Δυο χρόνια NieR: Automata

Τιμή και δόξα στο ανθρώπινο γένος.

Πριν από λίγες ημέρες και συγκεκριμένα στις 10 Μαρτίου 2019, το NieR: Automata έκλεισε δύο χρόνια ζωής. Τα τελευταία δύο χρόνια έχω ασχοληθεί με πολλούς άλλους τίτλους, κανένας όμως δεν κατάφερε να “εντυπωθεί” πάνω μου όπως το NieR: Automata. Αυτό το ιδιόρρυθμο, σχεδόν φιλοσοφικό Action RPG, που την μια στιγμή ανταμείβει τον παίκτη γιατί κατάφερε να κοιτάξει κάτω από την φούστα της πρωταγωνίστριας και την αμέσως επόμενη αναλογίζεται το παράδοξο της ταυτότητας και του νοήματος της ζωής. Ο Jim Sterling το συνόψισε τέλεια σε ένα tweet του: “ Ένας λόγος που το NieR: Automata είναι τόσο καλό είναι ότι δεν κάνει απλά ερωτήσεις για τη θεματολογία που πραγματεύεται, αλλά τολμάει να παρουσιάσει τις δικές του απαντήσεις”.

Εγώ θα προσθέσω ακόμα, ότι αυτό που κάνει το NieR: Automata τόσο ξεχωριστό, είναι ότι γνωρίζει το μέσο στο οποίο ανήκει. Τόσα πολλά games προσπαθούν να μιμηθούν τις αφηγηματικές τεχνικές των ταινιών, πράγμα σχεδόν ακατόρθωτο, ενώ μοιάζουν να ξεχνάνε παράλληλα τις δικές τους μοναδικές δυνατότητες. Αυτός είναι ο κρυμμένος άσος του NieR: Automata. Λέει την ιστορία του, ενθυμούμενο παράλληλα ότι είναι ένα videogame, και αυτή ακριβώς η σύμπλεξη της αφήγησης με τα gameplay mechanics είναι που ανυψώνει το όλο σύνολο.

Θέλω όμως να εμβαθύνω λίγο παραπάνω. Έτσι αποφάσισα να συγκεντρώσω τις πιο ανατρεπτικές, συγκινητικές και σοκαριστικές στιγμές του σε ένα κείμενο. Την στιγμή που γράφω αυτή την πρόταση δεν έχω μετρήσει ακόμα πόσες θα είναι, αλλά για χάρη ευκολίας του αναγνώστη θα προσπαθήσω να τις περιορίσω σε πέντε. Ελπίζω να τα καταφέρω, αν και μου φαίνεται υπερβολικά μικρός αριθμός για την συγκεκριμένη απόπειρα. Πάμε λοιπόν.

Για όσους δεν το πήραν είδηση μέχρι τώρα, αυτό το άρθρο περιέχει πάρα, μα πάρα πολλά spoilers για την πλοκή του NieR: Automata. Συνεχίστε με δική σας ευθύνη.

2Β και 9S

To να πούμε ότι το NieR: Automata είναι πολύ νιχιλιστικό, θα ήταν μια τεράστια υποτίμηση. Δεν υπάρχει επαρκής τρόπος να περιγράψει κανείς τον μηδενισμό και τη ματαιότητα που το διαποτίζει, οπότε δεν θα προσπαθήσω καν. Βρισκόμαστε σε έναν ρημαγμένο πλανήτη Γη, όπου τα ρομπότ κατακτητές έτρεψαν σε φυγή το ανθρώπινο γένος, το οποίο κρύφτηκε σε μια βάση στο φεγγάρι, αφήνοντας πίσω τα συντρίμμια του πολιτισμού του. Η Yorha, μια οργάνωση αποτελούμενη από ανδροειδή έχει κηρύξει πόλεμο στα ρομπότ, προσπαθώντας να ανακτήσει τη Γη εκ μέρους των ανθρώπων.

