Όταν οι Ρώσοι Φορμαλιστές πρότειναν την ανοικείωση ως μέσο προσέλκυσης της αναγνωστικής προσοχής στόχευαν στην επιμήκυνση του χρόνου και της διαδικασίας πρόληψης του λογοτεχνικού έργου. Ο Viktor Shklovsky εκκινώντας από την αρχή διάκρισης της γλώσσας σε πρακτική και ποιητική, θεωρούσε ότι η ποίηση δεν λέει κάτι πρακτικό, δεν πληροφορεί∙ απλά κραυγάζει για τη γλώσσα της και έλκει την προσοχή προσδίδοντας στην λέξη αυτόνομη αξία και υλικότητα. Από τις αρχές βέβαια του Κ’ αιώνα η εξέλιξη της ποιητικής έκφρασης υπό τις επιρροές και του υπερρεαλιστικού κινήματος -ειδικά στη μεταπολεμική φάση του με την έντονα εικονιστική μορφή του και τη σύμπλευση με την αλογία στην εξπρεσιονιστική έκδοχή του- έθεσε το ά-λογο ως συστατικό στοιχείο της μεταφοράς κι ετούτο απέκτησε κεντρική θέση στην ποίηση.
Χαρακτηριστική στην κατεύθυνση αυτή είναι η ποιητική συλλογή του Δημητρίου Καφετζή, «χαραμάδες» (Ηριδανός, 2018), όπου το ά-λογο στοιχείο και ο συνυποδηλωτικός λόγος κυριαρχούν. Άλλοτε με μία γλωσσοκεντρική στόχευση ([από τις λέξεις διάλεξα], ultraviolet) και άλλες φορές με μία μετωνυμική διάσταση συγκερασμού διαφορετικών καταστάσεων σαν παρομοιώσεις (δείπνο στις 9, κόγχες, [σπάω το κεφάλι μου να καταλάβω], εξοικειωτικά απάνθρωπο) ή εικόνων ([σε γωνίες αντοχής], [μετέωρη η Άνοιξη], [μαζεύω πεταμένες λέξεις]), θυμίζει τον Μπόρχες που έγραφε ότι «η μεταφορά είναι η στιγμιαία επαφή δύο εικόνων και όχι η σύμμιξη δύο πραγμάτων».
Η μεταφορά λειτουργεί ως συντεταγμένες στον κάθετο άξονα της εμπειρίας με τον οριζόντιο άξονα του συναισθήματος. Είναι μία αντιστοίχιση εννοιολογικών παιδιών που με βάση τη γνωσιακή θεωρία στηρίζεται στην αναγνώριση τύπων σχέσεων μεταξύ των αντικειμένων μέσα από τη “γραμματική” της εμπειρίας του αναγνώστη. Η ελλειπτικότητα και τα παράλληλα επίπεδα ερμηνείας μιας μεταφοράς συσπειρώνονται πάνω στο αναγνωστικό βίωμα, ως ατομική ή συλλογική συνθήκη. Ο μεταφορικός λόγος στη σύζευξή του με το ά-λογο καθιστά τον ακροατή ενεργητικό δεκτή, ταξιδεύοντας τον σε ένα παζλ εικόνων (γενέθλια, [γεμάτος αυτοπεποίθηση]). Βέβαια, ήπιες μεταφορές εντοπίζονται και σε άλλες περιγραφές βέβαια (χαραμάδες, πορτραίτο, έκτακτη είδηση). Για τον Γιώργο Αράγη «η ποίηση, ως λόγος του μέσα μας άρρητου, έχει να κάνει κατεξοχήν με την άλογη διάστασή μας. Ποίηση χωρίς αναφορά στο ά-λογο στοιχείο δύσκολα μπορεί να υπάρξει. Ποίηση απόλυτα λογική δύσκολα ή ουδόλως μπορεί να υπάρξει∙ στιχουργήματα ως λογικές κατασκευές, κάτι που γίνεται συχνά, ναι, αλλά όχι ποίηση».
Οι αισθήσεις συμπλέκονται με τα συναισθήματα και την ερμηνεία (λογικό) χτίζοντας την αναγνωστική απόλαυση πάνω στα θεμέλια της ποιητικής αναζήτησης (υπέροχες καταστροφές, γεύμα). Το ά-λογο έτσι αποκτά μία αλληγορική διάσταση μεταφέροντας τον αναγνώστη από την εικόνα (αισθητικό) στο θυμικό (συναίσθημα) ώστε να τον έχω απατήσει με τη στοχαστική προσήλωση του ποιητή ([κανίβαλοι χειροκροτούν], [για δόλο τα χέρια πουλιών], κάνε χώρο). Και ο Καφετζής κρατά το βλέμμα του προσανατολισμένο στην κοινωνία και τον Άνθρωπο (επίκτητα). Η ιστορία, οι ανισότητες και ο πόνος για την απώλεια του ονείρου (κάποτε όλα θα έχουν ξεχαστεί) και για την υποταγή (το κεντρί) τοποθετούνται στον πυρήνα της προβληματικής του με μία υπαρξιακή χροιά (αυτό που ονομάσαμε κοινωνιουπαρξιακή διάσταση της ποιητικής). Στη συλλογή ξεχωρίζουν και έμμετρες απόπειρες του ποιητή άλλοτε σε σονέτα ([η νύχτα απόψε σκαλώνει]) και άλλοτε σε συνθέσεις με τετράστιχα ομοιοκατάληκτες με μέτρο χαλαρό (σκοτεινά τοπία, κάνε χώρο) ή ελεγχόμενο στην ισοσυλλαβία (anima) ή σε ομοιοτέλευτο ανισοσύλλαβο στίχο.
Επιλογικά, παραφράζοντας τον Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, θα λέγαμε ότι η ποίηση είναι η πιο ερωτική τέχνη που ενώνεται με τον λόγο, τη σάρκα του ανθρώπου (ως βίωμα) και τα συναισθήματά του. Όπως ο έρωτας δεν γνωρίζει σύνορα, έτσι και η ποίηση πάντα ξεπερνά τα τείχη που ορίζουν οι λέξεις και μας ταξιδεύει στον μαγικό κόσμο των συναισθημάτων. Η μεταφορά στην στιχουργική του Καφετζή λειτουργεί ως ένα προσωπείο της γλώσσας που εκφράζει τη βαθύτερη αναζήτηση του δημιουργού σε έναν κόσμο παράλογο γεμάτο εικόνες που πληγώνουν. Είναι η σκευή του στην ποιητική σκηνή διατηρώντας τη δραματικότητα της μίμησης στο φανταστικό, εκείνο το εξωλογικό που συντίθεται σε εικόνα, σε κάτι αντιληπτό δηλαδή με τις αισθήσεις χωρίς να απεμπολεί άλλες νοηματικές προεκτάσεις.
