Του Γιώργου Λαμπίρη
Το γεγονός ότι η πλειονότητα των Ελλήνων αναζητά κατά καιρούς παράθυρα στην ελληνική νομοθεσία προκειμένου να παρακάμψει είτε δυσμορφίες της, είτε να μπορέσει να κάνει τη δουλειά του ευκολότερα δεν είναι μυστικό.
Για μία ακόμα φορά αποδεικνύεται πως η ελληνική πραγματικότητα βρίθει παραθύρων, ακόμα και στην περίπτωση του πολυσυζητημένου νομοσχεδίου, το οποίο πρόσφατα ψηφίστηκε και έγινε νόμος του ελληνικού κράτους.
Ο λόγος για το σύμφωνο συμβίωσης.
Το περιστατικό, το οποίο θα σας περιγράψουμε στη συνέχεια έλαβε χώρα στο ληξιαρχείο Πειραιά, σύμφωνα με πληροφορίες του news.gr. Εκεί προσέφυγε ένα ζευγάρι ομόφυλων γυναικών, οι οποίες πρόσφατα υπέγραψαν το σύμφωνο συμβίωσης.
Ο λόγος;
Γιατί η μία από τις δύο γυναίκες, έμεινε έγκυος με τη μέθοδο της τεχνητής γονιμοποίησης σε κλινική της Ολλανδίας.
Αφού υπέγραψε με τη σύντροφό της το σύμφωνο συμβίωσης, το οποίο προσδίδει νομική υπόσταση και νομιμοποιεί τη σχέση μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών, προσέφυγε στο ληξιαρχείο Πειραιά για να ρωτήσει εάν θα μπορούσαν και τα δύο μέλη του ζευγαριού να αναγνωριστούν ως γονείς του παιδιού που πρόκειται να γεννηθεί. Ωστόσο η απάντηση που έλαβε από τους ιθύνοντες του ληξιαρχείου είναι ότι κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, από τη στιγμή που δεν υπάρχει πατέρας για να αναγνωρίσει επίσημα το παιδί, και θα πρέπει να δηλωθεί ως μοναδική γονέας του η μητέρα.
Γονείς μόνο άνδρας και γυναίκα
Τι συμβαίνει; Ο νέος νόμος δεν προβλέπει κάτι συγκεκριμένο για ομόφυλα ζευγάρια, ενώ η υπάρχουσα νομοθεσία αναγνωρίζει αυστηρά ως γονείς έναν άνδρα και μία γυναίκα.
Ο νέος νόμος αναφέρει επίσης ότι το παιδί που γεννιέται εντός συμφώνου έχει ως γονείς αυτούς οι οποίοι συμμετέχουν στο σύμφωνο. Τεχνικά όμως κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό καθώς προσκρούει στο ότι πρέπει οι γονείς να είναι άνδρας και γυναίκα. Επομένως θα πρέπει να ακολουθήσει υπουργική απόφαση, η οποία θα διευκρινίζει με ακρίβεια τις παραμέτρους. Δηλαδή, το εάν θα λάβει το παιδί επώνυμο της μητέρας του ή της άλλης γυναίκας.
Η νομοθεσία αναφέρει επιπλέον ότι οι γονείς είναι αυτοί που συμβιώνουν με βάση το σύμφωνο, δεν διευκρινίζει τίποτα όμως σε ό,τι αφορά στα δημοτολογικά ζητήματα. Σχετικά ο νεοψηφισθείς νόμος, ορίζει ότι τα άρθρα θα τεθούν σε ισχύ τον Ιούνιο με απόφαση του υπουργού Εσωτερικών.
Επιπλέον το υπουργείο Εσωτερικών οφείλει να παρέμβει, μεταβάλλοντας τον τρόπο καταχώρησης των ονομάτων στα δημοτολόγια, καθώς και τον τρόπο που γίνεται η ονοματοδοσία. Σε διαφορετική περίπτωση είναι αδύνατη η καταχώρηση και των δύο μερών ως γονέων από τη στιγμή που ανήκουν στο ίδιο φύλο.
