Με burnout ένας στους δυο εργαζόμενους στα δημόσια νοσοκομεία

Το 40-55% των επαγγελματιών υγείας υποφέρει από το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout syndrome) στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας, δηλώνει στο Πρακτορείο Fm και στην εκπομπή 104,9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ, ο επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας και επαγγελματικής υγιεινής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ειδικός ιατρός εργασίας Γιώργος Ραχιώτης.

Αναφέρει ακόμη ότι οι εργαζόμενοι οι οποίοι εμφανίζουν burnout έχουν κατά 84% μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη και κατά 41% μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν στεφανιαία νόσο, από αυτούς που δεν πάσχουν από το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης.

Ο κύριος Ραχιώτης δίνει επίσης οδηγίες για την αντιμετώπιση του burnout, οι οποίες όμως, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΠΟΕΔΗΝ Μιχάλη Γιαννάκο, αυτή τη στιγμή είναι ανθρωπίνως αδύνατον να εφαρμοστούν από το νοσηλευτικό προσωπικό, λόγω των κενών οργανικών θέσεων στο ΕΣΥ.

Και το πρόβλημα εμφανίζεται εντονότερα στους νοσηλευτές από οποιαδήποτε άλλη ειδικότητα των επαγγελματιών υγείας, αφού όπως επισημαίνει ο κ Γιαννάκος, το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης στους νοσηλευτές ειδικά, αγγίζει περίπου το 60%.

Την ίδια ώρα πέραν της εργασιακής εξουθένωσης οι επαγγελματίες υγείας στα δημόσια νοσοκομεία, τελευταία βρίσκονται συχνά αντιμέτωποι με φαινόμενα βίας από ασθενείς ή συγγενείς τους, τα οποία σύμφωνα με τον κύριο Ραχιώτη έχουν αυξηθεί, κυρίως λόγω του μεγάλου χρόνου αναμονής

Το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης, διεθνώς καθιερωμένο ως burnout syndrome, σύμφωνα με τον κ. Ραχιώτη απαρτίζεται ουσιαστικά από τρεις παραμέτρους:« Όταν ο εργαζόμενος δέχεται πίεση από το εργασιακό περιβάλλον που ξεπερνά τις δυνατότητες του, τότε αντιδρά και έχουμε πρώτον την εμφάνιση της συναισθηματικής εξουθένωσης, όπου πρακτικά «αδειάζει» ο άνθρωπος και δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στα καθήκοντα του. Το δεύτερο στοιχείο είναι η αποπροσωποποίηση, όπου πλέον ο εργαζόμενος δεν ενδιαφέρεται για το αποτέλεσμα της εργασίας του, και το τρίτο στοιχείο είναι η μειωμένη απόδοση. Αυτές οι τρεις παράμετροι είναι μία απάντηση στο στρες. Το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης δεν ταυτίζεται με το στρες. Το στρες όμως μπορεί να προκαλέσει το σύνδρομο».   

Όπως αναφέρει ο κ. Ραχιώτης, το Εθνικό Σύστημα Υγείας μαστίζεται από το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης , σύμφωνα με μελέτες από την ελληνική πραγματικότητα, δεδομένων και των μεγάλων περικοπών πόρων. «Μελέτη που έγινε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας σε συνεργασία με την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας και δημοσιεύτηκε το 2014 , στο επιστημονικό περιοδικό International Journal of Medical Sciences, έδειξε ότι τα ποσοστά burnout στα ελληνικά νοσοκομεία κυμαίνονται από 40-55%. Οι εργαζόμενοι των δημόσιων νοσοκομείων, οι οποίοι ανέφεραν ελλείψεις υλικών, και μάλιστα στοιχειωδών υλικών, είχαν τριπλάσια πιθανότητα, να αναπτύξουν burnout. Επίσης η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων, δηλαδή ένα 88% ανέφερε ότι αυτές οι ελλείψεις έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση του επιπέδου της παρεχόμενης περίθαλψης στον ασθενή».   

Παρά το γεγονός ότι το burnout δεν είναι μία ιατρική διάγνωση και ουσιαστικά η εκτίμηση του γίνεται μέσω κάποιων σκορ σε συγκεκριμένα ερωτηματολόγια, υπάρχουν αρκετά σημαντικές επιδημιολογικές μελέτες, που το συσχετίζουν με σοβαρές νόσους, αναφέρει ο κ. Ραχιώτης. «Σύμφωνα με μελέτες από το Τμήμα Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ , οι εργαζόμενοι οι οποίοι εμφανίζουν burnout έχουν κατά 84% μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2, και κατά 41% μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν στεφανιαία νόσο, από αυτούς που δεν πάσχουν από το σύνδρομο».   

