H Αράλη ήταν η δεύτερη σε μέγεθος “εσωτερική θάλασσα” της Ασίας, μετά από την Κασπία, και η τέταρτη μεγαλύτερη στον κόσμο και με μοναδική βιοποικιλότητα. Αυτό μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Έκτοτε ξεκίνησε η δραματική συρρίκνωσή της και σήμερα δεν αποτελεί παρά μια σκιά του αλλοτινού της εαυτού. Από τα 68.000 τ. χλμ. που ήταν η έκτασή της, όσο περίπου η μισή Ελλάδα, συρρικνώθηκε το 2004 στα 17.000 τ. χλμ. και τα απομεινάρια της χωρίστηκαν σε τέσσερις λίμνες, με μέσο βάθος τα 8,7 μέτρα.
Τα 40.000 τ.χλμ., που εξατμίστηκαν και αποξηράνθηκαν, μετατράπηκαν απλώς σε έρημο, όπως είναι και το μεγαλύτερο τμήμα της Κεντρικής Ασίας. Μια έρημο όμως τοξική, καθώς η σκόνη από τον αποξηραμένο πυθμένα της λίμνης περιέχει επικίνδυνα χημικά στοιχεία τα οποία και μεταφέρονται από τον αέρα. Έτσι η Αράλη έγινε συνώνυμη της εξαφάνισης, της ερημοποίησης και της περιβαλλοντικής υποβάθμισης –ένα πραγματικό “οικολογικό Τσερνομπίλ” της Ανατολής.
Το βαμβάκι υπεύθυνο για την αποξήρανση της Αράλης
Πως όμως ξεκίνησε ο αργός θάνατος και τελικά η εξαφάνιση αυτής της τεράστιας λίμνης; Η Αράλη, η οποία είναι χωρισμένη μεταξύ Καζακστάν και Ουζμπεκιστάν, έχει μια τεράστια λεκάνη απορροής εκτάσεως 1.549.000 τ.χλμ. και τροφοδοτείται από τα νερά των ποταμών Αμούρ Ντάρια και Συρ Ντάρια, που πηγάζουν από τα βουνά του Κιργιζιστάν και του Τατζικιστάν. Προτού ακόμη η κλιματική αλλαγή κάνει αισθητή την παρουσία της, με τη δραματική μείωση των βροχοπτώσεων κλπ. η Αράλη έπεσε θύμα των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων που ξεκίνησαν από πολιτικές αποφάσεις.
Τη δεκαετία του 1960, όταν ακόμη μεσουρανούσε ο Ψυχρός Πόλεμος, στην Αίγυπτο η κυβέρνηση Νάσερ είχε υπογράψει στρατηγική συνεργασία με τη Σοβιετική Ένωση ώστε να εξάγει σε αυτή το περισσότερο βαμβάκι που παρήγαγε, χάρη στο οποίοι οι Σοβιετικοί θα τροφοδοτούσαν τη κλωστοϋφαντουργική βιομηχανία τους. Μια δεκαετία όμως αργότερα, με τη Συμφωνία του Καμπ Ντέιβιντ, η Αίγυπτος έκανε μια φιλοαμερικανική στροφή, έδιωξε τους Σοβιετικούς συμβούλους της, και σταμάτησε να εξαγάγει το βαμβάκι της στην ΕΣΣΔ. Αυτό όχι μόνο αποτέλεσε σοβαρό πλήγμα για τα Σοβιετικά γεωπολιτικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή, αλλά ανακατεύθυνε το αιγυπτιακό βαμβάκι από την αγορά της ΕΣΣΔ προς την παγκόσμια αγορά. Ως αντιστάθμισμα γι’ αυτή την ξαφνική απώλεια αυτής της πρώτης ύλης η Μόσχα αποφάσισε παράγει η ίδια βαμβάκι και να μετατρέψει τεράστιες ερημικές κι ακαλλιέργητες περιοχές της ηλιόλουστης, αλλά άνυδρης Κεντρικής Ασίας, κυρίως του Ουζμπεκιστάν και του νότιου Καζακστάν, σε εκτεταμένες βαμβακοκαλλιέργειες.
Ένα φαραωνικό σοβιετικό σχέδιο
Ξεκίνησε λοιπόν να κατασκευάζει ένα αχανές δίκτυο από αρδευτικά κανάλια. Ήταν ένα από πλέον φιλόδοξα σχέδια σε παγκόσμια κλίμακα. Χιλιάδες χιλιόμετρα αρδευτικών καναλιών κατασκευάστηκαν τότε ώστε να μεταφέρουν το νερό από τους ποταμούς Αμούρ Ντάρια και Συρ Ντάρια στην κοιλάδα Φεργκάνα, όπου και θα καλλιεργούταν το πολύτιμο βαμβάκι. Νερό που κανονικά θα χυνόταν στη λίμνη Αράλη αντικαθιστώντας τις τεράστιες ποσότητες που εξατμίζονται ετησίως.
Διαβάστε όλο το θέμα στο TVXS.gr