Καθώς οι πρωταγωνιστές μας, 2B και 9S, “απενεργοποιούν” ολόκληρες στρατιές ρομπότ, τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο περίεργα. Συναντάμε μηχανές που συμπεριφέρονται με τρόπο διαφορετικό από αυτόν που θα επέτρεπε ο προγραμματισμός τους, σχεδόν σαν να σκέφτονται και να αισθάνονται ελεύθερα. Κάποιες διαπράττουν μαζικές αυτοκτονίες, άλλες οργανώνουν κοινωνίες και άλλες συμμετέχουν σε διάφορες σεξουαλικές πρακτικές. Με μια βαθύτερη ματιά βέβαια, μαθαίνουμε πως τα ρομπότ προσπαθούν απλά να μιμηθούν τον ανθρώπινο πολιτισμό τον οποίον κατέστρεψαν, αλλά είναι ο λόγος για αυτή τους τη συμπεριφορά που είναι τόσο απόλυτα αναπάντεχος.

Βλέπετε, τόσο οι άνθρωποι, όσο και οι εξωγήινοι που κατασκεύασαν αρχικά τις μηχανές για κατακτητικούς σκοπούς έχουν εκλείψει προ πολλού. Σε ένα κόσμο που το μόνο που έχει απομείνει είναι τα ρομπότ και τα ανδροειδή, τα πρώτα ψάχνουν απεγνωσμένα για νόημα και στόχο στην ύπαρξη τους, τώρα που ο πρωταρχικός τους σκοπός έχει καταστεί παρωχημένος. Τα ανδροειδή από την άλλη, δεν φαίνεται να έχουν γνώση του γεγονότος αυτού και η αποκάλυψη ότι η μάχη τους είναι πρακτικά για το τίποτα, έχει βαθύτατη επίδραση στον 9S.

Δεν είναι όμως μέχρι το Ending A που μαθαίνουμε την πλήρη αλήθεια. Η 2B στραγγαλίζει τον μέχρι τότε συνοδοιπόρο της, κλαίγοντας μετά πάνω από το άψυχο σώμα του και λέγοντας: “It always ends like this…”. Αυτή εξάλλου είναι η τέλεια περίληψη της σχέσης μεταξύ των δυο. Κάθε φορά που κατεβαίνουν στη Γη να πολεμήσουν τα ρομπότ, ο 9S μαθαίνει την αλήθεια. Και κάθε φορά η 2Β πρέπει να τον σκοτώσει, διαγράφοντας και όλες τις κοινές τους αναμνήσεις. Με κάθε νέα εξόρμηση, ο 9S επιστρέφει στην ίδια αθώα και ελαφρώς αφελή προσωπικότητά του, που πάντα ερωτεύεται την 2B. Η 2Β με την σειρά της έχει και αυτή αισθήματα για τον 9S, αλλά δεν μπορεί να τα εκφράσει ελεύθερα, καθώς ξέρει ότι θα πρέπει να τον σκοτώσει, ξανά και ξανά. Ένα τέτοιο επίπεδο μηδενισμού θα έκανε ακόμα και τον Νίτσε περήφανο. Ακόμα και τα ονόματα τους εκφράζουν αυτή την μόνιμη αντιπαράθεση, αφού το 2Β είναι λογοπαίγνιο στην γνωστή φράση του Άμλετ “To be or not to be”, ενώ το 9S προέρχεται από το γερμανικό “Nein ist” που μεταφράζεται στα αγγλικά ως “is not”.

Simone

Στα ερείπια ενός ρημαγμένου λούνα παρκ, κατοικεί ένα πολύ ιδιαίτερο πλάσμα. Πολλοί παίκτες δεν θυμούνται το όνομά της και αναφέρονται σε αυτήν απλά ως “το boss που έμοιαζε με τραγουδίστρια όπερας”. Έχει όμως όνομα. Τη λένε Simone. Την πρώτη φορά που τη συναντάμε, κάθε τι πάνω της φαίνεται αποκρουστικό. Στέκεται σε ένα δωμάτιο γεμάτο με σώματα ανδροειδών, ενώ μερικά κοσμούν και το σκισμένο κόκκινο φόρεμά της. Όμως δεν πειράζει. Έχουμε συνηθίσει ως παίκτες τα bosses να είναι κάπως αποκρουστικά. Αυτό εξάλλου αποτελεί ένα κίνητρο για να τα εξαλείψουμε. Οι κραυγές της Simone όμως δεν είναι οι συνηθισμένες απειλές που έχουμε ακούσει τόσες πολλές φορές, αλλά μια επιθυμία που όλοι έχουμε κατά βάθος. “Beautiful. I must be beautiful.”