Πώς όμως ένας εργαζόμενος που είναι υποχρεωμένος να δουλεύει κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, μπορεί να διαφυλάξει τον εαυτό του; «Σίγουρα θα πρέπει να γίνεται προσπάθεια στον εργασιακό χώρο να αντιμετωπιστούν κάποια ερεθίσματα που μπορεί να παράγουν το burnout. Π.χ να είναι σωστά οργανωμένο το ωράριο εργασίας. Ωστόσο όσο δε μπορούν να αλλάξουν οι συνθήκες, τουλάχιστον αυτό που θα μπορούσαν οι ίδιοι να κάνουν είναι να έχουν όσο το δυνατόν πιο ικανοποιητικό ύπνο, να ασκούνται, να προσπαθούν να ξεφεύγουν στις μέρες της άδειας τους και των ρεπό τους, από τη δουλειά τους και βέβαια σε περίπτωση που εμφανιστεί σοβαρό πρόβλημα να ζητήσουν υποστήριξη, να ενημερώνονται οι προϊστάμενοι τους, αλλά το βασικότερο που θα έλεγα εγώ είναι όσο μπορούν να εκμεταλλεύονται κάθε δυνατότητα διαλείμματος».   

Κατά πόσον όμως είναι δυνατόν να εφαρμοστούν οι συμβουλές του ειδικού γιατρού εργασίας στο νοσηλευτικό προσωπικό των δημοσίων νοσοκομείων; Ο πρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ Μιχάλης Γιαννάκος το θεωρεί ακατόρθωτο:« Όταν οι κενές οργανικές θέσεις αυτή τη στιγμή είναι 30.000, σημαίνει ότι μία νοσηλεύτρια αντιστοιχεί σε 40 ασθενείς στη βάρδια. Ως εκ τούτου είναι ανθρωπίνως αδύνατο να μπορέσουν να τηρηθούν οι οδηγίες του καθηγητή κ. Ραχιώτη. Το νοσηλευτικό προσωπικό τρέχει πανικόβλητο να κάνει νοσηλεία και μάλιστα σε μια περίοδο που τα δημόσια νοσοκομεία αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα, όχι μόνο λόγω έλλειψης προσωπικού, αλλά και λόγω έλλειψης της υλικοτεχνικής υποδομής. Το αποτέλεσμα είναι όχι μόνο να εργάζονται χωρίς να μπορούν να κάνουν ούτε ένα μικρό διάλειμμα, αλλά και να μην τηρούνται αυτά που προβλέπουν οι εργατικοί νόμοι του κράτους και οι κοινοτικές οδηγίες που έχουν κυρωθεί με προεδρικά διατάγματα.

Δηλαδή δωδεκάωρη ανάπαυση μεταξύ των βαρδιών, δύο ρεπό την εβδομάδα και άδειες. Όμως στο νοσηλευτικό προσωπικό αυτή τη στιγμή οφείλονται δεκάδες ρεπό, αλλά και κανονικές άδειες τριών ετών. Επίσης δουλεύουν πάνω από 10 νύχτες το μήνα, δουλεύουν πρωί- νύχτα συνεχόμενα, και ορισμένες φορές χρειάζεται να καθίσουν ολόκληρο 24ωρο, για να καλύψουν τρεις συνεχόμενες βάρδιες λόγω των κενών.    

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία το νοσηλευτικό προσωπικό που πάσχει από εργασιακή εξουθένωση φτάνει σε ποσοστό περίπου 60% των υπηρετούντων. Για τους λόγους αυτούς έχουμε ζητήσει να προσληφθεί το απαραίτητο νοσηλευτικό προσωπικό. Απαιτείται άμεσα η κάλυψη των κενών οργανικών θέσεων. Κι επειδή κατανοούμε ότι υπάρχουν δυσκολίες, θέλουμε την άμεση πρόσληψη τουλάχιστον 10.000 μόνιμων νοσηλευτών στα δημόσια νοσοκομεία».   

Πέραν όμως του συνδρόμου επαγγελματικής εξουθένωσης, οι εργαζόμενοι πλέον στα δημόσια νοσοκομεία, έχουν να αντιμετωπίσουν και τα φαινόμενα βίας, που τελευταία γίνονται πιο έντονα, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των εφημεριών. Και όπως διευκρινίζει ο κ. Ραχιώτης πρόκειται τόσο για λεκτική όσο και για σωματική βία. «Υπάρχουν ελληνικές μελέτες τοπικού δείγματος, από πανεπιστημιακά νοσοκομεία και νοσοκομεία του ΕΣΥ, οι οποίες υποδεικνύουν ότι ασκείται βία είτε από συγγενείς είτε από τους ίδιους τους ασθενείς, και οφείλεται κυρίως στο μεγάλο χρόνο αναμονής. Και παρότι δεν υπάρχει κάποια εργασία που να συνδέει αυτά τα περιστατικά με την οικονομική κρίση, μπορούμε να υποθέσουμε ότι η επιδείνωση της λειτουργίας των νοσοκομείων, λόγω της οικονομικής κρίσης, μπορεί να έχει σαν συνέπεια και την αύξηση των φαινομένων βίας».