Εάν για παράδειγμα γεννηθεί το μωρό σε μαιευτήριο του Αμαρουσίου, δηλώνεται στον αντίστοιχο δήμο, και το αρμόδιο ληξιαρχείο θα καταχωρήσει τη μητέρα χωρίς όμως να καταχωρηθούν ταυτόχρονα και στοιχεία πατέρα. Το παιδί αυτό θα θεωρείται εξώγαμο και εφόσον ξεκαθαρίσει το τοπίο νομικά, θα αναφέρεται ως παιδί του Α’ και του Β’ μέρους με δεδομένο ότι το σύμφωνο διαχωρίζει το ζευγάρι σε Α’ και Β’ μέρος. Θα πρέπει λοιπόν να αναγνωριστεί ότι το παιδί έχει δύο μητέρες και όχι πατέρα, κάτι που αποτελεί τεχνικό και νομικό ζήτημα.
Εάν παρόλ’ αυτά δεν πραγματοποιηθούν οι προαναφερόμενες αλλαγές, το ληξιαρχείο οφείλει το περάσει ως παρατήρηση στις οικογενειακές μερίδες ότι οι δύο γυναίκες έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης και πως όταν θα προχωρήσουν οι αλλαγές θα καταχωρηθούν σε κοινή μερίδα.
Η λύση της υιοθεσίας
Ωστόσο υπάρχει και η άλλη πλευρά, η οποία σύμφωνα με το δικηγόρο, Γιώργο Νικολακόπουλο, θα μπορούσε να είναι η αναγνώριση του τέκνου από το σύντροφο με τη μέθοδο της υιοθεσίας ώστε να αποφευχθεί η αναγνώριση της επιμέλειας σε κάποιον ο οποίος στη συνέχεια μπορεί να εγκαταλείψει το παιδί, έχοντας αφαιρέσει το δικαίωμα της αποκλειστικής επιμέλειας από τη φυσική μητέρα.
«Η δεύτερη γυναίκα δεν μπορεί να πάρει θέση συζύγου – πατέρα. Επομένως σε αυτή την περίπτωση οφείλουν να εφαρμοστούν οι ανάλογες διατάξεις της υιοθεσίας. Θα πρέπει δηλαδή η δεύτερη γυναίκα να υιοθετήσει το παιδί», αναφέρει, σχολιάζοντας το ζήτημα ο κύριος Νικολακόπουλος.
«Παρόλ’ αυτά η εγγραφή στο ληξιαρχείο, ανοίγοντας οικογενειακή μερίδα, μπορεί να πραγματοποιηθεί ανεμπόδιστα και η εγγραφή στη μερίδα στη μερίδα της φυσικής μητέρας του τέκνου, ανεξαρτήτως αναγνώρισης ή συναίνεσης από τον πατέρα», συμπληρώνει.
Δεν χρειάζεται βάπτιση, το όνομα και το επώνυμο δηλώνονται στο ληξιαρχείο
«Ο μόνος τρόπος για να έχει τα νομικά δικαιώματα του γονέα η δεύτερη γυναίκα, θα είναι να υιοθετήσει το παιδί. Σε ό,τι αφορά στην ονοματοδοσία μπορεί η μητέρα να δηλώσει το όνομα του παιδιού που επιθυμεί, στο ληξιαρχείο χωρίς να χρειαστεί βάπτιση. Το νεογέννητο σε αυτή την περίπτωση λαμβάνει το επώνυμο της μητέρας, η οποία δηλώνει εκτός από το όνομα και το επώνυμο που αυτό θα λάβει. Οι περισσότεροι μάλιστα δεν γνωρίζουν ότι μπορούν να δηλώσουν κατευθείαν το παιδί στο ληξιαρχείο χωρίς να βαπτιστεί στην εκκλησία», σημειώνει ο δικηγόρος.
«Στο θέμα της υιοθεσίας εάν θέσουμε τους δύο γονείς ως ισότιμα μέλη, ενδέχεται να υπάρξει αργότερα σύγκρουση του ζευγαριού ως προς την επιμέλεια. Νομικά είναι προτιμότερο να υπάρξει εγγραφή στη μερίδα της μητέρας, να έχει η μητέρα τα πλήρη δικαιώματα του γονέα . Φανταστείτε δηλαδή, ένα σύμφωνο συμβίωσης που συνάπτεται και λύεται σχετικά εύκολα, να έχει δώσει δικαίωμα γονέα σε ένα σύντροφο, ο οποίος αργότερα χωρίσει, έχοντας στερηθεί την πλήρη επιμέλεια η φυσική μητέρα. Η υιοθεσία είναι ο μόνος ασφαλής τρόπος, καθώς θα έχει προηγηθεί έλεγχος και θα υπάρχει δικαστική απόφαση υιοθεσίας από το δεύτερο σύντροφο, γεγονός που δεν αναγνωρίζει τα ίδια