Καθώς έχουμε μπει στον μήνα των ντέρμπι ακούω και διαβάζω ότι στα εφετινά μετράει λέει κυρίως το γόητρο γιατί η βαθμολογική διαφορά του Ολυμπιακού από τους διώκτες του είναι τεράστια. Δεν διαφωνώ, αλλά στα ντέρμπι το γόητρο μετράει πάντα και πάνω από όλα. Αλλωστε τα πρωταθλήματα που έχουν κριθεί σε ένα ντέρμπι είναι ελάχιστα. Επειδή έχω δει πολλά ντέρμπι, και σε διάφορες χώρες του κόσμου, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι τα δικά μας είναι από τα χειρότερα. Δηλαδή από τα καλύτερα.
Πρωταθλητής είναι ένας
Αν στο ποδόσφαιρο μετρούσαν μόνο οι τίτλοι αυτό θα είχε πεθάνει λίγα χρόνια μετά την γέννησή του. Πρωτάθλημα μπορεί να πάρει μόνο ένας. Ακόμα κι αν ο πρωταθλητής δεν είναι διαρκώς ο ίδιος, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, σε κανένα πρωτάθλημα δεν μπορούν να είναι όλοι πρωταθλητές και σε κανένα δεν υπάρχει επετηρίδα ώστε όλοι να περιμένουν τη στιγμή τους. Ομάδες όπως η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, η Λίβερπουλ, η Πόρτο, η Παρί, η Ιντερ, η Νάπολι έμειναν δεκαετίες χωρίς πρωτάθλημα, αλλά παρέμειναν μεγάλες γιατί στα ντέρμπι έκαναν στους πρωταθλητές τη ζωή δύσκολη υπερασπιζόμενες το δικαίωμα στο σεβασμό. Η κατάκτηση ενός πρωταθλήματος είναι συνήθως απόδειξη συνολικής υπεροχής – μπορεί να κερδίσεις γιατί δεν πετάς βαθμούς με τους μικρούς και γιατί δεν κάνεις μεγάλα λάθη, όπως ο Ολυμπιακός πέρυσι. Πριν φτάσουμε στην ανάδειξη του πρωταθλητή το ενδιαφέρον συγκεντρώνεται στη διαδικασία: και στη διαδικασία, δηλαδή στην πορεία του πρωταθλήματος, τα ντέρμπι είναι ό,τι πιο σημαντικό, ακόμα κι αν δεν κρίνουν τελικά τίποτα. Με αυτά ασχολείσαι πιο πολύ κι από το πρωτάθλημα, που λέει ο λόγος.
Τα δημιουργεί η ιστορία
Υπάρχουν ντέρμπι που τα δημιούργησε η ιστορία (γιατί πρωταγωνιστούν σε αυτά ιστορικές ομάδες που διεκδικούν τίτλους) και ντέρμπι που είναι απλώς οι αναμετρήσεις δυο ομάδων από την ίδια πόλη – η σωστή χρήση του όρου έχει να κάνει με αυτά κυρίως τα ματς, αλλά δεν έχει σημασία, αφού ντέρμπι μάθαμε να λέμε και τα άλλα. Τι καθορίζει ένα ντέρμπι; Η ένταση και η αβεβαιότητα του αποτελέσματος. Για μένα ματς που δεν έχουν η το ένα ή το άλλο χαρακτηριστικό δεν είναι ωραία ντέρμπι, ακόμα κι αν σε αυτά βλέπεις ένα πλήθος από γκολ. Τα δικά μας ντέρμπι είναι ωραία ακόμα κι αν λήγουν 0-0 γιατί είναι δύσκολο να προδικάσεις την εικόνα τους. Θυμηθείτε πχ το τελευταίο μεταξύ του Ολυμπιακού και του ΠΑΟΚ. Πριν το ματς είχαν γίνει διάφορες εκτιμήσεις κατά κανόνα σωστές. Ο ΠΑΟΚ έμοιαζε εύκολος αντίπαλος γιατί έρχονταν από μια ταραγμένη εβδομάδα και είχε και απουσίες, ενώ ο Ολυμπιακός είχε βάλει πέντε γκολ στον Αστέρα και τρία στα Γιάννινα. Ολοι υποστήριζαν ότι αν ο Ολυμπιακός σκοράρει νωρίς μπορεί να βάλει πολλά γκολ. Στο ματς αποδείχτηκε πως όλες αυτές οι εκτιμήσεις δεν έλαβαν υπ’ όψιν τους κάτι βασικό: το βάρος του παιγνιδιού. Ο ΠΑΟΚ βρήκε κίνητρο για να τα δώσει όλα κι ο Ολυμπιακός απέδειξε ότι αγαπά τις νίκες πιο πολύ από το ρίσκο: το βάρος του ματς χαρακτήρισε τις συμπεριφορές και των δύο.