Δεν θα μάθουμε όμως το πλήρες εύρος της ψυχοσύνθεσής της μέχρι να την συναντήσουμε για δεύτερη φορά. Η ιδιόμορφη δομή του NieR: Automata οδηγεί τον παίκτη να βιώσει τα ίδια γεγονότα για δεύτερη φορά, αυτή τη φορά από την οπτική γωνία του 9S. Η ικανότητα του να χακάρει άλλες μηχανές σημαίνει ότι έχουμε μια καλύτερη ματιά σε πολλά γεγονότα του παρελθόντος, εξηγώντας έτσι αναδρομικά τον κόσμο και τους χαρακτήρες του. Μέσα στην ματαιότητα που διαποτίζει κάθε πτυχή του NieR: Automata, αυτή είναι και η μόνη σωτηρία της Simone. Να μας κάνει να την καταλάβουμε καλύτερα.

Μαθαίνοντας λοιπόν για τον ανεκπλήρωτο έρωτα της προς μια άλλη μηχανή ονόματι Jean-Paul και την αναζήτησή της για το μυστικό της ομορφιάς, μεταμορφώνεται από villain σε μια προσωποποίηση των ανθρωπίνων ανασφαλειών. Οι ακραίες προσπάθειες για την απόκτηση ομορφιάς, όπως ο κανιβαλισμός των φίλων της και η απόγνωση όταν αυτές τελικά αποτυγχάνουν, αποτελούν το εφαλτήριο για το μίσος της για τις άλλες μηχανές, αλλά πρωτίστως για τον εαυτό της. Το μουσικό θέμα καθ’ όλη τη διάρκεια της μάχης τονίζει κάθε λεπτή απόχρωση της σπασμένης ψυχολογίας της, αλλά η πραγματική γροθιά στο στομάχι έρχεται από τις τελευταίες της λέξεις: “Someone please look my way…”.

Η πραγματικά όμως εντυπωσιακή λεπτομέρεια για εμένα έρχεται αργότερα, όταν συναντάμε τον Jean-Paul αυτοπροσώπως, παραδίδοντας του ένα γράμμα από μια ακόμα θαυμάστρια. Αποδεικνύεται ότι είναι ένας φαντασμένος και πομπώδης τύπος, που αδιαφορεί πλήρως για τα αισθήματα των άλλων, δίνοντας έτσι μια ακόμα τραγική νότα στην ιστορία της Simone, που ότι και να έκανε δεν είχε ποτέ καμία ελπίδα.

Fun Fact: Η Simone στο παιχνίδι αναφέρεται μερικές φορές και ως Beauvoir, μνεία στην Γαλλίδα συγγραφέα Simone de Beauvoir, της οποίας o μεγάλος έρωτας ήταν ο φιλόσοφος Jean-Paul Sartre.

Game Overs

Το NieR: Automata έχει μια ιδιόρρυθμη δομή, αυτό το αναφέραμε. Αλλά αξίζει ειδική μνεία στα πολλαπλά endings του, τόσο λόγω του αριθμού τους, όσο και των εξαιρετικά έξυπνων τρόπων μέσω των οποίων διαμορφώνουν και παρουσιάζουν τον κόσμο του παιχνιδιού. Από τα 26 τέλη, τα πρώτα πέντε είναι story based και αφορούν είτε διαφορετικά playthroughs, είτε ξεχωριστές επιλογές. Τα υπόλοιπα είναι πρακτικά game overs, τα οποία μπορούν να προκύψουν με διάφορους τρόπους, αλλά αυτοί που θα αναφέρω εδώ είναι δύο.

