τον Ραντιβόι Κόρατς.
Ραντιβόι Κόρατς.
Ήταν στην ουσία μια από τις τελευταίες εμφανίσεις του Κόρατς σε μια μεγάλη μπασκετική διοργάνωση αφού δύο χρόνια αργότερα σε ηλικία μόλις 31 ετών θα έχανε τη ζωή του σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα! Την καλύτερη πεντάδα του τουρνουά συμπλήρωσαν ο Βραζιλιάνος Λουίζ Κλαούντιο Μενόν, από το νέο αίμα των ‘’καριόκας’’ και ο Πολωνός Βιέτσισλαβ Λοπάτκα. Ο Λοπάτκα ήταν δεύτερος σκόρερ του τουρνουά, ενώ την πρώτη θέση πήρε ένας άλλος θρυλικός συμπατριώτης του ο Μπόγκνταν Λίκζο.
Στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της διοργάνωσης ότι για πρώτη φορά απονεμήθηκε στους νικητές Κύπελλο από… χρυσό! Το Κύπελλο είχε κατασκευαστεί στο Κάιρο, ήταν από ατόφιο χρυσάφι και έφερε το όνομα του ανθρώπου που ανακάλυψε το μπάσκετ του Καναδού δόκτορα Τζέιμς Νέισμιθ.
Μάλιστα, σήμερα αποτελεί ένα από τα εκθέματα του Hall of Fame που βρίσκεται στο λίκνο της γέννησης του μπάσκετ στο Σπρίγκφιλντ της Μασσαχουσέτης. Το Κύπελλο μεταφέρθηκε με αυστηρά μέτρα προστασίας στο Μοτεβιδέο, στη διάρκεια των αγώνων φυλάχτηκε στο κεντρικό θησαυροφυλάκιο της χώρας και στη διάρκεια του τελικού το… προστάτευαν βαριά οπλισμένοι στρατιώτες.