Δεν χαίρομαι τις τεσσάρες
Με τον καιρό έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι όσο πιο άσχημο είναι ένα ματς τόσο μεγαλύτερη συναίσθηση της ιστορίας υπάρχει μεταξύ των πρωταγωνιστών – πείτε με παράφρονα αλλά διάφορα 5-1 και 4-0 με τα οποία η Μπάρτσα έχει κερδίσει τη Ρεάλ (και τούμπαλιν…) δεν τα χάρηκα ποτέ μου. Για τον οπαδό το να βλέπει την ομάδα του να κάνει επίδειξη ανωτερότητας σε ένα ντέρμπι αποτελεί ονείρωξη, αλλά εγώ αυτού του τύπου τα ματς τα ξεχνάω γρήγορα: πιστεύω μάλιστα ότι πληγώνουν τα πιτσιρίκια και τα απομακρύνουν από το ποδόσφαιρο. Ποδοσφαιρόφιλους δημιουργούν αντίθετα τα ντέρμπι που κρίνονται στο γκολ, που έχουν δράματα και κλάματα, που κάνουν το στομάχι σου να δένεται κόμπο από την αβεβαιότητα κι από το φόβο ότι κάτι ξαφνικά θα συμβεί και θα είναι και σε βάρος της ομάδας σου. Αυτός ο άγιος μαζοχισμός φτιάχνει ποδοσφαιρόφιλους.
Χάρηκα για τον Πογέτ
Χάρηκα που άκουσα τον Πογέτ να λέει ότι στόχος του είναι να κερδίσει τον Ολυμπιακό: ούτε ωραίο ποδόσφαιρο υποσχέθηκε, ούτε γιορτές, ούτε τίποτα τέτοιο. Η ουσία του ντέρμπι είναι η νίκη ως κατόρθωμα κι όχι ως διαδικαστική υποχρέωση. Η επιδίωξη της νίκης δημιουργεί επιπλέον πίεση και έχει ως αποτέλεσμα παιγνίδια νευρικά και άσχημα, αλλά ποιος είπε ότι τα ντέρμπι είναι καλλιστεία ποδοσφαίρου; Τέτοια είναι τα ευρωπαϊκά ματς: απαιτούν υπερβάσεις ώστε να φανείς αξιόμαχος στο τοπ επίπεδο, αλλά τα ντέρμπι δεν είναι ματς τοπ επιπέδου: είναι σκληρές υποχρεώσεις για όλους. Κάποτε σε ένα Σέλτικ – Ρέιτζερς ο μεγάλος Μο Τζόνστον, ο πρώτος Ρωμαιοκαθολικός που έπαιξε στους Διαμαρτυρόμενους Ρέιντζερς, σκόραρε στο 90΄κι έκανε εμετό από την ένταση γιατί το στομάχι του είχε γίνει κόμπος: αυτό είναι για μένα ποδόσφαιρο στην πιο σκληρή κι ανθρώπινη διάστασή του. Εντάξει δε θέλω οι οπαδοί να κυνηγάνε το πατέρα του παίκτη που κρίνει το ματς, όπως έκαναν οι οπαδοί της Σέλτικ με τον μπαμπά του Τζόνστον, αλλά την ένταση θέλω να τη νοιώθω: στα ελληνικά ντέρμπι συνήθως η αδρεναλίνη ξεχειλίζει. Τη νοιώθεις.
Το ξέρω ότι τα περισσότερα 0-0 και τα περισσότερα 1-0 τα ξεχνάμε γρήγορα. Οι μεγάλες νίκες και οι μεγάλες ήττες δημιουργούν πάντα μεγαλύτερη μυθολογία γιατί συνδυάζονται με πειράγματα – ενίοτε και με ακρότητες κι όχι πάντα λεκτικές. Αυτά τα ντέρμπι όμως είναι η εξαίρεση κι όχι ο κανόνας. Ο κανόνας λέει ότι στα ελληνικά ντέρμπι μετρά η καρδιά και η ψυχή που λέει και το σποτάκι της Nova. Δεν βάζουν πολλά γκολ, αλλά όταν βλέπεις ομάδες που σε αυτές βασίζονται, είσαι περήφανος.