Το πρώτο είναι το Ending T, στο οποίο το ανδροειδές μας πεθαίνει αφαιρώντας το chip που περιέχει το λειτουργικό του σύστημα. Γενικά η διαχείριση των διαφόρων chips είναι ζωτικής σημασίας για την μάχη του NieR: Automata, ενισχύοντας τις διάφορες ικανότητες του πρωταγωνιστή, ενώ ο αριθμός τους που μπορεί να είναι σε χρήση ανά πάσα στιγμή είναι πολύ περιορισμένος. Επομένως αρκετοί παίκτες θα πειραματιστούν με την αφαίρεση των περισσότερων εξ’ αυτών, αλλά για όσους έχουν την παραμικρή ιδέα από υπολογιστές είναι εμφανές ότι το chip που περιέχει το OS είναι κάτι που δεν πρέπει να αφαιρεθεί, τουλάχιστον αν θέλουμε να συνεχίσει να λειτουργεί το ανδροειδές μας. Είναι λοιπόν εντυπωσιακό που όχι μόνο δίνεται αυτή η επιλογή στον παίκτη, αλλά και το γεγονός ότι οι δημιουργοί ανταμείβουν την νοσηρή περιέργεια μας με ένα νέο ending.

Το Ending K προκύπτει αν η 2Β αποφασίσει να καταναλώσει ένα σκουμπρί που έχει στην κατοχή της. Από ότι φαίνεται αυτό δεν ήταν ιδιαίτερα καλή ιδέα καθώς είναι θανατηφόρο για τα ανδροειδή, αλλά είναι η απλότητα των τελευταίων της σκέψεων που σοκάρει. Χωρίς καμία μετάνοια, αναλογίζεται πόσο νόστιμο ήταν και πόσο λογικό που η ανθρωπότητα αγαπούσε πολύ το ψάρι. Είναι σχεδόν ανατριχιαστικό πόσο ήρεμη είναι αυτή η φράση και μια ισχυρή υπενθύμιση ότι για την 2Β, ο θάνατος δεν είναι το τέλος. Οι αναμνήσεις της θα μεταμοσχευτούν σε ένα πανομοιότυπο σώμα και θα συνεχίσει την πορεία της από εκεί ακριβώς που σταμάτησε. Ταυτόχρονα, η κίνηση αυτή συνάδει με το ευρύτερο θέμα του NieR: Automata. Τα ρομπότ και τα ανδροειδή προσπαθούν απεγνωσμένα να μιμηθούν τους ανθρώπους, αλλά κατά βάθος αυτό είναι αδύνατον. Η τροφή που κατανάλωναν οι άνθρωποι είναι θανατηφόρα για αυτά, η ανάγκη τους για οικογένεια και απογόνους θα είναι πάντα ανεκπλήρωτη, ενώ ακόμα και η σεξουαλική έλξη δεν μπορεί να οδηγήσει σε ευχαρίστηση, μένοντας έτσι άσβεστη και μάταια.

Pascal

Ο Pascal είναι με διαφορά ο πιο αγαπημένος μου χαρακτήρας στο NieR: Automata. Ο de facto δήμαρχος ενός φιλήσυχου χωριού μηχανών που θέλουν να ζήσουν ειρηνικά, χωρίς πόλεμο και βία. Ο Pascal αποδεικνύεται πιστός φίλος των πρωταγωνιστών μας, καλωσορίζοντάς τους και βοηθώντας τους στο ταξίδι τους, χωρίς να ζητάει τίποτα σε αντάλλαγμα. Ταυτόχρονα, το χωριό του είναι μια όαση γαλήνης σε έναν κατά τ’ άλλα υπερβολικά βίαιο κόσμο, πράγμα που αντικατοπτρίζεται εξαιρετικά και στο μουσικό θέμα που συνοδεύει την περιήγηση στον χώρο αυτό.

Δυστυχώς όμως τίποτα καλό δεν κρατά και κατά την διάρκεια του τρίτου playthrough ένα υιός μολύνει της μηχανές οδηγώντας τους στην τρέλα και τον κανιβαλισμό. Ο Pascal καταφέρνει να διασώσει τα παιδιά του χωριού και να τα οδηγήσει σε ένα εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο. Προκειμένου να τα προστατέψει όμως, πρέπει να κάνει την υπέρβαση. Να εγκαταλείψει την φιλειρηνική φιλοσοφία του και να πολεμήσει τις επιτιθέμενες μηχανές.

Γενικά, αυτό από μόνο του θα ήταν αρκετά τραγικό. Αλλά το NieR: Automata δεν σταματάει εκεί. Γυρνώντας πίσω στα παιδιά, ο Pascal ανακαλύπτει ότι έχουν αυτοκτονήσει. Κατά τον ίδιο, το βάρος της ευθύνης είναι αποκλειστικά δικό του, καθώς αυτός τους έμαθε τι είναι ο φόβος, ελπίζοντας έτσι να τα προστατέψει. Μόνος και γεμάτος τύψεις, ζητάει βοήθεια από τον παίκτη, προσφέροντας του την επιλογή είτε να τον σκοτώσει, είτε να διαγράψει τις αναμνήσεις του. Είναι μια απίστευτα φορτισμένη σκηνή, η οποία ανυψώνεται από την εξαιρετική ερμηνεία της Alexis Tipton, και δεν ντρέπομαι να παραδεχτώ ότι με έκανε να πλαντάξω στο κλάμα, με τρόπο που κανένα άλλο game δεν έχει καταφέρει.

Προσωπικά διάλεξα να σβήσω τις αναμνήσεις του Pascal και με αυτό τον τρόπο είδα μια ακόμη πτυχή της σκοτεινής σχεδιαστικής ιδιοφυίας του NieR: Automata. Γυρνώντας στο ρημαγμένο πλέον χωριό, ο Pascal στέκεται εκεί, ανάμεσα στα σώματα των φίλων του, μη γνωρίζοντας το μέγεθος της προσωπικής του τραγωδίας. Έχει γίνει έμπορος και με μια ματιά στην πραμάτεια του συνειδητοποιεί κανείς ότι αυτό που πουλάει είναι οι πυρήνες των παιδιών που πολέμησε τόσο σκληρά να σώσει. Ως αντικείμενα, δεν έχουν καμία χρηστική αξία για τον παίκτη, χρησιμεύοντας μόνο ως μια σκληρή υπενθύμιση. Η τραγωδία του Pascal είναι μια εξαιρετική περίληψη των θεμάτων του NieR: Automata, όπου το happily ever after είναι απλά ένα παραμύθι και κανένας δεν βγαίνει από αυτή τη ζωή αλώβητος.

Ending E

Η μεγαλύτερη όμως ανατροπή που επιφυλάσσει το NieR: Automata στους παίκτες του, είναι πιθανώς η τελευταία απόφαση που θα πάρετε στο παιχνίδι. Το Ending E γίνεται διαθέσιμο στον παίκτη όταν δει τα προηγούμενα τέσσερα τέλη και κλείνει την ιστορία των πρωταγωνιστών μας, με έναν πιο χαρούμενο τόνο από όσο θα περίμενε ίσως κανείς.

Με τους δυο πρωταγωνιστές μας οριστικά νεκρούς, τα προσωπικά τους terminals Pod 153 και Pod 042 ξεκινούν την διαγραφή των προσωπικών τους δεδομένων, όπως είναι προγραμματισμένα να κάνουν. Bιώνοντας όμως μια μικρή γέννηση ελεύθερης βούλησης, το Pod 053 δηλώνει ότι δεν είναι ικανοποιημένο με το αποτέλεσμα και ήλπιζε στην επιβίωση των πρωταγωνιστών. Έτοιμο να ξεκινήσει την διάσωση των προσωπικών τους δεδομένων, ερωτάται μια τελευταία φορά από το Pod 042 εάν είναι σίγουρο για αυτή του την απόφαση, απόφαση που πέφτει εν τέλει στον παίκτη. Εάν επιλέξει να προχωρήσει βρίσκεται σε ένα bullet hell sequence, μαχόμενος με τους τίτλους τέλους και τους συντελεστές του NieR: Automata. Ενώ όμως ξεκινάει σχετικά απλά, μετά από λίγο γίνεται εμφανές ότι αυτή είναι μια μάχη που δεν μπορεί να κερδηθεί.

Αφού ρωτήσει τον παίκτη δυο φορές αν είναι όλα μάταια και μήπως πρέπει απλά να τα παρατήσει, το NieR: Automata παρουσιάζει μια σειρά από ενθαρρυντικά μηνύματα από άλλους παίκτες και ένα μυστηριώδες χέρι βοηθείας. Ο παίκτης δεν είναι πια μόνος, και κατορθώνει να βγει νικητής, αλλά οι πιο παρατηρητικοί ίσως προσέξουν ότι κάθε φορά που ένας από τους βοηθούς σας ανατινάζεται, το NieR: Automata σημειώνει ότι τα save data κάποιου έχουν διαγραφεί.

Η τελευταία μας σκηνή βρίσκει τα pods να συζητούν για τον φαύλο κύκλο ζωής και θανάτου, το νόημα της προσκόλλησης στην ζωή και την ματαιότητα του όλου πράγματος, όσο ετοιμάζονται να ξαναχτίσουν τους πρωταγωνιστές μας από την αρχή, έχοντας πλέον ατόφιες τις αναμνήσεις τους. Το Pod 153 αναρωτιέται αν η δημιουργία από την αρχή θα οδηγήσει αναπόφευκτα στο ίδιο αποτέλεσμα, και σε μια σπάνια έκφανση αισιοδοξίας, λαμβάνει την απάντηση ότι η ζωή είναι αυτό που δημιουργούμε εμείς και η πιθανότητα για ένα καινούριο, διαφορετικό μέλλον είναι πάντα εκεί.

Οι παίκτες έχουν τώρα την ευκαιρία να σώσουν το παιχνίδι τους, αλλά και να κατασκευάσουν ένα ελπιδοφόρο μήνυμα, προκειμένου να κινητοποιήσουν άλλους που θα βρεθούν στην ίδια κατάσταση με αυτούς. Με ένα τελευταίο κομπλιμέντο απευθυνόμενο προς τον παίκτη, που κατάφερε να φτάσει τόσο μακριά, έρχεται και η τελευταία μεγάλη επιλογή. Θέλεις να βοηθήσεις άλλους που δυσκολεύονται; Θέλεις να βοηθήσεις έναν παντελώς άγνωστο με κόστος το save file σου; Είναι μια ερώτηση που έχει περισσότερο βάρος από οποιαδήποτε άλλη. Ως παίχτες έχουμε αφιερώσει δεκάδες ώρες στον συγκεκριμένο τίτλο, έχουμε δεθεί με τους χαρακτήρες και κρατώντας τα δεδομένα μας, διατηρούμε, όχι μόνο τον χρόνο που διαθέσαμε σε αυτούς, αλλά και την επιλογή να τους ξαναδούμε, αυτή τη φορά επιλέγοντας ελεύθερα σε ποιο κεφάλαιο της ιστορίας τους. Από την άλλη, θα είχαμε φτάσει ως εδώ αν κάποιος δεν είχε κάνει αυτήν ακριβώς την θυσία για εμάς; Αν επιλέξετε να βοηθήσετε, το NieR: Automata δεν διαγράφει απλά το save file. Σας κάνει να παρακολουθείτε όσο διαγράφει αργά και βασανιστικά την εμπειρία σας σε αυτόν τον περίεργο και θαυμαστό κόσμο, δίνοντας σας μια ευκαιρία να αναλογιστείτε την μέχρι τώρα διαδρομή.

Μόλις εξαφανιστούν όλα, τα δύο Pods μιλάνε για μια τελευταία φορά.

“Thank You.”

Παρακαλώ, NieR: Automata. Η ευχαρίστηση ήταν όλη δική μου.